۱۴۴٬۵۹۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'می کند' به 'میکند'
جز (جایگزینی متن - 'براي' به 'برای') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'می کند' به 'میکند') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر =خلد برین. برگزیده | | عنوانهای دیگر =خلد برین. برگزیده | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[محدث، | [[محدث، سید میرهاشم]] (به کوشش) | ||
[[واله اصفهانی، محمد یوسف]] ( | [[واله اصفهانی، محمد یوسف]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DSR 1176 /و2 خ8018 | | کد کنگره =DSR 1176 /و2 خ8018 | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| سال نشر = 1372 ش | | سال نشر = 1372 ش | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03233AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =03233 | ||
| کتابخوان همراه نور =03233 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''خلد برین (ایران در روزگار صفویان)''' | '''خلد برین (ایران در روزگار صفویان)'''، تألیف [[واله اصفهانی، محمدیوسف|محمد يوسف واله اصفهانى]]، يكى از كتب تاريخى مهم است که وقایع عصر صفوی را بازگو میکند. اين اثر به زبان فارسى در قرن يازدهم هجرى نوشته شده که به کوشش [[محدث، سید میرهاشم|سید میرهاشم محدث]] چاپ و منتشر شده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۲: | ||
از اين كتاب نسخهاى كامل در يك جا ديده نشده، بلكه هر روضه يا هر حديقه آن در كتابخانهاى است. براى درك بهتر اين مطلب به فهرست نسخههاى خطى فارسى و نيز ادبيات فارسى بر مبناى تأليف استورى مراجعه شود. | از اين كتاب نسخهاى كامل در يك جا ديده نشده، بلكه هر روضه يا هر حديقه آن در كتابخانهاى است. براى درك بهتر اين مطلب به فهرست نسخههاى خطى فارسى و نيز ادبيات فارسى بر مبناى تأليف استورى مراجعه شود. | ||
هر چند در كتاب تنها از دو كتاب تاريخ عالم آراى عباسى و كتاب صفوه الصفاى ابن بزاز نام برده شده است؛ ولى با توجه به اين كه نگارش كتابى كه مربوط به يك سده قبل از زندگى واله بوده، بىنياز از استفاده از ديگر كتابها نبوده است (با توجه به اشاره مصحح محترم كتاب خلد برين در مقدمه نسخه چاپى مبنى بر استفاده از كتاب عالم آراى عباسى و غيره و نيز اشاره دكتر اشراقى در مقدمه كتاب خلاصه التواريخ قاضى احمد قمى مبنى بر تأثير غير مستقيم از كتاب خلاصه التواريخ) و اين كه تواريخ مربوط به صفويه عموماًداراى شباهتهايى هستند كه موجب اين گمان مىشود كه برخى از تواريخ رونويس يكديگر هستند. ولى بايد اين را از نظر دور نداشت كه وقايع تاريخى مهم از جمله جنگها و حوادث دربار و اوضاع داخلى مملكت نيز در دفاتر مخصوصى ثبت مىشده و لذا استفاده همزمان و يا متاخر نويسندگان و مورخان دربار صفوى از اينگونه گزارشها را نبايد به طور حتم، مربوط به تأثير مستقيم و يا غير مستقيم از كتابهاى يكديگر دانست و علاوه بر اين، برادر | هر چند در كتاب تنها از دو كتاب تاريخ عالم آراى عباسى و كتاب صفوه الصفاى ابن بزاز نام برده شده است؛ ولى با توجه به اين كه نگارش كتابى كه مربوط به يك سده قبل از زندگى واله بوده، بىنياز از استفاده از ديگر كتابها نبوده است (با توجه به اشاره مصحح محترم كتاب خلد برين در مقدمه نسخه چاپى مبنى بر استفاده از كتاب عالم آراى عباسى و غيره و نيز اشاره دكتر اشراقى در مقدمه كتاب خلاصه التواريخ قاضى احمد قمى مبنى بر تأثير غير مستقيم از كتاب خلاصه التواريخ) و اين كه تواريخ مربوط به صفويه عموماًداراى شباهتهايى هستند كه موجب اين گمان مىشود كه برخى از تواريخ رونويس يكديگر هستند. ولى بايد اين را از نظر دور نداشت كه وقايع تاريخى مهم از جمله جنگها و حوادث دربار و اوضاع داخلى مملكت نيز در دفاتر مخصوصى ثبت مىشده و لذا استفاده همزمان و يا متاخر نويسندگان و مورخان دربار صفوى از اينگونه گزارشها را نبايد به طور حتم، مربوط به تأثير مستقيم و يا غير مستقيم از كتابهاى يكديگر دانست و علاوه بر اين، برادر نویسنده (منظور محمد طاهر وحيد خود در محدوده زمانى سلطنت شاه عباس ثانى (1052-1077 هجرى قمرى))، سمت مجلسنويسى و وقايعنگارى را برعهده داشته است. مآخذ ديگرى نيز كه گاه در تنظيم كتاب مورد استفاده نویسنده قرار گرفته، به شرح زير است:حبيب السير، روضه الصفا، عجايب البلدان، نزهه القلوب، تقويم البلدان، فتوحات يمينى و نفحات الانس كه در كتاب از آنها نام برده شده است. | ||
با توجه به اين كه فعلا نسخه اصلى كتاب در دست نيست، تاريخ تألیف اثر را بايد منوط به نقل كتاب استورى دانست كه سال 1078 را ذكر مىكند. هر چند كه [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعه]] سالهاى 1071 و 1101 را ذكر مىكند. اين مطلب با توجه به امكان وجود نسخههاى ديگرى از اين كتاب كه ممكن است، وجود داشته باشد؛ ولى هنوز معرفى نشدهاند، مىتواند معتبر باشد. | با توجه به اين كه فعلا نسخه اصلى كتاب در دست نيست، تاريخ تألیف اثر را بايد منوط به نقل كتاب استورى دانست كه سال 1078 را ذكر مىكند. هر چند كه [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعه]] سالهاى 1071 و 1101 را ذكر مىكند. اين مطلب با توجه به امكان وجود نسخههاى ديگرى از اين كتاب كه ممكن است، وجود داشته باشد؛ ولى هنوز معرفى نشدهاند، مىتواند معتبر باشد. | ||
== شيوه كار | == شيوه كار نویسنده در تنظيم مطالب كتاب== | ||
نثر كتاب به واسطه واژهپردازى و كاربرد الفاظ و تشبيهات و استعارات تا حدودى سنگين است و همانند كتاب، لباسهاى زنان و مردان ايرانى در دوره صفويه، اثر ژوزف گرلو، نقاش فرانسوى همران ژان شاردن كه در سفرنامه شاردن به چاپ رسيده است. | نثر كتاب به واسطه واژهپردازى و كاربرد الفاظ و تشبيهات و استعارات تا حدودى سنگين است و همانند كتاب، لباسهاى زنان و مردان ايرانى در دوره صفويه، اثر ژوزف گرلو، نقاش فرانسوى همران ژان شاردن كه در سفرنامه شاردن به چاپ رسيده است. | ||
اين مسئله را بايد در تاريخ تحرير آن و پيشه دربارى | اين مسئله را بايد در تاريخ تحرير آن و پيشه دربارى نویسنده دانست كه بنا بر مقتضيات موجود و نيز با توجه به مقام نویسنده در امور شعر و ادبيات و تفسير صورت گرفته است. ويژگى مهم كتاب ارائه وقايع به صورتى بىطرفانه و همراه با مضمونى انتقادى مىباشد؛ از آن جمله در حديقه سوم در شرح جلوس اسماعيل ميرزاى ثانى و قتل شاهزادگان صفوى نيز گاه و بىگاه در ذكر درگيرىهاى شخصى امراى طوايف مختلف، به بهانههاى گوناگون چنين روندى قابل مشاهده است. | ||
== برخى ويژگىهاى كتاب== | == برخى ويژگىهاى كتاب== | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۸: | ||
#پرداختن به اوضاع و احوال، حوادث و جنگهاى امپراتورى عثمانى با دول اروپايى و اوضاع و احوال هند و گرجستان و غيره كه در ديگر تواريخ صفوى كمتر به آنها پرداخته شده است. | #پرداختن به اوضاع و احوال، حوادث و جنگهاى امپراتورى عثمانى با دول اروپايى و اوضاع و احوال هند و گرجستان و غيره كه در ديگر تواريخ صفوى كمتر به آنها پرداخته شده است. | ||
#خروج قلندران دروغين در كهكيلويه، چمچمال و على شكر، طالش، اردبيل، خراسان و غيره و ايجاد آشوب و جمع كردن مردم به دور خود به اسم زنده بودن اسماعيل ميرزاثانى. | #خروج قلندران دروغين در كهكيلويه، چمچمال و على شكر، طالش، اردبيل، خراسان و غيره و ايجاد آشوب و جمع كردن مردم به دور خود به اسم زنده بودن اسماعيل ميرزاثانى. | ||
# | #گزارشهایى درباره توپ و توپخانه و توپريزى؛ از جمله توپ؛ معروف به كله گوش. | ||
#استفاده از اشعار مختلف به مناسبتهاى گوناگون و ذكر امثال و ذكر آيات و گاه تفسير آيات و احاديث در مناسبتهاى خاص است. | #استفاده از اشعار مختلف به مناسبتهاى گوناگون و ذكر امثال و ذكر آيات و گاه تفسير آيات و احاديث در مناسبتهاى خاص است. | ||
#وجود واژهها و اصطلاحات مربوط به امور ديوانى و دربارى و غيره؛ از جمله: قلعه شمل و مينا در کرمان، قادرغه، قاليان، بارحه (از انواع سلاحها)، بادنه، بادليج (نوعى سلاح)، سنگ قزغان (نوعى اسلحه)، پنج نوبت سلطنت، حوض كوثر در خرزويل (نام مكان)، سفرهچى باشى گرى، چرخباشى گرى، خليفه الخلفايى، موقوفات غازانى، لرستان فيلى (نام مكان)، چغلكشى، بلند آوازان و جارچيان، لشكرنويس، ضابطهنويس، صاحب توجيه ديوان اعلى، اوراجهنويس، پيشكشنويس، قيچاپخانه، ركابخانه، مشرف طويله، شترخان، سياهپوشان استر آباد، قلعچه (نوعى وسيله دفاعى) دوشلكات و رسومات، تاخت و تالكان، قابله و اتكه، چهار تب طلادوز، مرتبه سولدوشى، طوى آلوشى، طرز دانان (مربوط به امور سفرا)، هفت زيبايى، رسم نوا، بيلدران، قرداشى (لقب)، مقر زرد (شيراز) کركراق، كركراقان، گنجور، سرداشى (لقب)، يولداشى (سمت)، به رسم قباد و آيين اسكندر، قزاقانه. | #وجود واژهها و اصطلاحات مربوط به امور ديوانى و دربارى و غيره؛ از جمله: قلعه شمل و مينا در کرمان، قادرغه، قاليان، بارحه (از انواع سلاحها)، بادنه، بادليج (نوعى سلاح)، سنگ قزغان (نوعى اسلحه)، پنج نوبت سلطنت، حوض كوثر در خرزويل (نام مكان)، سفرهچى باشى گرى، چرخباشى گرى، خليفه الخلفايى، موقوفات غازانى، لرستان فيلى (نام مكان)، چغلكشى، بلند آوازان و جارچيان، لشكرنويس، ضابطهنويس، صاحب توجيه ديوان اعلى، اوراجهنويس، پيشكشنويس، قيچاپخانه، ركابخانه، مشرف طويله، شترخان، سياهپوشان استر آباد، قلعچه (نوعى وسيله دفاعى) دوشلكات و رسومات، تاخت و تالكان، قابله و اتكه، چهار تب طلادوز، مرتبه سولدوشى، طوى آلوشى، طرز دانان (مربوط به امور سفرا)، هفت زيبايى، رسم نوا، بيلدران، قرداشى (لقب)، مقر زرد (شيراز) کركراق، كركراقان، گنجور، سرداشى (لقب)، يولداشى (سمت)، به رسم قباد و آيين اسكندر، قزاقانه. | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۵: | ||
در درجه اول اهتمام به چاپ چنين آثارى را بايد درخور تقدير دانست، چرا كه با توجه به پنهان بودن زواياى تاريخ ايران چاپ هر گونه اثرى در اين خصوص گامى در جهت روشن ساختن گذشته تاريخى ايران و كمكى جهت محققان و | در درجه اول اهتمام به چاپ چنين آثارى را بايد درخور تقدير دانست، چرا كه با توجه به پنهان بودن زواياى تاريخ ايران چاپ هر گونه اثرى در اين خصوص گامى در جهت روشن ساختن گذشته تاريخى ايران و كمكى جهت محققان و پژوهشگران در زمينههاى مختلف تاريخى و اجتماعى و ديگر زمينهها مىباشد. | ||
مزيت دوم كتاب، اين كه تهيه و تنظيم فهارس مختلف اعلام تاريخى و جغرافيايى شامل آيات قرآنى و احاديث و روايات، نامهاى مكانها، نام ايلات و طوايف، فهرست اشعار تركى و فارسى كتابها و نوشتهها، كه حدود شصت صفحه را در برمىگيرد(به رغم آن كه جاى فهرستهاى مربوط ميرزا محمد يوسف در كتاب خود علاوه بر تاريخنويسى، بخشى را نيز به توصيف احوال علما و فضلا اختصاص داده است كه ناشى از توجه او به اين قشر از جامعه است. | مزيت دوم كتاب، اين كه تهيه و تنظيم فهارس مختلف اعلام تاريخى و جغرافيايى شامل آيات قرآنى و احاديث و روايات، نامهاى مكانها، نام ايلات و طوايف، فهرست اشعار تركى و فارسى كتابها و نوشتهها، كه حدود شصت صفحه را در برمىگيرد(به رغم آن كه جاى فهرستهاى مربوط ميرزا محمد يوسف در كتاب خود علاوه بر تاريخنويسى، بخشى را نيز به توصيف احوال علما و فضلا اختصاص داده است كه ناشى از توجه او به اين قشر از جامعه است. | ||
نثر كتاب خلد برين به واسطهء واژهپردازى و كاربرد الفاظ و تشبيهات و استعارات تا حدودى سنگين است و اين مسئله را بايد در تاريخ تحرير آن و پيشه دربارى | نثر كتاب خلد برين به واسطهء واژهپردازى و كاربرد الفاظ و تشبيهات و استعارات تا حدودى سنگين است و اين مسئله را بايد در تاريخ تحرير آن و پيشه دربارى نویسنده دانست. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۹: | ||
# مجله كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، عنوان مقاله: نگاهى به كتاب خلد برين نوشته: نوروززاده چگينى، بهروز. | # مجله كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، عنوان مقاله: نگاهى به كتاب خلد برين نوشته: نوروززاده چگينى، بهروز. | ||
==وابستهها== | == وابستهها == | ||
{{وابستهها}} | |||
[[روضة الصفوية]] | |||
[[زندگی شاه عباس]] | |||
[[تاریخ عالم آرای عباسی]] | |||
[[تاریخ جهان آرای عباسی]] | |||
[[روضه ششم و هفتم از خلد برین (تاریخ تیموریان و ترکمانان)]] | [[روضه ششم و هفتم از خلد برین (تاریخ تیموریان و ترکمانان)]] | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۴۶: | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||