۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دیوان افضل‌الدین بدیل بن علی نجار خاقانی شروانی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۳۶
، ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
از دیوان خاقانی تاکنون چندین تصحیح شده که هریک از آنها نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. یکی از این تصحیحات به اهتمام ضیاءالدین سجادی انجام گرفته است. او در این کار، نسخه لندن (قدیمترین نسخه دیوان خاقانی) را اساس قرار داده است، اما در برخی موارد از ضبط نسخههای دیگر نیز استفاده کرده و همین امر موجب بروز خطاهایی در تصحیح او شده است<ref>ر.ک: نوروزی، یعقوب، ص265</ref>. | از دیوان خاقانی تاکنون چندین تصحیح شده که هریک از آنها نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. یکی از این تصحیحات به اهتمام ضیاءالدین سجادی انجام گرفته است. او در این کار، نسخه لندن (قدیمترین نسخه دیوان خاقانی) را اساس قرار داده است، اما در برخی موارد از ضبط نسخههای دیگر نیز استفاده کرده و همین امر موجب بروز خطاهایی در تصحیح او شده است.<ref>ر.ک: نوروزی، یعقوب، ص265</ref>. | ||
نخستین چاپ معتبر دیوان خاقانی شروانی، چاپ علی عبدالرسولی است؛ چاپی که از پس هفتاد سال هنوز اعتبار خود را حفظ کرده و مورد استفاده خاقانیپژوهان است. در متن عبدالرسولی، اغلاط و کاستیهایی دیده میشود. همین اغلاط و کاستیها سبب شد تا زندهیاد سید ضیاءالدین سجادی، با اشارت و راهنمایی استاد بدیعالزمان فروزانفر، به تصحیح دیوان خاقانی با روشی علمی و انتقادی بپردازد. چاپ سجادی، علاوه بر بهرهگیری از چاپ عبدالرسولی، بر اساس چهار نسخه خطی صورت گرفته، که یکی از آنها همان نسخه صادق انصاری اصفهانی است، که عبدالرسولی هم از آن بهره گرفته است. سجادی نسخهبدلها را ذکر کرده و مقدمهای مفصل نیز بر دیوان نوشته است. وجود نسخهبدلها یکی از مهمترین امتیازهای این چاپ است. ذکر نسخهبدلها به خواننده این امکان را میدهد تا به قضاوت بنشیند و صحت و درجه اعتبار متن را دریابد، خود دست به گزینش بزند و ضبط صحیح را از نسخهبدلها استخراج کند؛ امری که در بسیاری از موارد راهگشای محققان است<ref>ر.ک: مهدویفر، سعید، ص162 </ref>. | نخستین چاپ معتبر دیوان خاقانی شروانی، چاپ علی عبدالرسولی است؛ چاپی که از پس هفتاد سال هنوز اعتبار خود را حفظ کرده و مورد استفاده خاقانیپژوهان است. در متن عبدالرسولی، اغلاط و کاستیهایی دیده میشود. همین اغلاط و کاستیها سبب شد تا زندهیاد سید ضیاءالدین سجادی، با اشارت و راهنمایی استاد بدیعالزمان فروزانفر، به تصحیح دیوان خاقانی با روشی علمی و انتقادی بپردازد. چاپ سجادی، علاوه بر بهرهگیری از چاپ عبدالرسولی، بر اساس چهار نسخه خطی صورت گرفته، که یکی از آنها همان نسخه صادق انصاری اصفهانی است، که عبدالرسولی هم از آن بهره گرفته است. سجادی نسخهبدلها را ذکر کرده و مقدمهای مفصل نیز بر دیوان نوشته است. وجود نسخهبدلها یکی از مهمترین امتیازهای این چاپ است. ذکر نسخهبدلها به خواننده این امکان را میدهد تا به قضاوت بنشیند و صحت و درجه اعتبار متن را دریابد، خود دست به گزینش بزند و ضبط صحیح را از نسخهبدلها استخراج کند؛ امری که در بسیاری از موارد راهگشای محققان است.<ref>ر.ک: مهدویفر، سعید، ص162 </ref>. | ||
سجادی خود پس از اشاره به استفاده از نسخههای چهارگانه کتاب در تصحیح آن، چنین مینویسد: «سپس برای روشن شدن مطالب و تعبیرات و ابیات مشکل به شروح [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] نیز مراجعه و آنچه که به فهم و توضیح و اصطلاحات کمک میکرد در حواشی نقل شد. در اثنای مطالعه شروح دیوان خاقانی به این نکته برخوردم که اکثر شارحان توجیهات عجیب و شروح خارج از حقیقت بر ابیات او داده و چون نسخه صحیح از دیوان در دست نبود، کلمات دچار تحریف و تغییر زیاده شده و بر همان کلمات غلط و تحریفشده نیز شروح و توضیحات نادرست نوشتهاند؛ درصورتیکه با مراجعه به نسخ کهن و مضبوط و همچنین از روی خود دیوان و با توجه به تعبیرات مختلف که از یک مضمون هست و پس از آشنایی به سبک خاص و اصطلاحات مخصوص [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]، مشکلات بهتر و آسانتر حل میشود. به این جهت در ضمن تصحیح، هر جا که اشعار خود [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] برای بیان و توضیح مطلبی ممکن بود بهکار آید در حاشیه اشاره شد. علاوه بر این به دواوین سایر شعرا و مخصوصاً گویندگان معاصر با [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و همچنین به اکثر کتب نثر که احتمال میرفت مشکلی را حل کند، مراجعه و از آنها استفاده شد<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه چهار</ref>. | سجادی خود پس از اشاره به استفاده از نسخههای چهارگانه کتاب در تصحیح آن، چنین مینویسد: «سپس برای روشن شدن مطالب و تعبیرات و ابیات مشکل به شروح [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] نیز مراجعه و آنچه که به فهم و توضیح و اصطلاحات کمک میکرد در حواشی نقل شد. در اثنای مطالعه شروح دیوان خاقانی به این نکته برخوردم که اکثر شارحان توجیهات عجیب و شروح خارج از حقیقت بر ابیات او داده و چون نسخه صحیح از دیوان در دست نبود، کلمات دچار تحریف و تغییر زیاده شده و بر همان کلمات غلط و تحریفشده نیز شروح و توضیحات نادرست نوشتهاند؛ درصورتیکه با مراجعه به نسخ کهن و مضبوط و همچنین از روی خود دیوان و با توجه به تعبیرات مختلف که از یک مضمون هست و پس از آشنایی به سبک خاص و اصطلاحات مخصوص [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]، مشکلات بهتر و آسانتر حل میشود. به این جهت در ضمن تصحیح، هر جا که اشعار خود [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] برای بیان و توضیح مطلبی ممکن بود بهکار آید در حاشیه اشاره شد. علاوه بر این به دواوین سایر شعرا و مخصوصاً گویندگان معاصر با [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و همچنین به اکثر کتب نثر که احتمال میرفت مشکلی را حل کند، مراجعه و از آنها استفاده شد<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه چهار</ref>. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] از زمان خود او نزد ارباب فضل و بلاغت و ناقدان سخن و صاحبان تذکره و تاریخنویسان معروف بوده و غالباً از آنها بهعنوان بهترتی اشعار در کتب خود نقل و به تناسب حال به آنها استشهاد کردهاند؛ بهعنوان نمونه راحة الصدور راوندی که در سال 599ق، یعنی چهار سال بعد از مرگ [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] تألیف شده، یازده بیت از اشعار او دارد؛ یک مورد شش بیت از قصیده «طفلی و طفیل تست آدم...» که این را بیت دوم قرار داده و بیت اول را: {{شعر}}{{ب|''ای شحنه شش جهات عالم ''|2=''بر چهار دری و هشت طارم''}}{{پایان شعر}} | اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] از زمان خود او نزد ارباب فضل و بلاغت و ناقدان سخن و صاحبان تذکره و تاریخنویسان معروف بوده و غالباً از آنها بهعنوان بهترتی اشعار در کتب خود نقل و به تناسب حال به آنها استشهاد کردهاند؛ بهعنوان نمونه راحة الصدور راوندی که در سال 599ق، یعنی چهار سال بعد از مرگ [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] تألیف شده، یازده بیت از اشعار او دارد؛ یک مورد شش بیت از قصیده «طفلی و طفیل تست آدم...» که این را بیت دوم قرار داده و بیت اول را: {{شعر}}{{ب|''ای شحنه شش جهات عالم ''|2=''بر چهار دری و هشت طارم''}}{{پایان شعر}} | ||
ضبط کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه شصتوسه</ref>. | ضبط کرده است.<ref>ر.ک: همان، صفحه شصتوسه</ref>. | ||
تعدادی از خاورشناسان معروف درباره [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] به مطالعه و تحقیق پرداخته و رسالههایی درباره او نگاشتهاند. خانیکوف از آن جمله است که تحقیقاتش شامل دو قسمت است: اول، تحقیق درباره زندگی و اخلاق [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و دوم، متن و ترجمه چهار قصیده از [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]<ref>ر.ک: همان، صفحه شصتوشش</ref>. | تعدادی از خاورشناسان معروف درباره [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] به مطالعه و تحقیق پرداخته و رسالههایی درباره او نگاشتهاند. خانیکوف از آن جمله است که تحقیقاتش شامل دو قسمت است: اول، تحقیق درباره زندگی و اخلاق [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و دوم، متن و ترجمه چهار قصیده از [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]<ref>ر.ک: همان، صفحه شصتوشش</ref>. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
{{شعر}}{{ب|''چون به غزنین شاعری شد زیر خاک ''|2=''خاک شروان ساحری دیگر بزاد''}}{{پایان شعر}} <ref>ر.ک: همان، صفحه پنجاهوسه</ref>. | {{شعر}}{{ب|''چون به غزنین شاعری شد زیر خاک ''|2=''خاک شروان ساحری دیگر بزاد''}}{{پایان شعر}} <ref>ر.ک: همان، صفحه پنجاهوسه</ref>. | ||
اما آنچه که [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] را از دیگر شاعران ممتاز میدارد، بهکار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن تراکیب گوناگون است از لغاتی که دیگران بهکار نبردهاند. بنا بر همین جهات فهم غالب اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] مبتنی بر داشتن مقدمات علمی و آشنا بودن به اصطلاحات نجوم و سایر علوم است. همین اشکال در فهم اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] او را از حدود شعرای عادی بالاتر قرار داده و گویی اشعارش برای یک طبقه خاص ساخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | اما آنچه که [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] را از دیگر شاعران ممتاز میدارد، بهکار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن تراکیب گوناگون است از لغاتی که دیگران بهکار نبردهاند. بنا بر همین جهات فهم غالب اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] مبتنی بر داشتن مقدمات علمی و آشنا بودن به اصطلاحات نجوم و سایر علوم است. همین اشکال در فهم اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] او را از حدود شعرای عادی بالاتر قرار داده و گویی اشعارش برای یک طبقه خاص ساخته شده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||