الإصابة في تمييز الصحابة: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤلف در مقدمه كتاب به تعريف صحابى، راه‌هاى شناخت او و عدالت صحابه پرداخته و آنگاه با شيوه‌اى ابتكارى به جاى آنكه مبناى كتابش را همانند پيشينيانش، زمان يا منطقه قرار دهد به چهار قسم تنظيم كرده و در هر حرف از الفبا چهار قسمت آورده است: قسم اول اختصاص به افرادى دارد كه صحابه بودنشان به طريق روايت ثابت شده است. قسم دوم به صحابه‌اى مى‌پردازد كه در زمان رحلت پيامبر(ص) كودك بوده‌و آن حضرت را ديده‌اند. قسم سوم به افراد جاهلى پرداخته كه بنا به نقلى صحابى هم بوده‌اند هرچند از نظر محدثان صحابى به شمار نمى‌روند. قسم چهارم كسانى‌اند كه برخى آنها را صحابى قلمداد كرده اما صحابى بودن آنها درست نيست. ابن حجر در اين قسم به اشتباهات كتب و صحابه‌نگاران قبل از خود پرداخته است. اين اشكال ناشى از تصحيف نام يا حذف یک نفر در سلسله اسناد یک حديث است. همچنين ممكن است تعدّد نام‌ها و عدم دقت در تشابه اسمى موجب اشتباه شده باشد. اين تقسيم بندى سبب شده شرح حال برخى افراد در چند قسم از كتاب تكرار شود.

ابن حجر در ارائه مطالب دقت زيادى داشته و بر صحابه نگاران پيش از خود خرده‌هايى گرفته است. ابن حجر به رغم تعصبش، در جريان جنگ جمل و صفين، حق را به [[امام على(ع)]] داده و وجود عمار ياسر صحابى بزرگ رسول خدا(ص) در لشكر آن حضرت را دليل مطلب مى‌داند. وى همچنين از آوردن نام برخى صحابه فاسق و ظالم، عذرخواهى كرده است.