شرح العرشية: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شرح العرشية''' کتابی است سه جلدی به زبان عربی، تألیف شیخ احمد بن زین‎الدین احسائی(1166-1241ق) که در شرح و نقد کتاب «[[عرشية (الحكمة العرشية)|العرشیه]]» [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] و آرای فلسفی او نوشته شده است.  

این کتاب به تحقیق صالح بن احمد دباب رسیده و شیخ سعید محمد قریشی بر آن مقدمه‎ای درباره شیوه اندیشه شیخ احمد احسائی نوشته است.  

محقق کتاب هم می‎نویسد: با نظر دقیق در تاریخ بسیاری از فلاسفه اسلامی می‎بینیم که در افکار و عقایدشان راه یونانیان را اخذ کرده و منبع صحیح حقیقت (قرآن و سنت) را رها کرده‎اند ازاین‎رو در دریافت حقیقت دچار اشتباه شده‎اند. شیخ احمد احسائی، از کسانی است که علوم اهل‎بیت(ع) را از منبع صحیح دریافت کرده است. او در مقدمه شرح الفوائد درباره صحت عقایدش چنین می‎نویسد: من از طریقه فلاسفه یونان پیروی نکرده و تحقیقاتم را از ائمه هدی(ع) دریافت کرده‎ام ازاین‎رو خطا بر کلمات من راه ندارد؛ زیرا آنچه در کتاب‎هایم نوشته‎ام از آنان است و آن‎ها هم از خطا و غفلت و لغزش معصوم و مصون هستند....<ref>مقدمه محقق، ج1، ص23-24</ref>

احسائی در این کتاب به رد و پاسخگویی به برخی نظریات [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|محمد بن ابراهیم شیرازی]] ملقب به «[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]» پرداخته است. وی گفته که این پاسخ‎ها از روی عداوت یا حسد نبوده بلکه از باب روشن شدن حق در مسائلی است که [احسایی معتقد است] [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] آن‎ها را از غیر اهل‎بیت(ع) اخذ کرده است. احسایی در [[شرح المشاعر|مشاعر]] چنین می‎نویسد: «و اعلم ايها الناظر في كلامی اني اعتقد اني اذا قلت قولا فاني املی علی كاتبين لا يغادران صغيرة و لا کبيرة، فلا تتوهم علی ان بينی و بين المصنف شيئا من عداوة او حقد او حسد او تكبر او شیء هداني الی الرد عليه غير بيان الحق، فاني انا و انت مسئولان، و لا تتوهم انه كما يجوز عليه الغلط و الغفلة تجوز علیّ، لانک اذا تبعت كتبه وجدته يميل في عباراته و اعتقاداته لمثل [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و عبدالكريم الجيلانی و ابن عطاء الله و اضرابهم»<ref>همان</ref> و تو ای خواننده این سطور، بدان من معتقدم هر کلامی را که می‎گویم، دو کاتبی می‎نویسند که هیچ‎چیز را جا نمی‎اندازند. پس مباد بپنداری که بین من و نویسنده [[شرح المشاعر|مشاعر]] دشمنی یا کینه و حسدی در کار است که باعث شده او را نقد کنم. بدان که هریک از من و تو مسئولیم. همچنین مباد که بپنداری همان‎گونه که او به خطا رفته من هم ممکن است خطا کنم [و هر دوی ما را به یک چوب برانی] چرا که با تحقیق در کتاب‎های او متوجه می‎شوی که وی در عبارات و باورهایش به افرادی چون [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و عبدالکریم جیلانی و ابن عطاءالله و... گرایش داشته است [ولی من با اعتماد و استناد به کلمات ائمه(ع) سخن می‎گویم و ازاین‎رو کلامم اشتباه نیست زیرا به منبع عصمت برمی‎گردد].

احسایی این کتاب([[شرح المشاعر|مشاعر]]) را به درخواست ملا حسین‎علی شبستری شرح کرد.<ref>همان</ref> صالح دباب، در تحقیق این کتاب بر یک نسخه خطی سه‎قسمتی که هر قسمت آن 116 صفحه و به قلم محمد هاشم بوده اعتماد کرده است. تاریخ کتابت این نسخه خطی 1279 ق. ذکر شده.<ref>همان، ص25</ref> از جمله کارهای محقق روی این کتاب، تطبیق با نسخه خطی، ارجاع آیات و روایات به مصادر اصلی و تکمیل و تصحیح آن‎ها، ارائه ترجمه مختصری از صدرا به قلم خودش و شیوه فکری شیخ احمد احسائی به قلم سید محمد قریشی و... است.<ref>همان</ref>

شیخ احمد احسائی ابتدا قسمتی از کتاب «[[عرشية (الحكمة العرشية)|العرشیه]]» [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] را آورده سپس شارح به شرح و نقد آن بخش و نظریه پرداخته است.