آغاز و انجام: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آغاز و انجام'''، عنوان شمارى از رساله‌ها و کتاب‌هاى كلامى و عرفانى و علمى به زبان فارسی، نوشته تنى چند از دانشوران ایرانى، بيشتر شيعى، مى‌باشد. یکى از اين دانشوران كه ذيل اين عنوان اثرى پديد آورده، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير‌الدين طوسى]] است. اثر او رساله مختصر و فشرده‌اى در باب مبدأ و معاد است كه در آن اصول عقايد اسلامى را به روش عرفانى - فلسفى، تأویل كرده است و در طرح و بيان عقايد خویش، تا حدّى به فلسفه اسماعيلى و روش باطنى نظر دارد. او، اين رساله را به درخواست دوستى عزيز كه جویاى دانستن احوال آخرت بوده، تأليف كرده و خود، آن را «تذكرة» ناميده است.

فهرست مطالب مطرح شده در کتاب، عبارت است از: صفت آخرت و ذكر سالكانش و اسباب اعراض مردمان در جهان از آن و آفات آن اعراض؛ اشاره به مبدأ و معاد و آمدن از فطرت اولى و رسيدن به آن‌جا و ذكر شب قدر و روز قيامت؛ اشاره به هر دو جهان و ذكر مراتب مردم در اين جهان و آن جهان؛ اشاره به مكان و زمان آخرت؛ اشاره به حشر خلايق؛ ذكر احوال اصناف خلق در آن جهان و ذكر بهشت و دوزخ؛ اشاره به صراط؛ اشاره به صحايف اعمال و كرام الكاتبين و نزول ملائكه و شياطين به نیکان و بدان؛ اشاره به ثواب و به حساب و طبقات اهل حساب؛ اشاره به وزن اعمال و ذكر ميزان؛ درنورديدن آسمان‌ها؛ دميدن در صور و تبديل زمين و آسمان؛ احوال روز رستاخيز و وقوف خلق به عرصات؛ درهاى بهشت و دوزخ؛ زبانيه دوزخ؛ جوى‌هاى بهشت؛ خازن بهشت و دوزخ؛ درخت‌هاى زقوم و طوبى؛ حور العين؛ ثواب و عقاب و عدل.

گفتارى از [[حسن‌‌زاده آملی، حسن|علامه حسن‌زاده]] آملى (در بخش تعليقات رساله حاضر): «آغاز و انجام»، یکى از مآخذ و مصادر علمى حكمت متعاليه ملا صدراست و در چندين فصل موقف هفتم الهيات أسفار و نيز در اكثر فصول باب يازدهم نفس اسفار، نظر به مطالب اين رساله دارد...كيف كان، در اين رساله، در واقع سخن از شرح حال انسان، در هر عالم است جز آن‌كه در فصل دوم و هفدهم و برخى از مواضع ديگر در اثناى سخن، به اختصار و ايجاز از آغاز؛ يعنى مبدأ تعالى و آمدن انسان از فطرت اولى اشارتى رفته است، نه بدان نحو كه مثلاًدر مبدأ و معاد شيخ رئيس و مولى صدرا از مبدأ بحث مى‌شود، لذا سزاوار است كه اين رساله را یکى از رسائل در معرفت نفس؛ يعنى روان‌شناسى بشناسيم و بدانيم.