۱۴۶٬۶۲۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن مالک، محمد بن عبدالله' به 'ابن مالک، محمد بن عبدالله'
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن مالک، محمد بن عبدالله' به 'ابن مالک، محمد بن عبدالله') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عبدالحمید، محمد محییالدین]] (حاشيه نويس) | [[عبدالحمید، محمد محییالدین]] (حاشيه نويس) | ||
[[ابن مالک، محمد بن عبدالله]] ( | [[ابن مالک، محمد بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
[[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن]] (شارح) | [[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن]] (شارح) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15227AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15227AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =15227 | |||
| کتابخوان همراه نور =15227 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شرح ابن عقيل'''، اثر [[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن|بهاءالدين عبدالله بن عقيل عقيلى همدانى]]، شرح غير مزجى «الفيه [[ | |||
'''شرح ابن عقيل'''، اثر [[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن|بهاءالدين عبدالله بن عقيل عقيلى همدانى]]، شرح غير مزجى «الفيه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]»، از كتابهاى قديمى آموزش قواعد عربى و كسب دانش تخصصى در زمينه علم نحو و صرف است كه نقش كاربردى آن مورد توجه مراكز علمى و عنايت صاحبنظران و متخصصان زبان و ادبيات عربى در ايران و كشورهاى اسلامى ديگر - از جمله مصر، سودان، لبنان، سوريه و... - بوده و هست. | |||
كتاب، به زبان عربى و حدودا در نيمه اول قرن هشتم نوشته شده است. | كتاب، به زبان عربى و حدودا در نيمه اول قرن هشتم نوشته شده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با دو مقدمه از مصحح در بيان وجه تسميه الفيه و اشاره به شروح آن، آغاز شده و مطالب، بدون فصلبندى خاصى، در دو جلد، ارائه گرديده است. | كتاب با دو مقدمه از مصحح در بيان وجه تسميه الفيه و اشاره به شروح آن، آغاز شده و مطالب، بدون فصلبندى خاصى، در دو جلد، ارائه گرديده است. | ||
خود كتاب «الفيه [[ | خود كتاب «الفيه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]»- كه متن اصلى كتاب و شامل هزار بيت شعر آموزشى است، از شهرت زيادى برخوردار است؛ تا حدى كه شروح و حواشى گوناگون آن، به چند برابر حواشى متون نحو ديگر مىرسد. | ||
كتاب، دوره نسبتاً كاملى از قواعد عربى تفصيلى را دربرمىگيرد و چنانچه نقاط ضعف آن را استادان محترم رشته زبان و ادبيات عربى برطرف كنند، براى تقويتِ بنيه علمى دانشجويان در زمينه دانش تخصصى و تأمين نيازهاى آنان بسيار مفيد است. | كتاب، دوره نسبتاً كاملى از قواعد عربى تفصيلى را دربرمىگيرد و چنانچه نقاط ضعف آن را استادان محترم رشته زبان و ادبيات عربى برطرف كنند، براى تقويتِ بنيه علمى دانشجويان در زمينه دانش تخصصى و تأمين نيازهاى آنان بسيار مفيد است. | ||
كتاب، بهگونهاى ساده و رسا نگارش يافته و به عقيده اغلب نحويان، بهترين شرح بر الفيه [[ | كتاب، بهگونهاى ساده و رسا نگارش يافته و به عقيده اغلب نحويان، بهترين شرح بر الفيه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] به شمار مىرود<ref>طبيبيان، سيد حميد، ص 7</ref> | ||
شيخ محمد محىالدين عبدالحميد نيز شرح ديگرى بر ابيات الفيه و بر همين شرح ابن عقيل در هامش كتاب افزون ساخته كه در آن به تركيب ابيات الفيه و همچنين به توضيح و تفسير نكاتى پرداخته است كه ابن عقيل، به وجه ايجاز و اختصار، بدانها اشاره كرده و يا از ايراد آنها، صرفنظر كرده است. شيخ محمد محىالدين، شرح خود را «منحة الجليل بتحقيق شرح ابن عقيل» نام نهاده است كه در واقع، منقحترين چاپ و گزيدهترين شرح موجود مىباشد، زيرا شواهد شعرى و نصوصى كه شيخ عبدالحميد بر شواهد ابن عقيل افزوده و از سوى ديگر، شواهد [[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن|ابن عقيل]] را به وجهى محققانه، پژوهش و بررسى نموده است، مزيت اين شرح را بر شروح ديگر، چندين برابر گردانيده است<ref>همان</ref> | شيخ محمد محىالدين عبدالحميد نيز شرح ديگرى بر ابيات الفيه و بر همين شرح ابن عقيل در هامش كتاب افزون ساخته كه در آن به تركيب ابيات الفيه و همچنين به توضيح و تفسير نكاتى پرداخته است كه ابن عقيل، به وجه ايجاز و اختصار، بدانها اشاره كرده و يا از ايراد آنها، صرفنظر كرده است. شيخ محمد محىالدين، شرح خود را «منحة الجليل بتحقيق شرح ابن عقيل» نام نهاده است كه در واقع، منقحترين چاپ و گزيدهترين شرح موجود مىباشد، زيرا شواهد شعرى و نصوصى كه شيخ عبدالحميد بر شواهد ابن عقيل افزوده و از سوى ديگر، شواهد [[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن|ابن عقيل]] را به وجهى محققانه، پژوهش و بررسى نموده است، مزيت اين شرح را بر شروح ديگر، چندين برابر گردانيده است<ref>همان</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
از جمله مباحث مطرحشده در جلد اول، عبارتند از: تعريف اصطلاحى كلام، انواع كلمه كه عبارتند از: اسم، فعل و حرف و علامات هريك، معرب و مبنى در اسم و فعل، انواع اعراب، معرفه و نكره، انواع مبتدا و خبر، جواز تقديم خبر بر مبتدا، مواضع وجوب حذف مبتدا يا خبر، فصل بين عامل و معمول، افعال ناقصه و اسم و خبر آن، حكم معطوف بر خبر ما، افعال قلوب، اسم و خبر حروف مشبهه به ليس، تعليق و الغاء، تعريف فاعل و احكام آن، موارد حذف فعل، تنازع، مفاعيل خمسه، تعريف ظرف و حكم آن، استثناء، حال، تميز و... | از جمله مباحث مطرحشده در جلد اول، عبارتند از: تعريف اصطلاحى كلام، انواع كلمه كه عبارتند از: اسم، فعل و حرف و علامات هريك، معرب و مبنى در اسم و فعل، انواع اعراب، معرفه و نكره، انواع مبتدا و خبر، جواز تقديم خبر بر مبتدا، مواضع وجوب حذف مبتدا يا خبر، فصل بين عامل و معمول، افعال ناقصه و اسم و خبر آن، حكم معطوف بر خبر ما، افعال قلوب، اسم و خبر حروف مشبهه به ليس، تعليق و الغاء، تعريف فاعل و احكام آن، موارد حذف فعل، تنازع، مفاعيل خمسه، تعريف ظرف و حكم آن، استثناء، حال، تميز و... | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
#آميختن قواعد نحوى و صرفى با مسائل ادبى (شعرى و نثرى) و اين دو ارزش؛ يعنى ادبى و لغتى، در كنار ارزش نحوى آن، شايد از مهمترين عوامل توجه مجامع علمى آموزشى جهان اسلام به اين اثر باشد، زيرا استفاده از مسائل و نكتههاى ادبى - لغتى و ظرافتهاى خاص زبان عربى، نقش قابل توجهى در فراگيرى دانشجويان دارد. | #آميختن قواعد نحوى و صرفى با مسائل ادبى (شعرى و نثرى) و اين دو ارزش؛ يعنى ادبى و لغتى، در كنار ارزش نحوى آن، شايد از مهمترين عوامل توجه مجامع علمى آموزشى جهان اسلام به اين اثر باشد، زيرا استفاده از مسائل و نكتههاى ادبى - لغتى و ظرافتهاى خاص زبان عربى، نقش قابل توجهى در فراگيرى دانشجويان دارد. | ||
#بهرهگيرى صاحب متن الفيه، شارح و محقق، از سبک | #بهرهگيرى صاحب متن الفيه، شارح و محقق، از سبک آموزشى و شيوههاى قابل فهم؛ از جمله: بهكارگيرى اصطلاحات مرسوم و مأنوس در نحو؛ استفاده از واژگان و تركيبات رسا و شيوه برتر در عرضه موضوعات نحوى در مقايسه با منابع درسى ديگر؛ پرهيز از نگارش خشك، بسيار مختصر، و ملالتآور و... | ||
#جامعيت كتاب؛ آنچنانكه مسائل عمده و اساسى يك دوره قواعد عربى را در خود دارد. | #جامعيت كتاب؛ آنچنانكه مسائل عمده و اساسى يك دوره قواعد عربى را در خود دارد. | ||
#ايجاد روحيه پژوهشگرى در دانشجويان كه لازمه كتاب دانشگاهى است و سبک | #ايجاد روحيه پژوهشگرى در دانشجويان كه لازمه كتاب دانشگاهى است و سبک استدلالى ابن عقيل و محىالدين عبدالحميد در نقد و بررسى ديدگاههاى علماى نحو، جهت تحقق هدف تخصصپرورى، مثمر ثمر است. | ||
#وجود تمرينهاى عملى؛ يعنى تجزيه و تركيب بيش از 1358 بيت در كنار مسائل تئورى براى دستيابى به هدفهاى مورد نظر، كه امرى ضرورى است. | #وجود تمرينهاى عملى؛ يعنى تجزيه و تركيب بيش از 1358 بيت در كنار مسائل تئورى براى دستيابى به هدفهاى مورد نظر، كه امرى ضرورى است. | ||
#از آنجا كه دورههاى كارشناسى ارشد و دكتراى رشته زبان عربى، مستلزم داشتن سطح علمى متناسب ورود به اين دورهها است، متن حاضر را صاحبنظران اين رشته، اغلب، بهعنوان متن درسى معرفى مىكنند و از اين جهت است كه كتاب شرح ابن عقيل هر سال جزو منابع امتحانى كنكور مقاطع تحصيلات تكميلى قرار مىگيرد. | #از آنجا كه دورههاى كارشناسى ارشد و دكتراى رشته زبان عربى، مستلزم داشتن سطح علمى متناسب ورود به اين دورهها است، متن حاضر را صاحبنظران اين رشته، اغلب، بهعنوان متن درسى معرفى مىكنند و از اين جهت است كه كتاب شرح ابن عقيل هر سال جزو منابع امتحانى كنكور مقاطع تحصيلات تكميلى قرار مىگيرد. | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
در پاورقىها، علاوه بر تجزيه و تركيبت اشعار الفيه، توضيحاتى پيرامون برخى از كلمات و عبارات داده شده است. | در پاورقىها، علاوه بر تجزيه و تركيبت اشعار الفيه، توضيحاتى پيرامون برخى از كلمات و عبارات داده شده است. | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
#مقدمه و متن كتاب. | #مقدمه و متن كتاب. | ||
#شريف عسكرى، محمدصالح، «نقدى بر نقش كاربردى كتاب شرح ابن عقيل» مجلات: فلسفه، كلام و عرفان، «نامه علوم اسلام»، پاييز 1379، شماره 3 (12 صفحه از صفحه 165 تا 176). | #شريف عسكرى، محمدصالح، «نقدى بر نقش كاربردى كتاب شرح ابن عقيل» مجلات: فلسفه، كلام و عرفان، «نامه علوم اسلام»، پاييز 1379، شماره 3 (12 صفحه از صفحه 165 تا 176). | ||
#طبيبيان، سيد حميد، (1388)، «ترجمه شرح ابن عقيل بر الفيه محمد بن عبدالله بن مالك»، تهران، چاپ دوم، مؤسسه انتشارات | #طبيبيان، سيد حميد، (1388)، «ترجمه شرح ابن عقيل بر الفيه محمد بن عبدالله بن مالك»، تهران، چاپ دوم، مؤسسه انتشارات امیرکبیر. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]] | [[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]] | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۴: | ||
[[ترکیب، ترجمه و تلخیص مطالب ألفية ابن مالک]] | [[ترکیب، ترجمه و تلخیص مطالب ألفية ابن مالک]] | ||
[[شرح ابن عقيل علی ألفية ابن مالك في ثوبه الجديد]] | |||
[[شرح ألفية ابن مالك لابن الناظم]] | [[شرح ألفية ابن مالك لابن الناظم]] | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۵۲: | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | ||