۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
اصطخري همانند ديگر جغرافى نگاران اسلامى، تنها به توصيف جهان اسلام پرداخته، و آن را به 20 اقليم، البته نه به معناي خاص آن بخش كرده است. وي در تقسيمات جغرافيايى خويش به مناطق واقع در طول و عرض‌هاي شناخته شده، چندان عنايتى مبذول نداشته، بلكه به مناطق جغرافيايى وسيع و سرزمين‌هاي بزرگ توجه نموده است و پس از ذكر اطلاعات عمومى پيرامون «ربع مسكون» و مساحت سرزمين‌ها، وضع درياها را به شرح آورده، و به صورتى مشروح به ذكر مختصات مناطق اسلامى عصر خويش؛ از جمله جزيرةالعرب، درياي پارس، مغرب، اندلس، سيسيل، مصر، شام، درياي روم(مديترانه)، جزيره، عراق، جنوب | اصطخري همانند ديگر جغرافى نگاران اسلامى، تنها به توصيف جهان اسلام پرداخته، و آن را به 20 اقليم، البته نه به معناي خاص آن بخش كرده است. وي در تقسيمات جغرافيايى خويش به مناطق واقع در طول و عرض‌هاي شناخته شده، چندان عنايتى مبذول نداشته، بلكه به مناطق جغرافيايى وسيع و سرزمين‌هاي بزرگ توجه نموده است و پس از ذكر اطلاعات عمومى پيرامون «ربع مسكون» و مساحت سرزمين‌ها، وضع درياها را به شرح آورده، و به صورتى مشروح به ذكر مختصات مناطق اسلامى عصر خويش؛ از جمله جزيرةالعرب، درياي پارس، مغرب، اندلس، سيسيل، مصر، شام، درياي روم(مديترانه)، جزيره، عراق، جنوب ایران (خوزستان، پارس، کرمان)، سند و هند، مركز و شمال ایران، ارمنستان، اران و آذربايجان، جبال، ديلم، خزر، درياي خزر و سرانجام ماوراءالنهر، پرداخته است. | ||
اين تقسيم‌بندي در نسخه‌هاي عربى و ترجمه‌هاي فارسی همگون و بر يك روال است. اصطخري در وصف هر يك از كشورها و سرزمين‌ها، اطلاعاتى‌از حدود و نيز شهرهای آنها با ذكر مسافت‌ها به دست مى‌دهد و با تفصيل به شرح محصولات بازرگانى، صنعت و اوضاع و احوال قومى و نژادي آنها مى‌پردازد. گاه مطالب كتاب‌اصطخري درباره برخى مناطق، بسيار مختصر و كوتاه است. به عنوان نمونه كراچكوفسكى به نقل از آماري مى‌نويسد كه نوشته اصطخري درباره سيسيل(صقليه) اندك، ولى بسيار پر مغز و حائز اهميت است. | اين تقسيم‌بندي در نسخه‌هاي عربى و ترجمه‌هاي فارسی همگون و بر يك روال است. اصطخري در وصف هر يك از كشورها و سرزمين‌ها، اطلاعاتى‌از حدود و نيز شهرهای آنها با ذكر مسافت‌ها به دست مى‌دهد و با تفصيل به شرح محصولات بازرگانى، صنعت و اوضاع و احوال قومى و نژادي آنها مى‌پردازد. گاه مطالب كتاب‌اصطخري درباره برخى مناطق، بسيار مختصر و كوتاه است. به عنوان نمونه كراچكوفسكى به نقل از آماري مى‌نويسد كه نوشته اصطخري درباره سيسيل(صقليه) اندك، ولى بسيار پر مغز و حائز اهميت است. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
اصطخري سراسر خليج فارس و بحر عمان و بخش بزرگى از اقيانوس هند از ساحل شرقى افريقا، زنگبار تا حدود سرانديب(سيلان) را درياي پارس ناميده است و گاه انتهای اين دريا را به سرزمين چين رسانده است. | اصطخري سراسر خليج فارس و بحر عمان و بخش بزرگى از اقيانوس هند از ساحل شرقى افريقا، زنگبار تا حدود سرانديب(سيلان) را درياي پارس ناميده است و گاه انتهای اين دريا را به سرزمين چين رسانده است. | ||
وسيع‌ترين بخش كتاب اصطخري مربوط به سرزمين پارس است. در واقع بيشتر مطالب اين كتاب به سرزمين | وسيع‌ترين بخش كتاب اصطخري مربوط به سرزمين پارس است. در واقع بيشتر مطالب اين كتاب به سرزمين ایران اختصاص دارد. وي در شرح مربوط به سرزمين پارس نه تنها به ذكر مسافت‌ها و شهرهای بزرگ و بناهاي معروف پرداخته، بلكه به دژها، شهرهای حصين، آتشكده‌ها و رودها نيز اشاره كرده است. وي سپس به شرح درياچه‌ها پرداخته، و باز از خليج فارس ياد كرده، و نوشته‌است: «درياي پارس خليجى باشد از درياي محيط... و آن را به پارس و کرمان باز خوانند». | ||
احتمالاً اصطخري در همراه كردن آثار خود با نقشه‌ها، روش ابوزيد بلخى را به كار گرفته است، چه از نام كتاب ابوزيد بلخى، صور الاقاليم، مى‌توان دريافت كه اين كتاب با نقشه‌هايى همراه بوده است. نوشته‌هاي جغرافى نگارانى؛ چون مقدسى، ياقوت و ديگران نيز مؤيد اين نكته است. | احتمالاً اصطخري در همراه كردن آثار خود با نقشه‌ها، روش ابوزيد بلخى را به كار گرفته است، چه از نام كتاب ابوزيد بلخى، صور الاقاليم، مى‌توان دريافت كه اين كتاب با نقشه‌هايى همراه بوده است. نوشته‌هاي جغرافى نگارانى؛ چون مقدسى، ياقوت و ديگران نيز مؤيد اين نكته است. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
متن نسخه خطى كتاب الاقاليم اصطخري كه به زبان عربى، و تاريخ پایان كتابت آن 690ق است، نخستين بار به كوشش مولر در 1255ق1839/م انتشار يافت. دخويه متن قديم مسالك الممالك را كه به زبان عربى بوده، در 1870م با پيش‌گفتاري به طبع رسانده است. در ضمن، نظري ابراز شده، مبنى بر اينكه گويا اصل اين اثر به زبان فارسی بوده است. | متن نسخه خطى كتاب الاقاليم اصطخري كه به زبان عربى، و تاريخ پایان كتابت آن 690ق است، نخستين بار به كوشش مولر در 1255ق1839/م انتشار يافت. دخويه متن قديم مسالك الممالك را كه به زبان عربى بوده، در 1870م با پيش‌گفتاري به طبع رسانده است. در ضمن، نظري ابراز شده، مبنى بر اينكه گويا اصل اين اثر به زبان فارسی بوده است. | ||
در نسخة فارسی مسالك و ممالك 20 نقشه رنگى و 2 نقشه سياه و سفيد وجود داشته كه به كوشش [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] به چاپ رسيده است. به گفته وي در همه نسخه‌هاي فارسی كتاب نقشه‌هاي رنگين وجود دارد. نقشه‌هاي كتاب از روي نسخه موزه | در نسخة فارسی مسالك و ممالك 20 نقشه رنگى و 2 نقشه سياه و سفيد وجود داشته كه به كوشش [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] به چاپ رسيده است. به گفته وي در همه نسخه‌هاي فارسی كتاب نقشه‌هاي رنگين وجود دارد. نقشه‌هاي كتاب از روي نسخه موزه ایران باستان- كه نسخه كامل و كهن موجود بوده، به طبع رسيده است. | ||
چند ترجمه فارسی از كتاب مسالك و الممالك اصطخري وجود دارد كه ظاهراً اغلب آنها ترجمه نخستين نسخه كتاب است. دو ترجمه فارسی از اين كتاب به كوشش [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] به چاپ رسيده كه يك نسخه آن با نام مسالك و ممالك به خط محمد بن سعد بن محمد نخجوانى، معروف به ابن ساوجى در 726ق/ 1326م در اصفهان كتابت شده بوده است. | چند ترجمه فارسی از كتاب مسالك و الممالك اصطخري وجود دارد كه ظاهراً اغلب آنها ترجمه نخستين نسخه كتاب است. دو ترجمه فارسی از اين كتاب به كوشش [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] به چاپ رسيده كه يك نسخه آن با نام مسالك و ممالك به خط محمد بن سعد بن محمد نخجوانى، معروف به ابن ساوجى در 726ق/ 1326م در اصفهان كتابت شده بوده است. | ||