۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''حکومت شیعی آل‌کیا در گیلان''' اثر حسن شریعتی فوکلایی، پژوهشی است پیرامون حکومت آل‌کیا در گیلان که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | '''حکومت شیعی آل‌کیا در گیلان''' اثر حسن شریعتی فوکلایی، پژوهشی است پیرامون حکومت آل‌کیا در گیلان که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | ||
کتاب حاضر در حقیقت، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد نویسنده است که با پیشنهاد مؤسسه شیعه‌شناسی همراه با اصلاحاتی چاپ و منتشر شده است<ref>ر.ک: پناهی، عباس، ص32</ref> | کتاب حاضر در حقیقت، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد نویسنده است که با پیشنهاد مؤسسه شیعه‌شناسی همراه با اصلاحاتی چاپ و منتشر شده است.<ref>ر.ک: پناهی، عباس، ص32</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه نخست، توضیح مختصری پیرامون تاریخ تشیع ارائه شده است<ref>مقدمه اول، ص13-15</ref> | در مقدمه نخست، توضیح مختصری پیرامون تاریخ تشیع ارائه شده است.<ref>مقدمه اول، ص13-15</ref> | ||
نویسنده در مقدمه، نخست به بررسی منابع و مأخذ مهم تاریخ این دودمان، نظیر؛ «[[تاریخ گیلان و دیلمستان]]» [[مرعشی، ظهیرالدین بن نصیرالدین|سید ظهیرالدین مرعشی]]، «[[تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان|تاریخ خانی]]» لاهیجی، «[[تاریخ گیلان]]» [[فومنی، عبدالفتاح|ملا عبدالفتاح فومنی]] می‌پردازد. در این بخش مؤلف صرفاً به بررسی محتوایی کتاب‌های مورد اشاره پرداخته است. بررسی‌های انجام شده صرفاً گزارشی از محتوای آثار مربوطه درباره حوادث اجتماعی این خاندان است، بنابراین مؤلف به پژوهش تطبیقی و نقد متون مورد اشاره نپرداخته است<ref>ر.ک: پناهی، عباس، ص32</ref> | نویسنده در مقدمه، نخست به بررسی منابع و مأخذ مهم تاریخ این دودمان، نظیر؛ «[[تاریخ گیلان و دیلمستان]]» [[مرعشی، ظهیرالدین بن نصیرالدین|سید ظهیرالدین مرعشی]]، «[[تاریخ خانی شامل حوادث چهل ساله گیلان|تاریخ خانی]]» لاهیجی، «[[تاریخ گیلان]]» [[فومنی، عبدالفتاح|ملا عبدالفتاح فومنی]] می‌پردازد. در این بخش مؤلف صرفاً به بررسی محتوایی کتاب‌های مورد اشاره پرداخته است. بررسی‌های انجام شده صرفاً گزارشی از محتوای آثار مربوطه درباره حوادث اجتماعی این خاندان است، بنابراین مؤلف به پژوهش تطبیقی و نقد متون مورد اشاره نپرداخته است.<ref>ر.ک: پناهی، عباس، ص32</ref> | ||
در فصل اول، اوضاع جغرافیای تاریخی و سیاسی گیلان از آغاز اسلام تا آستانه قیام آل‌کیا بررسی شده است. در این فصل نخست جغرافیای طبیعی سپس جغرافیای تاریخی بخش‌های مهم گیلان نظیر کسگر، کوچصفهان، فومن، شفت، لاهیجان، رانکوه و اشکور به‌اجمال توصیف شده است. در ادامه سلسله‌های محلی گیلان و نقش آن‌ها در اوضاع سیاسی گیلان از ورود اسلام تا سال‌های مقارن شکل‌گیری آل‌کیا پژوهش شده است<ref>ر.ک: پناهی، عباس، ص32-33</ref> | در فصل اول، اوضاع جغرافیای تاریخی و سیاسی گیلان از آغاز اسلام تا آستانه قیام آل‌کیا بررسی شده است. در این فصل نخست جغرافیای طبیعی سپس جغرافیای تاریخی بخش‌های مهم گیلان نظیر کسگر، کوچصفهان، فومن، شفت، لاهیجان، رانکوه و اشکور به‌اجمال توصیف شده است. در ادامه سلسله‌های محلی گیلان و نقش آن‌ها در اوضاع سیاسی گیلان از ورود اسلام تا سال‌های مقارن شکل‌گیری آل‌کیا پژوهش شده است.<ref>ر.ک: پناهی، عباس، ص32-33</ref> | ||
فصل دوم تحت عنوان حکومت آل‌کیا در گیلان است. نویسنده در این فصل، به چگونگی تأسیس حکومت آل‌کیا پرداخته و هفت عامل را در شکل‌گیری آن‌ها مؤثر می‌داند. یکی از عواملی که به آن اشاره دارد؛ حمایت همه اقشار ستمدیده، به‌ویژه جوانمردان از جنبش آل‌کیا به‌خصوص سید علی کیا به‌منزله عالم دینی و شیعی است. با این‌که در مذهبی بودن حکومت این خاندان شک و تردیدی نیست، اما مورخ این دودمان- ظهیرالدین مرعشی- اشاره‌ای به نقش فتیان و جوانمردان و ستمدیده‌گان در پیروزی آل‌کیا ندارد، همچنین در هیچ‌یک از متون تاریخی از سید علی کیا به‌عنوان عالم دینی تشیع یاد نمی‌شود. باوجوداین که سید امیر کیای ملاطی- پدر سید علی کیا- در شرق گیلان به امور تبلیغ مذهبی اشتغال داشت، اما از سید علی کیا به‌عنوان عالم مذهبی یاد نمی‌شود. عامل کامیابی سید علی کیا، حمایت قوام‌الدین مرعشی و فرزندانش از وی و اختلاف حکومت‌های محلی گیلان با یکدیگر بود. این عوامل موجب شد سید علی کیا با کمک نیروهای مازندرانی، گیلان را در اختیار خود گیرد<ref>همان، ص33</ref> | فصل دوم تحت عنوان حکومت آل‌کیا در گیلان است. نویسنده در این فصل، به چگونگی تأسیس حکومت آل‌کیا پرداخته و هفت عامل را در شکل‌گیری آن‌ها مؤثر می‌داند. یکی از عواملی که به آن اشاره دارد؛ حمایت همه اقشار ستمدیده، به‌ویژه جوانمردان از جنبش آل‌کیا به‌خصوص سید علی کیا به‌منزله عالم دینی و شیعی است. با این‌که در مذهبی بودن حکومت این خاندان شک و تردیدی نیست، اما مورخ این دودمان- ظهیرالدین مرعشی- اشاره‌ای به نقش فتیان و جوانمردان و ستمدیده‌گان در پیروزی آل‌کیا ندارد، همچنین در هیچ‌یک از متون تاریخی از سید علی کیا به‌عنوان عالم دینی تشیع یاد نمی‌شود. باوجوداین که سید امیر کیای ملاطی- پدر سید علی کیا- در شرق گیلان به امور تبلیغ مذهبی اشتغال داشت، اما از سید علی کیا به‌عنوان عالم مذهبی یاد نمی‌شود. عامل کامیابی سید علی کیا، حمایت قوام‌الدین مرعشی و فرزندانش از وی و اختلاف حکومت‌های محلی گیلان با یکدیگر بود. این عوامل موجب شد سید علی کیا با کمک نیروهای مازندرانی، گیلان را در اختیار خود گیرد<ref>همان، ص33</ref> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
یکی از مباحث مهم این فصل، مهاجرت اسماعیل میرزا به دربار کارکیا است. نویسنده با استناد به «احسن التواریخ» حسن بیک روملو و «عالم آرای» شاه اسماعیل، گزارش مستندی درباره چگونگی ورود او و همراهانش به گیلان می‌آورد، بااین‌وجود درباره مدت حضور اسماعیل میرزا، آموزش‌های وی توسط کارکیا میرزا علی، نقش «صوفیان لاهیجان» و غیره...توضیحی ارائه نمی‌دهد<ref>همان، ص34</ref> | یکی از مباحث مهم این فصل، مهاجرت اسماعیل میرزا به دربار کارکیا است. نویسنده با استناد به «احسن التواریخ» حسن بیک روملو و «عالم آرای» شاه اسماعیل، گزارش مستندی درباره چگونگی ورود او و همراهانش به گیلان می‌آورد، بااین‌وجود درباره مدت حضور اسماعیل میرزا، آموزش‌های وی توسط کارکیا میرزا علی، نقش «صوفیان لاهیجان» و غیره...توضیحی ارائه نمی‌دهد<ref>همان، ص34</ref> | ||
در فصل چهارم، حکومت خان احمدخان و روابط وی با حکومت صفوی و درنهایت سقوط حکومت آل‌کیا مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل باوجوداین که مؤلف شرح جامعی از حکومت خان احمد در گیلان و روابط وی با شاه‌تهماسب اول و شاه‌عباس اول می‌آورد، بااین‌حال به بررسی تحلیلی دلایل سقوط خان احمد توسط شاه‌عباس نمی‌پردازد و صرفاً به عوامل ظاهری که مآخذ به آن اشاره داشته و توصیف کرده‌اند، توجه نشان می‌دهد. درحالی‌که مهم‌ترین دلیل تصرف گیلان توسط شاه‌عباس تسلط وی بر منابع اقتصادی گیلان، به‌ویژه ابریشم این سرزمین بوده است<ref>همان، ص34</ref> | در فصل چهارم، حکومت خان احمدخان و روابط وی با حکومت صفوی و درنهایت سقوط حکومت آل‌کیا مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل باوجوداین که مؤلف شرح جامعی از حکومت خان احمد در گیلان و روابط وی با شاه‌تهماسب اول و شاه‌عباس اول می‌آورد، بااین‌حال به بررسی تحلیلی دلایل سقوط خان احمد توسط شاه‌عباس نمی‌پردازد و صرفاً به عوامل ظاهری که مآخذ به آن اشاره داشته و توصیف کرده‌اند، توجه نشان می‌دهد. درحالی‌که مهم‌ترین دلیل تصرف گیلان توسط شاه‌عباس تسلط وی بر منابع اقتصادی گیلان، به‌ویژه ابریشم این سرزمین بوده است.<ref>همان، ص34</ref> | ||
در فصل پنجم، مؤلف ضمن بررسی اوضاع فرهنگی و اجتماعی آل‌کیا، شرح کوتاهی از شاعران، علمای این دوره، آداب و سنت‌های اجتماعی، فعالیت‌های اقتصادی و مذهب عصر آل‌کیا ارائه می‌دهد. روش پژوهش در این فصل نیز گزارشی- توصیفی است، زیرا مذهب و اقتصاد دوره آل‌کیا از اهمیت زیادی برخوردارند. چگونگی تسلط مذهب تشیع زیدی بر سراسر بیه پیش (شرق گیلان) و تغییر مذهبی گیلان از تشیع زید به تشیع امامی از چالش‌های مهم این دوره است که مؤلف توجه و تحلیل زیادی درباره آن ارائه نداده است<ref>همان</ref> | در فصل پنجم، مؤلف ضمن بررسی اوضاع فرهنگی و اجتماعی آل‌کیا، شرح کوتاهی از شاعران، علمای این دوره، آداب و سنت‌های اجتماعی، فعالیت‌های اقتصادی و مذهب عصر آل‌کیا ارائه می‌دهد. روش پژوهش در این فصل نیز گزارشی- توصیفی است، زیرا مذهب و اقتصاد دوره آل‌کیا از اهمیت زیادی برخوردارند. چگونگی تسلط مذهب تشیع زیدی بر سراسر بیه پیش (شرق گیلان) و تغییر مذهبی گیلان از تشیع زید به تشیع امامی از چالش‌های مهم این دوره است که مؤلف توجه و تحلیل زیادی درباره آن ارائه نداده است.<ref>همان</ref> | ||
مهم‌ترین نکاتی که در پژوهش حاضر به چشم می‌خورد، عبارتند از: | مهم‌ترین نکاتی که در پژوهش حاضر به چشم می‌خورد، عبارتند از: | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
فهرست مطالب در ابتدا و کتاب‌نامه و نمایه‌ها، در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب در ابتدا و کتاب‌نامه و نمایه‌ها، در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص45</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص45</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||