۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین'
جز (جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان') |
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''المقالات و الفرق''' كتابى است به زبان عربى، نوشته [[اشعری، سعد بن عبدالله|سعد بن عبداللّه ابى خلف الأشعرى القمى]] (متوفاى 299 يا 301ق.) و با تصحیح و تعلیق دکتر [[مشکور، محمدجواد|محمّد جواد مشكور]] در معرفى فرقه‌ها و نحله‌هاى شيعه. | '''المقالات و الفرق''' كتابى است به زبان عربى، نوشته [[اشعری، سعد بن عبدالله|سعد بن عبداللّه ابى خلف الأشعرى القمى]] (متوفاى 299 يا 301ق.) و با تصحیح و تعلیق دکتر [[مشکور، محمدجواد|محمّد جواد مشكور]] در معرفى فرقه‌ها و نحله‌هاى شيعه. | ||
كتاب ياد شده، اينك سال‌هاست كه مورد گفتگو است و هنوز محقّقان درباره چگونگى ارتباط آن با كتاب فرق الشيعه از [[نوبختی، حسن بن موسی|حسن بن موسى نوبختى]]، وحدت نظر ندارند. برخى مانند [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال]] بر اين باورند كه فرق الشيعه نوبختى و كتاب حاضر، هر دو يك كتابند و مآلا كتاب معروف فرق الشيعه از نوبختى نيست؛ ولى كسانى، مانند شيخ فضل‌اللّه زنجانى معتقدند، فرق الشيعه از نوبختى است. نكته قابل توجه، تشابه فراوان اين دو كتاب است. گو اينكه شيوه نقل و اقتباس در ميان پيشينيان بسيار معمول بوده است؛ امّا تشابه و تقارن به اين گستردگى نمى‌تواند با توجيه نقل و اقتباس موجه باشد. استاد محمّدرضا | كتاب ياد شده، اينك سال‌هاست كه مورد گفتگو است و هنوز محقّقان درباره چگونگى ارتباط آن با كتاب فرق الشيعه از [[نوبختی، حسن بن موسی|حسن بن موسى نوبختى]]، وحدت نظر ندارند. برخى مانند [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال]] بر اين باورند كه فرق الشيعه نوبختى و كتاب حاضر، هر دو يك كتابند و مآلا كتاب معروف فرق الشيعه از نوبختى نيست؛ ولى كسانى، مانند شيخ فضل‌اللّه زنجانى معتقدند، فرق الشيعه از نوبختى است. نكته قابل توجه، تشابه فراوان اين دو كتاب است. گو اينكه شيوه نقل و اقتباس در ميان پيشينيان بسيار معمول بوده است؛ امّا تشابه و تقارن به اين گستردگى نمى‌تواند با توجيه نقل و اقتباس موجه باشد. استاد محمّدرضا حسینى جلالى ضمن مقاله پژوهش‌گرانه‌اى، به اين نتيجه رسيده كه فرق‌الشّيعه از نوبختى نبوده و نسخه‌اى ناقص از همان كتاب المقالات و الفرق است. گفتنى است كه نوبختى در اين زمينه كتابى داشته كه [[شيخ مفيد]] مطالبى را از آن در العيون و المحاسن آورده است، كه آن مطالب شباهتى با فرق الشيعه موجود ندارد و اين خود دليلى است بر اينكه فرق‌الشيعه از آن نوبختى نيست. | ||
[[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] كتابى با عنوان الآراء و الديانات از نوبختى ياد مى‌كند؛ ولى اضافه مى‌كند كه وى به اتمام آن موفّق نشده است. در صورتى كه كتاب چاپ شده، فرق شيعه را تا پایان آن، يعنى بعد از [[امام حسن عسکری(ع)]] دارد. با اين حال گويا كتاب نوبختى در دسترس بوده است. اشعرى احتمالا كتاب را بين سال‌هاى 265 تا 289ق. نگاشته است؛ زيرا در يك مورد مسائل بعد از [[امام حسن عسکری(ع)]] را آورده و در موردى ديگر عدم شوكت قرامطه را تصريح كرده است كه با حمله سال 289ق. قرامطه و بستن راه‌ها و گرفتن مكّه سازگارى ندارد | [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] كتابى با عنوان الآراء و الديانات از نوبختى ياد مى‌كند؛ ولى اضافه مى‌كند كه وى به اتمام آن موفّق نشده است. در صورتى كه كتاب چاپ شده، فرق شيعه را تا پایان آن، يعنى بعد از [[امام حسن عسکری(ع)]] دارد. با اين حال گويا كتاب نوبختى در دسترس بوده است. اشعرى احتمالا كتاب را بين سال‌هاى 265 تا 289ق. نگاشته است؛ زيرا در يك مورد مسائل بعد از [[امام حسن عسکری(ع)]] را آورده و در موردى ديگر عدم شوكت قرامطه را تصريح كرده است كه با حمله سال 289ق. قرامطه و بستن راه‌ها و گرفتن مكّه سازگارى ندارد | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
#در فقره 131 (صفحه 67 كتاب المقالات چاپى) مطلبى ذكر شده كه از نظر تاريخ بسيار مهم است و در هيچ يك از كتب تاريخى نيامده و آن خبر خودكشى [[ابن مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن المقفع]] (در گذشته در 143ه) مترجم كتاب [[كليلة و دمنة]] و ديگر كتب قديم است. در اين فقره سعد بن عبدالله مى‌نويسد: «چون سفيان بن معاويه مهلبى كه از طرف ابوجعفر منصور عامل بصره بوده، مأمور فرستادن [[ابن مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن المقفع]] براى كشته شدن به نزد منصور شد، [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن مقفع]] پيش از آنكه دستگير شود، خود را بكشت. گويند زهر خورد و بمرد و بقولى خويشتن را (بدار آويخته) خفه كرد». | #در فقره 131 (صفحه 67 كتاب المقالات چاپى) مطلبى ذكر شده كه از نظر تاريخ بسيار مهم است و در هيچ يك از كتب تاريخى نيامده و آن خبر خودكشى [[ابن مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن المقفع]] (در گذشته در 143ه) مترجم كتاب [[كليلة و دمنة]] و ديگر كتب قديم است. در اين فقره سعد بن عبدالله مى‌نويسد: «چون سفيان بن معاويه مهلبى كه از طرف ابوجعفر منصور عامل بصره بوده، مأمور فرستادن [[ابن مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن المقفع]] براى كشته شدن به نزد منصور شد، [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن مقفع]] پيش از آنكه دستگير شود، خود را بكشت. گويند زهر خورد و بمرد و بقولى خويشتن را (بدار آويخته) خفه كرد». | ||
#خبر انتحار [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]] تنها خبر و قديمى‌ترين خبرى است كه قريب يك‌صد و پنجاه سال پس از مرگ وى توسط [[اشعری، سعد بن عبدالله|سعد بن عبدالله ابى خلف اشعرى]] به ما رسيده است. | #خبر انتحار [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]] تنها خبر و قديمى‌ترين خبرى است كه قريب يك‌صد و پنجاه سال پس از مرگ وى توسط [[اشعری، سعد بن عبدالله|سعد بن عبدالله ابى خلف اشعرى]] به ما رسيده است. | ||
#در فقره 111 قريب چهار صفحه مطلبى درباره فرقه مخمسه يا پيروان ابوالخطاب كه معتقدان به الوهيت محمد و على و فاطمه و حسن و | #در فقره 111 قريب چهار صفحه مطلبى درباره فرقه مخمسه يا پيروان ابوالخطاب كه معتقدان به الوهيت محمد و على و فاطمه و حسن و حسین بودند، آمده كه در ديگر كتب فرق از آن فرقه به آن تفصيل ذكرى نرفته است. | ||
#عدد فرقه‌هاى شيعه اماميه، پس از وفات حضرت [[امام حسن عسکری(ع)]] كه در كتاب فرق الشيعه نوبختى سيزده فرقه ذكر شده، در كتاب المقالات و الفرق دو فرقه بيشتر، پانزده فرقه آمده كه با كمال تأسف فرقه پانزدهم آن از آخر كتاب ساقط گرديده است. اختلافات فراوان ديگرى نيز بين اين دو متن وجود دارد كه خوانندگان محترم مى‌توانند، به مقدمه آقاى مشكور (صفحه، ك - كد) بر كتاب المقالات و الفرق مراجعه نمايند. | #عدد فرقه‌هاى شيعه اماميه، پس از وفات حضرت [[امام حسن عسکری(ع)]] كه در كتاب فرق الشيعه نوبختى سيزده فرقه ذكر شده، در كتاب المقالات و الفرق دو فرقه بيشتر، پانزده فرقه آمده كه با كمال تأسف فرقه پانزدهم آن از آخر كتاب ساقط گرديده است. اختلافات فراوان ديگرى نيز بين اين دو متن وجود دارد كه خوانندگان محترم مى‌توانند، به مقدمه آقاى مشكور (صفحه، ك - كد) بر كتاب المقالات و الفرق مراجعه نمايند. | ||