۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
حکمت‌نامه پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم (فارسی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۰۱
، ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '== وابسته‌ها ==' به '==وابسته‌ها==') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
كتاب با دو مقدمه از نويسنده و [[مهدوی‌راد، محمدعلی|محمدعلى مهدوى‌راد]] آغاز و مطالب در ده بخش، در قالب چهارده جلد، تنظيم شده است. | كتاب با دو مقدمه از نويسنده و [[مهدوی‌راد، محمدعلی|محمدعلى مهدوى‌راد]] آغاز و مطالب در ده بخش، در قالب چهارده جلد، تنظيم شده است. | ||
متن كتاب، برگرفته از «ميزان الحكمة» و ساير دانشنامه‌هايى است كه تاكنون توسط پژوهشكده علوم و معارف حديث، تأليف و ترجمه شده است<ref>مقدمه نويسنده، ج 1، ص9</ref> | متن كتاب، برگرفته از «ميزان الحكمة» و ساير دانشنامه‌هايى است كه تاكنون توسط پژوهشكده علوم و معارف حديث، تأليف و ترجمه شده است.<ref>مقدمه نويسنده، ج 1، ص9</ref> | ||
در اين مجموعه، تنها احاديثى ذكر شده است كه در منابع حديثى، مستند به شخص پيامبر(ص) بوده و در آن، در بسيارى موارد، براى آشنايى پژوهشگران با فهم دقيق سخنان آن بزرگوار، توضيح، تحليل و جمع‌بندى‌هاى مفيدى ارائه شده است<ref>همان</ref> | در اين مجموعه، تنها احاديثى ذكر شده است كه در منابع حديثى، مستند به شخص پيامبر(ص) بوده و در آن، در بسيارى موارد، براى آشنايى پژوهشگران با فهم دقيق سخنان آن بزرگوار، توضيح، تحليل و جمع‌بندى‌هاى مفيدى ارائه شده است.<ref>همان</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه مؤلف، به نكاتى در رابطه با كتاب، اشاره شده است<ref>مقدمه مؤلف، ج 1، ص7 - 11</ref> | در مقدمه مؤلف، به نكاتى در رابطه با كتاب، اشاره شده است.<ref>مقدمه مؤلف، ج 1، ص7 - 11</ref> | ||
مقدمه جناب مهدوى‌راد با عنوان «درآمد»، گزارشى اجمالى از محتويات كتاب، مى‌باشد<ref>درآمد، ج 1، 15 - 100</ref> | مقدمه جناب مهدوى‌راد با عنوان «درآمد»، گزارشى اجمالى از محتويات كتاب، مى‌باشد<ref>درآمد، ج 1، 15 - 100</ref> | ||
بخش اول، داراى عنوان «حكمت‌هاى عقلى و علمى» است و در دو باب تنظيم شده است. در باب اول، پيش از بيان سخنان حكمت‌آميز پيامبر(ص)، ضمن پژوهشى، معناى «عقل» از نظر لغوى و از نگاه روايات اسلامى، مورد بررسى قرار گرفته و توضيح داده شده كه واژه «عقل» در متون اسلامى، گاه درباره ادراكات انسان به كار رفته و گاه درباره محصول ادراكات او. همچنين مقصود از «عقل نظرى» و «عقل عملى» و تفاوت ميان «عاقل» و «عالم» و خطر علم بدون عقل، بيان گرديده است<ref>درآمد، ج 1، ص21</ref> | بخش اول، داراى عنوان «حكمت‌هاى عقلى و علمى» است و در دو باب تنظيم شده است. در باب اول، پيش از بيان سخنان حكمت‌آميز پيامبر(ص)، ضمن پژوهشى، معناى «عقل» از نظر لغوى و از نگاه روايات اسلامى، مورد بررسى قرار گرفته و توضيح داده شده كه واژه «عقل» در متون اسلامى، گاه درباره ادراكات انسان به كار رفته و گاه درباره محصول ادراكات او. همچنين مقصود از «عقل نظرى» و «عقل عملى» و تفاوت ميان «عاقل» و «عالم» و خطر علم بدون عقل، بيان گرديده است.<ref>درآمد، ج 1، ص21</ref> | ||
سپس به‌منظور فهم درست آيات و احاديثى كه در نكوهش جهل و جاهل و ضرورت جهل‌زدايى از جامعه وارد شده، چهار معنا براى «جهل» ارائه مى‌گردد و خطرناك‌ترين جهل براى انسان، تبيين مى‌شود و در پايان، اين پژوهش، به اين پرسش پاسخ مى‌دهد كه: چرا برخلاف متعارف كه «جهل» در برابر «علم» مطرح مى‌گردد، در نصوص اسلامى و به تبع آن در منابع حديثى، «جهل» در برابر «عقل» قرار گرفته است؟<ref>همان</ref> | سپس به‌منظور فهم درست آيات و احاديثى كه در نكوهش جهل و جاهل و ضرورت جهل‌زدايى از جامعه وارد شده، چهار معنا براى «جهل» ارائه مى‌گردد و خطرناك‌ترين جهل براى انسان، تبيين مى‌شود و در پايان، اين پژوهش، به اين پرسش پاسخ مى‌دهد كه: چرا برخلاف متعارف كه «جهل» در برابر «علم» مطرح مى‌گردد، در نصوص اسلامى و به تبع آن در منابع حديثى، «جهل» در برابر «عقل» قرار گرفته است؟<ref>همان</ref> | ||
پس از اين تحقيق مقدماتى، در ضمن دوازده فصل، سخنان پيامبر(ص) درباره عقل و جهل گزارش شده است<ref>همان، ص22</ref> | پس از اين تحقيق مقدماتى، در ضمن دوازده فصل، سخنان پيامبر(ص) درباره عقل و جهل گزارش شده است.<ref>همان، ص22</ref> | ||
در باب دوم، پيش از گزارش سخنانى از پيامبر(ص) درباره «علم»، «معرفت» و «حكمت»، ابتدا مفهوم لغوى اين واژه‌ها و سپس معناى «علم» و «معرفت» از منظر قرآن و احاديث بيان گرديده و توضيح داده شده كه در متون دينى اسلام، علم و معرفت، گاه در مفهوم حقيقى خود به كار رفته‌اند و گاه در مفهوم اصطلاحى و ظاهرى‌اشان<ref>همان، ص24</ref> | در باب دوم، پيش از گزارش سخنانى از پيامبر(ص) درباره «علم»، «معرفت» و «حكمت»، ابتدا مفهوم لغوى اين واژه‌ها و سپس معناى «علم» و «معرفت» از منظر قرآن و احاديث بيان گرديده و توضيح داده شده كه در متون دينى اسلام، علم و معرفت، گاه در مفهوم حقيقى خود به كار رفته‌اند و گاه در مفهوم اصطلاحى و ظاهرى‌اشان<ref>همان، ص24</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
در بخش دوم، حكمت‌ها، سخنان و آموزه‌هاى بلند نبوى درباره مبانى اعتقادى اسلام، در ضمن هشت باب و مجموعا 51 فصل، ارائه شده است. عنوان اين ابواب، عبارتند از: ايمان؛ ايمان به خدا؛ قضا و قدر؛ محبت خدا؛ نبوت؛ قرآن و حديث؛ تبيين دين، شريعت و اسلام و ايمان به معاد<ref>همان، ص32</ref> | در بخش دوم، حكمت‌ها، سخنان و آموزه‌هاى بلند نبوى درباره مبانى اعتقادى اسلام، در ضمن هشت باب و مجموعا 51 فصل، ارائه شده است. عنوان اين ابواب، عبارتند از: ايمان؛ ايمان به خدا؛ قضا و قدر؛ محبت خدا؛ نبوت؛ قرآن و حديث؛ تبيين دين، شريعت و اسلام و ايمان به معاد<ref>همان، ص32</ref> | ||
در بخش سوم، سخنان حكيمانه پيامبر(ص) درباره رهبرى، پيشوايى و هدايت، گزارش شده است. اين بخش، در دو باب «رهبرى و امامت» و «عوامل پيشرفت و انحطاط امت» تنظيم شده است<ref>همان، ص42</ref> | در بخش سوم، سخنان حكيمانه پيامبر(ص) درباره رهبرى، پيشوايى و هدايت، گزارش شده است. اين بخش، در دو باب «رهبرى و امامت» و «عوامل پيشرفت و انحطاط امت» تنظيم شده است.<ref>همان، ص42</ref> | ||
نويسنده در بخش چهارم، در دوازده باب، به جهان، انسان و آفرينش آن‌ها و مسائل مرتبط با آن‌ها پرداخته است<ref>همان، ص48</ref> | نويسنده در بخش چهارم، در دوازده باب، به جهان، انسان و آفرينش آن‌ها و مسائل مرتبط با آن‌ها پرداخته است.<ref>همان، ص48</ref> | ||
عنوان ابواب اين بخش، عبارتند از: اصل خلقت؛ ملكوت آسمان‌ها و زمين؛ آفرينش فرشتگان؛ آفرينش زمين؛ شناخت دنيا؛ اجل؛ انسان؛ نقش آرزو در زندگى؛ عوامل و موانع بركت در زندگى؛ خير و شر و مصائب، بلايا و شرور. | عنوان ابواب اين بخش، عبارتند از: اصل خلقت؛ ملكوت آسمان‌ها و زمين؛ آفرينش فرشتگان؛ آفرينش زمين؛ شناخت دنيا؛ اجل؛ انسان؛ نقش آرزو در زندگى؛ عوامل و موانع بركت در زندگى؛ خير و شر و مصائب، بلايا و شرور. | ||
در بخش پنجم، سخنان پيامبر(ص) درباره تبليغ، پرورش كودك، پرورش جوان، عوامل خودسازى و موانع آن، در پنج باب و 116 فصل، ارائه گرديده است<ref>همان، ص53</ref> | در بخش پنجم، سخنان پيامبر(ص) درباره تبليغ، پرورش كودك، پرورش جوان، عوامل خودسازى و موانع آن، در پنج باب و 116 فصل، ارائه گرديده است.<ref>همان، ص53</ref> | ||
تبليغ؛ تربيت كودك؛ تربيت جوان؛ عوامل خودسازى و آفات خودسازى، عناوين ابواب اين بخش مى‌باشد. | تبليغ؛ تربيت كودك؛ تربيت جوان؛ عوامل خودسازى و آفات خودسازى، عناوين ابواب اين بخش مى‌باشد. | ||
در بخش ششم، سخنان پيامبر(ص) درباره عبادت خدا و كارهاى نيكو، نماز، دعا، ذكر، روزه و آداب ماه رمضان، حج و عمره، امر به معروف و نهى از منكر، جهاد و مكان‌هايى كه عبادت در آن‌ها از فضيلت بيشترى برخوردار است، در هشت باب و 72 فصل، ارائه گرديده است<ref>همان، ص66</ref> | در بخش ششم، سخنان پيامبر(ص) درباره عبادت خدا و كارهاى نيكو، نماز، دعا، ذكر، روزه و آداب ماه رمضان، حج و عمره، امر به معروف و نهى از منكر، جهاد و مكان‌هايى كه عبادت در آن‌ها از فضيلت بيشترى برخوردار است، در هشت باب و 72 فصل، ارائه گرديده است.<ref>همان، ص66</ref> | ||
اسلام، دين زندگى است و نگاه معارف آن به اجتماع و سياست و آميختگى آن‌ها با معارف عبادى و اعتقادى، از فصول برجسته اين آيين الهى است و پيامبر(ص)، مهم‌ترين وجه رسالتش را «تتميم اخلاق» معرفى كرده است و آموزه‌هايش در ابعاد گسترده اجتماع، از مكانتى رفيع برخوردار است. در بخش هفتم، حكمت‌هاى نبوى در موضوعات مختلف اخلاقى و اجتماعى، در چهار باب: «مهم‌ترين عوامل شكل‌گيرى جامعه مطلوب»؛ «موانع شكل‌گيرى جامعه آرمانى»؛ «خانواده» و «حقوق»، در ضمن 28 فصل، گزارش شده است<ref>همان، ص75</ref> | اسلام، دين زندگى است و نگاه معارف آن به اجتماع و سياست و آميختگى آن‌ها با معارف عبادى و اعتقادى، از فصول برجسته اين آيين الهى است و پيامبر(ص)، مهم‌ترين وجه رسالتش را «تتميم اخلاق» معرفى كرده است و آموزه‌هايش در ابعاد گسترده اجتماع، از مكانتى رفيع برخوردار است. در بخش هفتم، حكمت‌هاى نبوى در موضوعات مختلف اخلاقى و اجتماعى، در چهار باب: «مهم‌ترين عوامل شكل‌گيرى جامعه مطلوب»؛ «موانع شكل‌گيرى جامعه آرمانى»؛ «خانواده» و «حقوق»، در ضمن 28 فصل، گزارش شده است.<ref>همان، ص75</ref> | ||
به اعتقاد نويسنده اگر بگوييم كه اسلام، دين سعادت انسان است و همه آموزه‌هاى آن در جهت بركشيدن انسان به قله‌هاى سعادت رقم زده شده، سخنى به‌گزاف نگفته‌ايم. به باور وى، تعاليم الهى با واقع‌نگرى، به تمام ابعاد وجود انسان نگريسته و بر اساس نيازهاى گوناگون او، برنامه‌ريزى كرده است. وى بر اين باور است كه در آموزه‌هاى پيامبر(ص)، آغازين نكته، توجه انسان به همت‌ورزى در جهت رسيدن به سعادت دنيوى و اخروى است. در نگاه ايشان، دنيا مركب راهوارى است كه اگر انسان به‌درستى از آن بهره گيرد و افسار خرد، توسن هوا و هوس را از سركشى بازدارد، بى‌گمان بر قله مقصود، فراز خواهد آمد. بخش هشتم، حكمت‌هاى نبوى درباره مسائل اقتصادى و آموزه‌هاى مرتبط با معيشت انسانى است كه در پنج باب، سامان يافته است<ref>همان، ص81</ref> | به اعتقاد نويسنده اگر بگوييم كه اسلام، دين سعادت انسان است و همه آموزه‌هاى آن در جهت بركشيدن انسان به قله‌هاى سعادت رقم زده شده، سخنى به‌گزاف نگفته‌ايم. به باور وى، تعاليم الهى با واقع‌نگرى، به تمام ابعاد وجود انسان نگريسته و بر اساس نيازهاى گوناگون او، برنامه‌ريزى كرده است. وى بر اين باور است كه در آموزه‌هاى پيامبر(ص)، آغازين نكته، توجه انسان به همت‌ورزى در جهت رسيدن به سعادت دنيوى و اخروى است. در نگاه ايشان، دنيا مركب راهوارى است كه اگر انسان به‌درستى از آن بهره گيرد و افسار خرد، توسن هوا و هوس را از سركشى بازدارد، بى‌گمان بر قله مقصود، فراز خواهد آمد. بخش هشتم، حكمت‌هاى نبوى درباره مسائل اقتصادى و آموزه‌هاى مرتبط با معيشت انسانى است كه در پنج باب، سامان يافته است.<ref>همان، ص81</ref> | ||
در بخش نهم، ره‌نمودها، آموزه‌ها و تعاليم بهداشتى و پزشکى‌اى كه از پيامبر(ص) گرازش شده، در سه باب: «ره‌نمودهايى درباره پزشکى و بهداشت»؛ «ميوه‌درمانى، گياه‌درمانى و غذادرمانى» و «بيمارى»، ارائه گرديده است<ref>همان، ص84</ref> | در بخش نهم، ره‌نمودها، آموزه‌ها و تعاليم بهداشتى و پزشکى‌اى كه از پيامبر(ص) گرازش شده، در سه باب: «ره‌نمودهايى درباره پزشکى و بهداشت»؛ «ميوه‌درمانى، گياه‌درمانى و غذادرمانى» و «بيمارى»، ارائه گرديده است.<ref>همان، ص84</ref> | ||
بخش پايانى، مشتمل بر حكمت‌هاى گوناگون در 46 فصل است. عنوان برخى از فصول، عبارت است از: آداب خوردن، آداب حضور در مجالس، آراستگى، همسايه، مقام و منزلت، تسبيح، استخاره، رحمت، درخواست از ديگران، شادى، سفر، مسكن، زمامداران، سلام كردن، شعر و شاعرى و... | بخش پايانى، مشتمل بر حكمت‌هاى گوناگون در 46 فصل است. عنوان برخى از فصول، عبارت است از: آداب خوردن، آداب حضور در مجالس، آراستگى، همسايه، مقام و منزلت، تسبيح، استخاره، رحمت، درخواست از ديگران، شادى، سفر، مسكن، زمامداران، سلام كردن، شعر و شاعرى و... | ||