الأخلاق (شبر): تفاوت میان نسخه‌ها

[[شبر، عبدالله]] (نويسنده)

[[شبر، جواد]] (مصحح)

 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE2163AUTOMATIONCODE

| کتابخانۀ دیجیتال نور =4260

 

مؤلف، اين کتاب را در روز چهارشنبه، 27 ربيع‌الأول 1225ق، به پایان رسانده است.

== ساختار ==

کتاب، مشتمل بر يك مقدمه و چهار ركن (به‌ترتيب شامل 10، 13، 14 و 14 باب و برخى از ابواب، حاوى چندين فصل) است. شيوه مؤلف در طرح مباحث اين است كه آيات مربوطه را در ابتداى بحث آورده و روايات را گاهى لابه‌لاى مطالب و گاهى مقدم بر آنها به‌عنوان دليل و شاهد ذكر مى‌كند.

== گزارش محتوا ==

درباره محتوا و ويژگى‌هاى اين اثر، نكات زير قابل توجه است:

#مقدمه کتاب، شامل سه فصل مى‌باشد. نويسنده در اين مقدمه، نخست، رواياتى را دال بر ستايش خوش‌خلقى و نكوهش بدخلقى، نقل مى‌كند، سپس به بيان معناى واژه خُلق و چگونگى تهذيب اخلاق مى‌پردازد، آنگاه اين گمان را كه تغيير و تهذيب اخلاق، ممكن نيست همراه با ادله آن، نقل و نقد مى‌كند.<ref>مقدمه کتاب، ص5-14</ref>

#نويسنده در ركن اول، در ضمن ده باب، به بيان اسرار عبادات پرداخته و از طهارت، نماز جمعه، نماز عيدين، نماز آيات، قرائت قرآن، آداب دعا، اسرار زكات، اسرار روزه و اسرار حج و زيارت نبى(ص) و مشاهد مشرفه سخن گفته است.

#:در بحث قرائت قرآن، اهميت مكالمه عبدو مولا را ذكر كرده و براى قارى قرآن سه چيز را ضرورى مى‌شمارد: 1. قلب خاشع؛ 2. بدن فارغ؛ 3. محل خلوت.

#:در اسرار روزه، بعد از ذكر رواياتى در اهميت آن، مى‌گويد: اگر در روزه فائده‌اى جز ترقى از لذائذ نفس حيوانى به قله همسانى با ملائكه روحانى نبود، براى فضل و برترى روزه كافى بود.

#:اينكه از ميان تمام عبادات، روزه به خدا اختصاص داده شده، درحالى‌كه همه عبادات براى خداست، همانند نسبت دادن كعبه به خودش در روى زمين، محبوبيت و فضيلت آن را نشان مى‌دهد. نويسنده با نقل از ابوحامد، روزه‌دارى را به سه درجه تقسيم كرده و روزه قلب از همت‌هاى پست و افكار دنيوى و بازداشتن آن از غير خدا را تأكيد مى‌كند.

#:در بيان اسرار حج و زيارت نبى اكرم(ص) و مشاهد متبرکه، فراغت قلب از اشتغالات غير خدايى و توكل بر خدا و تسليم قضا و قدر او بودن و لباس صدق و صفا پوشيدن و خضوع را پيشه خود كردن و غير ذكر خدا را بر خود حرام كردن و لبيك صادقانه سر دادن و بر پيمان بندگى تا قيامت پايدار ماندن را، مهم و لازم شمرده و خلوص را شرط اين سفر معرفى مى‌كند كه بايد خود را از ديون و ناپاكى‌ها و مظالم پاك ساخته و سفر آخرت را به ياد آورد.<ref>متن کتاب، ص15-79</ref>

#نويسنده در ركن دوم كه درباره عبادات است، در ضمن سيزده باب، از حقوقى، همانند حقوق دوستان و برادران، حقوق مسلمان و مؤمن، حقوق همسايگى، حقوق خويشان و نزدیک ان، حقوق پدر و مادر و فرزند و... و نيز از عزلت و مخالطه سخن مى‌گويد.

#:از جمله بحث‌هاى اين ركن، الفت و برادرى است؛ همان نعمتى كه خداوند در اهميت آن مى‌فرمايد: ''' «لو أنفقت ما في الأرض جميعا ما ألفت بين قلوبهم و لكن الله ألف بينهم» '''.<ref>همان، ص79-123</ref>

#در ركن سوم، در ضمن چهارده باب، از «مهلكات»؛ يعنى خلق و خوهاى پست كه زهرهاى كشنده و نابودكننده دينند، سخن به ميان آمده است؛ خلق و خوهايى همچون: حقد، حسد، ريا، كبر و.<ref>همان، 123-207</ref>

#ركن چهارم، در ضمن چهارده باب، به عوامل رشد انسان (منجيات) اختصاص دارد؛ عواملى همچون: توبه، صبر، رضايت به قضا، شكر، خوف و رجا، زهد، محبت خدا، يقين، توكل، صدق و اداى امانت، محاسبه و مراقبه، تفكر و تدبر، ياد مرگ و كوتاهى آرزو و آرزوى دراز.<ref>همان، ص207-293</ref>

#: مؤلف در بحث توبه، ابتدا حقيقت توبه را كه معنايى است سامان‌يافته از سه چيز متوالى (علم و حال و فعل) توضيح داده، سپس وجوب و ارزش توبه را با استناد به آيات و روايات تبيين كرده، بعد فوريت آن را در تمامى حالات با ادله ذكر نموده و دو شرط لازم را براى پذيرش توبه (محو آثار گناهان با طاعات و عدم فاصله زمانى بين گناه و توبه) بيان كرده و در ادامه بحث، اقسام گناهانى را كه بايد از آنها توبه كرد و عوامل تبديل گناه صغيره به كبيره و تجزيه توبه (توبه از بعضى گناهان) را مورد بحث قرار داده است.<ref>همان، 207-225</ref>

اين کتاب، توسط [[جباران، محمدرضا|محمدرضا جباران]]، به زبان فارسى ترجمه شده است.

<references />

== منابع مقاله ==