۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
لینک درون متنی
جز (جایگزینی متن - 'مختاري، رضا' به 'مختاری، رضا') |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''موسوعة الشهيد الأول'''، مجموعه آثار و مکتوبات محمد بن مکی | '''موسوعة الشهيد الأول'''، مجموعه آثار و مکتوبات [[شهید اول، محمد بن مکی|محمد بن مکی عاملی]]، معروف به [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] (متوفی 786ق) است که توسط گروهی از محققین پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تحت اشراف [[ناطقي، علي اوسط|علی اوسط ناطقی]]، به زبان عربی گردآوری و تدوین شده است. مدخل این کتاب توسط [[مختاری، رضا|رضا مختاری]] تهیه شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
این مجموعه بنا بر آنچه در مدخل کتاب آمده است در 21 جلد تدوین شده که 19 جلد آن به آثار شهید اول اختصاص دارد و در جلد صفر با عنوان مدخل به قلم رضا مختاری به شرح حال و آثار شهید اول و در جلد بیستم نیز به فهارس پرداخته شده است. | این مجموعه بنا بر آنچه در مدخل کتاب آمده است در 21 جلد تدوین شده که 19 جلد آن به آثار [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] اختصاص دارد و در جلد صفر با عنوان مدخل به قلم [[مختاری، رضا|رضا مختاری]] به شرح حال و آثار [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] و در جلد بیستم نیز به فهارس پرداخته شده است. | ||
در ابتدای تعدادی از جلدهای کتاب مقدمه تحقیقی مفیدی به قلم علی اوسط ناطقی آمده است که در آن توضیحاتی درباره مطالب آن جلد و شیوه تحقیق و تصحیح محققین آن ارائه شده است. | در ابتدای تعدادی از جلدهای کتاب مقدمه تحقیقی مفیدی به قلم [[ناطقي، علي اوسط|علی اوسط ناطقی]] آمده است که در آن توضیحاتی درباره مطالب آن جلد و شیوه تحقیق و تصحیح محققین آن ارائه شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مدخل کتاب به قلم رضا مختاری در سه باب و یک بخش الحاقی تنظیم شده است. در باب اول زندگی شهید اول، حیات و جایگاه علمی و برخی اساتید و مشایخ او در روایت ذکر شده است. در باب دوم اوضاع تاریخی زمان شهید و سیره و شهادت او بیان شده است. در باب سوم نیز رسائل، کتب، اجازات، اشعار و در یک کلام آثار شهید مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش الحاقی، دو رساله با نام مختصر نسيم السحر و رسالة ابن تيمية إلی السلطان ارائه شده است. در آخر نیز مصادر تحقیق آمده است. | مدخل کتاب به قلم [[مختاری، رضا|رضا مختاری]] در سه باب و یک بخش الحاقی تنظیم شده است. در باب اول زندگی [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]]، حیات و جایگاه علمی و برخی اساتید و مشایخ او در روایت ذکر شده است. در باب دوم اوضاع تاریخی زمان شهید و سیره و شهادت او بیان شده است. در باب سوم نیز رسائل، کتب، اجازات، اشعار و در یک کلام آثار شهید مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش الحاقی، دو رساله با نام مختصر نسيم السحر و رسالة ابن تيمية إلی السلطان ارائه شده است. در آخر نیز مصادر تحقیق آمده است. | ||
هریک از آثار شهید با توجه به تعداد مجلدات و کمیت آن در یک یا چند جلد از این موسوعه به‌ترتیب ذیل ارائه شده است: | هریک از آثار شهید با توجه به تعداد مجلدات و کمیت آن در یک یا چند جلد از این موسوعه به‌ترتیب ذیل ارائه شده است: | ||
جلد اول تا چهارم: غاية المراد في شرح نكت الإرشاد: شرح إرشاد الأذهان علامه حلی و شامل کتاب طهارت تا ایمان است. صاحب قصص | جلد اول تا چهارم: غاية المراد في شرح نكت الإرشاد: شرح إرشاد الأذهان [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] و شامل کتاب طهارت تا ایمان است. [[تنکابنی، محمد بن سلیمان|صاحب قصص العلماء]]، آن را نخستین تألیف شهید دانسته که به سال 757ق، اتمام یافته است<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص85</ref>. | ||
جلد پنجم تا هشتم: ذكری الشيعة في أحكام الشريعة: شهید، نگارش این کتاب را در 784ق، آغاز کرد<ref>ر.ک: گلی زواره، غلامرضا، ص115 </ref>. اگرچه کتاب یادشده تنها مشتمل بر یک قسم از عبادات، آن‌هم كتاب الصلاة است که در ضمن آن ابواب طهارت نیز آمده است و شهید موفق به تکمیل آن با تحریر بقیه ابواب عبادات و معاملات و سیاسات نشده است، اما تأمل دقیق در شیوه او حکایت از آن دارد که شهید قصد نگارش موسوعه قطوری در فقه اسلامی داشته که همه یا بیشتر مستندات عامه و خاصه در همه مسائل را در بر داشته باشد...<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ج5، ص23</ref>. | جلد پنجم تا هشتم: ذكری الشيعة في أحكام الشريعة: شهید، نگارش این کتاب را در 784ق، آغاز کرد<ref>ر.ک: گلی زواره، غلامرضا، ص115 </ref>. اگرچه کتاب یادشده تنها مشتمل بر یک قسم از عبادات، آن‌هم كتاب الصلاة است که در ضمن آن ابواب طهارت نیز آمده است و شهید موفق به تکمیل آن با تحریر بقیه ابواب عبادات و معاملات و سیاسات نشده است، اما تأمل دقیق در شیوه او حکایت از آن دارد که شهید قصد نگارش موسوعه قطوری در فقه اسلامی داشته که همه یا بیشتر مستندات عامه و خاصه در همه مسائل را در بر داشته باشد...<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ج5، ص23</ref>. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۲: | ||
جلد دوازدهم: البيان: شامل کتاب‌های طهارت، صلات، زکات، خمس و قسمتی از صوم است<ref>ر.ک: همان</ref>. | جلد دوازدهم: البيان: شامل کتاب‌های طهارت، صلات، زکات، خمس و قسمتی از صوم است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
جلد سیزدهم: اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية: اثر جاویدان و معروف شهید است. این کتاب، حاوی تمام ابواب فقه به‌طور خلاصه و ایجاز بوده و جز در مواردی نادر، خالی از استدلال است. لمعه را شهید، چهار سال قبل از شهادت پدید آورد، که با وجود اختصار از نقطه نظر تنظیم و تبویب از شرایع محقق برتر است. بر لمعه شرح‌های فراوانی نگاشته‌اند که معروف‌ترین آنها شرح شهید ثانی موسوم به | جلد سیزدهم: [[اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية]]: اثر جاویدان و معروف شهید است. این کتاب، حاوی تمام ابواب فقه به‌طور خلاصه و ایجاز بوده و جز در مواردی نادر، خالی از استدلال است. لمعه را شهید، چهار سال قبل از شهادت پدید آورد، که با وجود اختصار از نقطه نظر تنظیم و تبویب از شرایع محقق برتر است. بر لمعه شرح‌های فراوانی نگاشته‌اند که معروف‌ترین آنها شرح [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانی]] موسوم به «[[الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (كلانتر)|الروضة البهية]]» است<ref>ر.ک: همان، ص83</ref>. | ||
جلد چهاردهم: حاشية القواعد (الحاشية النجارية): حاشیه‌ای است بر کتاب | جلد چهاردهم: حاشية القواعد (الحاشية النجارية): حاشیه‌ای است بر کتاب «[[قواعد الأحكام|قواعد الأحكام في معرفة الحلال و الحرام]]» [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] (متوفی 726ق) که کتاب جامعی در فروع فقهی و مشتمل بر تمامی ابواب فقه است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج14، ص15</ref>. کاتب این حاشیه احمد بن نجار از شاگردان شهید است، ولذا به حاشیه نجاریه معروف شده است<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | ||
جلد پانزدهم: القواعد و الفوائد: قواعدنویسی در شیعه از شهید اول با نگارش این اثر آغاز شده و گسترش یافته است. کتاب قواعد، شامل قواعد فقهی، اصولی و ادبی است. بیشترین قواعد آن مربوط به فقه است که اکثر مسائل شرعی را در بر می‌گیرد؛ ازاین‌روی شهید از آن به‌عنوان کتاب فقهی یاد می‌کند. این کتاب، حدود سیصدودو قاعده، صد فائده، تنبیهات و فصول متعددی را در بر دارد<ref>ر.ک: ذاکری، علی‌اکبر، ص170-169</ref>. | جلد پانزدهم: القواعد و الفوائد: قواعدنویسی در شیعه از [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] با نگارش این اثر آغاز شده و گسترش یافته است. کتاب قواعد، شامل قواعد فقهی، اصولی و ادبی است. بیشترین قواعد آن مربوط به فقه است که اکثر مسائل شرعی را در بر می‌گیرد؛ ازاین‌روی شهید از آن به‌عنوان کتاب فقهی یاد می‌کند. این کتاب، حدود سیصدودو قاعده، صد فائده، تنبیهات و فصول متعددی را در بر دارد<ref>ر.ک: ذاکری، علی‌اکبر، ص170-169</ref>. | ||
جلد شانزدهم و هفدهم: جامع البين من فوائد الشرحين: مجموعه دو شرح عمیدالدین و ضیاءالدین است که بر کتاب «تهذيب الأصول» علامه حلی (متوفی 726ق) نوشته‌‌اند. شهید مسائلی دیگر بدان افزوده است. صاحب «أمل الآمل» آن را به خط شهید ثانی دیده است<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص85</ref>. | جلد شانزدهم و هفدهم: جامع البين من فوائد الشرحين: مجموعه دو شرح عمیدالدین و ضیاءالدین است که بر کتاب «تهذيب الأصول» [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] (متوفی 726ق) نوشته‌‌اند. شهید مسائلی دیگر بدان افزوده است. صاحب «أمل الآمل» آن را به خط [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانی]] دیده است<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص85</ref>. | ||
جلد هجدهم: الرسائل الكلامية و الفقهية: | جلد هجدهم: الرسائل الكلامية و الفقهية: | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۹: | ||
# «أحكام الأموات»: احکام فقهی از وصیت تا زیارت اموات را در بر می‌گیرد<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص85</ref>. | # «أحكام الأموات»: احکام فقهی از وصیت تا زیارت اموات را در بر می‌گیرد<ref>ر.ک: مختاری، رضا، ص85</ref>. | ||
# «الألفية»: مشتمل بر هزار امر واجب در نماز که در سال 784ق، تألیف یافته است. به گفته صاحب قصص العلماء از فتاوی غریب شهید در کتاب مذکور وجوب مسح پا تا ساق است. الفیه، قریب به پنجاه شرح و حاشیه دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | # «الألفية»: مشتمل بر هزار امر واجب در نماز که در سال 784ق، تألیف یافته است. به گفته صاحب قصص العلماء از فتاوی غریب شهید در کتاب مذکور وجوب مسح پا تا ساق است. الفیه، قریب به پنجاه شرح و حاشیه دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# «النفلية»: از جمله رساله‌های فقهی حاوی سه هزار امر مستحب در نماز است، که شروح متعددی دارد، از آن جمله فوائد تألیف شهید ثانی است<ref>ر.ک: همان</ref>. | # «النفلية»: از جمله رساله‌های فقهی حاوی سه هزار امر مستحب در نماز است، که شروح متعددی دارد، از آن جمله فوائد تألیف [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانی]] است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# «المسائل الفقهية» یا مسائل ابن مکی: به‌ترتیب کتب فقهی نگاشته و تألیف شده است. برخی آن را آخرین تألیف شهید می‌دانند. تاریخ تألیف 786ق، یعنی سال شهادت مؤلف است<ref>ر.ک: همان</ref>. | # «المسائل الفقهية» یا مسائل ابن مکی: به‌ترتیب کتب فقهی نگاشته و تألیف شده است. برخی آن را آخرین تألیف شهید می‌دانند. تاریخ تألیف 786ق، یعنی سال شهادت مؤلف است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۱: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۶: | ||
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1121806 | https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1121806 | ||
== وابسته‌ها == | == وابسته‌ها == | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||