نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۵: خط ۱۵:
|-
|-
|نام پدر  
|نام پدر  
|data-type='authorfatherName'|
|data-type='authorfatherName'|فخرالدين محمد بن حسن
|-
|-
|متولد  
|متولد  
|data-type='authorbirthDate'|
|data-type='authorbirthDate'|۱۱ جمادی‌الاول سال ۵۹۷ق
|-
|-
|محل تولد
|محل تولد
|data-type='authorBirthPlace'|
|data-type='authorBirthPlace'|طوس
|-
|-
|رحلت  
|رحلت  
خط ۲۷: خط ۲۷:
|-
|-
|اساتید
|اساتید
|data-type='authorTeachers'|
|data-type='authorTeachers'|پدرش فخرالدين محمد بن حسن، نورالدين على بن ابى‌منصور محمد الشيعى، شيخ ابوالسعادات اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانى
|-
|-
|برخی آثار
|برخی آثار
|data-type='authorWritings'|
|data-type='authorWritings'|تجريد الاعتقاد؛ قواعد العقائد؛ فصول نصيريه؛ تلخيص المحصل؛ رسالة الإمامة يا وجيزه نصيريه
|-class='articleCode'
|-class='articleCode'
|کد مولف
|کد مولف
خط ۷۹: خط ۷۹:




1. پدرش فخرالدين محمد بن حسن (در شرعيات، از قبيل فقه و اصول و حديث)؛
# پدرش فخرالدين محمد بن حسن (در شرعيات، از قبيل فقه و اصول و حديث)؛  
 
# نورالدين على بن ابى‌منصور محمد الشيعى، دائى خواجه (در مقدمات منطق و حكمت و روايت. خواجه از طرف او اجازه روايى نيز داشت)؛  
2. نورالدين على بن ابى‌منصور محمد الشيعى، دائى خواجه (در مقدمات منطق و حكمت و روايت. خواجه از طرف او اجازه روايى نيز داشت)؛
# برهان‌الدين محمد بن محمد بن على همدانى قزوينى (در حديث. خواجه از جانب او اجازه روايى داشت)؛  
 
# نصيرالدين ابوطالب عبداللّه بن حمزة بن عبداللّه (در حديث)؛  
3. برهان‌الدين محمد بن محمد بن على همدانى قزوينى (در حديث. خواجه از جانب او اجازه روايى داشت)؛
# شيخ معين‌الدين مصرى ابوالحسن سالم بن بدران بن على مازنى (در حديث. وى از مشايخ روايى خواجه است)؛  
 
# شيخ ابوالسعادات اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانى (در حديث)؛  
4. نصيرالدين ابوطالب عبداللّه بن حمزة بن عبداللّه (در حديث)؛
# ابراهيم بن على بن محمد سلمى قطب‌الدين مصرى (در طب و حكمت و مخصوصا قانون بوعلى)؛  
 
# فريدالدين داماد نيشابورى (در حكمت و مخصوصا كتاب اشارات)؛  
5. شيخ معين‌الدين مصرى ابوالحسن سالم بن بدران بن على مازنى (در حديث. وى از مشايخ روايى خواجه است)؛
# كمال‌الدين بن يونس موصلى (در فقه. خواجه كتاب «غنية النزوع» سيد ابن زهره در فقه را نزد او خواند و در سال 619 از او اجازه روايت گرفته است و اين اجازه در پشت همان كتابى كه خواجه نزد او مى‌خوانده، باقى مانده است. اين شخص همچنين استاد رياضى و موسيقى بوده و شايد خواجه در اين زمينه نيز از او استفاده كرده باشد)؛  
 
# ابن ميثم بحرانى شارح نهج البلاغة (برخى گفته‌اند خواجه نزد وى فقه مى‌خوانده  
6. شيخ ابوالسعادات اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد اصفهانى (در حديث)؛
و او نزد خواجه، حكمت).
 
7. ابراهيم بن على بن محمد سلمى قطب‌الدين مصرى (در طب و حكمت و مخصوصا قانون بوعلى)؛
 
8. فريدالدين داماد نيشابورى (در حكمت و مخصوصا كتاب اشارات)؛
 
9. كمال‌الدين بن يونس موصلى (در فقه. خواجه كتاب «غنية النزوع» سيد ابن زهره در فقه را نزد او خواند و در سال 619 از او اجازه روايت گرفته است و اين اجازه در پشت همان كتابى كه خواجه نزد او مى‌خوانده، باقى مانده است. اين شخص همچنين استاد رياضى و موسيقى بوده و شايد خواجه در اين زمينه نيز از او استفاده كرده باشد)؛
 
10. ابن ميثم بحرانى شارح نهج البلاغة (برخى گفته‌اند خواجه نزد وى فقه مى‌خوانده و او نزد خواجه، حكمت).


== شاگردان ==
== شاگردان ==




1. علامه حلى (در حكمت)؛
# علامه حلى (در حكمت)؛
 
# قطب‌الدين شيرازى (در تأليفات فلسفى خواجه، هيئت، علوم رياضى و حل مشكلات قانون)؛
2. قطب‌الدين شيرازى (در تأليفات فلسفى خواجه، هيئت، علوم رياضى و حل مشكلات قانون)؛
# كمال‌الدين ابومحمدرضا بن فخرالدين محمد بن رضى‌الدين محمد حسينى افطسى آبى (برخى از مصنفات امام فخر رازى را در حضور خواجه قرائت كرده است. خواجه، به وى اجازه روايى نيز داده است)؛
 
# سيد ركن‌الدين ابوالفضائل؛
3. كمال‌الدين ابومحمدرضا بن فخرالدين محمد بن رضى‌الدين محمد حسينى افطسى آبى (برخى از مصنفات امام فخر رازى را در حضور خواجه قرائت كرده است. خواجه، به وى اجازه روايى نيز داده است)؛
# كمال‌الدين بغدادى، معروف به ابن الفوطى؛
 
# محيى‌الدين عباسى؛
4. سيد ركن‌الدين ابوالفضائل؛
# عمادالدين، معروف به ابن الخوام؛
 
# مجدالدين مراغى.
5. كمال‌الدين بغدادى، معروف به ابن الفوطى؛
 
6. محيى‌الدين عباسى؛
 
7. عمادالدين، معروف به ابن الخوام؛
 
8. مجدالدين مراغى.


== آثار ==
== آثار ==
خط ۱۲۳: خط ۱۰۸:
خواجه در علوم و فنون متعدد داراى آثار و تأليفات است؛ پاره‌اى از آثار وى عبارتند از:
خواجه در علوم و فنون متعدد داراى آثار و تأليفات است؛ پاره‌اى از آثار وى عبارتند از:


1. تحرير اقليدس؛
# تحرير اقليدس؛
 
# تحرير مجسطى؛
2. تحرير مجسطى؛
# تحرير الأكر؛
 
# تحرير كتاب الأكر تأليف ثاوذوسيوس؛
3. تحرير الأكر؛
# تحرير كتاب المأخوذات فى أصول الهندسة؛
 
# تحرير كتاب المعطيات فى الهندسة؛
4. تحرير كتاب الأكر تأليف ثاوذوسيوس؛
# تحرير كتاب الكرة المتحركة؛
 
# تحرير معرفة مساحة الأشكال البسيطة و الكروية؛
5. تحرير كتاب المأخوذات فى أصول الهندسة؛
# تحرير كتاب الليل و النهار يا كتاب الأيام و الليالى؛
 
# تحرير كتاب المناظر؛
6. تحرير كتاب المعطيات فى الهندسة؛
# تحرير كتاب جرمى النيرين و بعديهما؛
 
# تحرير طلوع و غروب؛
7. تحرير كتاب الكرة المتحركة؛
# تحرير مطالع؛
 
# تحرير كتاب المفروضات؛
8. تحرير معرفة مساحة الأشكال البسيطة و الكروية؛
# تحرير كتاب ظاهرات الفلك؛
 
# تحرير كره و استوانه يا شرح الكرة و الأسطوانة؛
9. تحرير كتاب الليل و النهار يا كتاب الأيام و الليالى؛
# تحرير كتاب المساكن؛
 
# المخروطات؛
10. تحرير كتاب المناظر؛
# رساله در احوال خطوط منحنيه؛
 
# كشف القناع عن أسرار شكل القطاع؛
11. تحرير كتاب جرمى النيرين و بعديهما؛
# تربيع الدائرة؛
 
# رسالة فى انعطاف الشعاع و انعكاسه؛
12. تحرير طلوع و غروب؛
# كتاب تسطيح الكرة و المطالع؛
 
# رساله رد بر مصادره اقليدس؛
13. تحرير مطالع؛
# جوامع الحساب بالتخت و التراب؛
 
# رساله در علم مثلث؛
14. تحرير كتاب المفروضات؛
# رساله در حساب و جبر و مقابله؛
 
# رساله معينيه يا المفيد در هيئت؛
15. تحرير كتاب ظاهرات الفلك؛
# شرح معينيه؛
 
# زبدة الهيئة؛
16. تحرير كره و استوانه يا شرح الكرة و الأسطوانة؛
# زبدة الإدراك فى هيئة الأفلاك؛
 
# مختصر در معرفت تقويم، مشهور به سى فصل؛
17. تحرير كتاب المساكن؛
# مدخل فى علم النجوم؛
 
# ترجمه صور الكواكب؛
18. المخروطات؛
# تذكره نصيريه؛
 
# شرح ثمره بطلميوس يا ترجمه ثمره بطلميوس؛
19. رساله در احوال خطوط منحنيه؛
# زيج ايلخانى؛
 
# رساله‌اى در باره قبله تبريز؛
20. كشف القناع عن أسرار شكل القطاع؛
# رساله‌اى در بيان صبح كاذب؛
 
# رساله‌اى در تحقيق قوس قزح؛
21. تربيع الدائرة؛
# بيست باب در معرفت اسطرلاب؛
 
# تجريد الاعتقاد؛
22. رسالة فى انعطاف الشعاع و انعكاسه؛
# قواعد العقائد؛
 
# فصول نصيريه؛
23. كتاب تسطيح الكرة و المطالع؛
# تلخيص المحصل؛
 
# رسالة الإمامة يا وجيزه نصيريه؛
24. رساله رد بر مصادره اقليدس؛
# شرح الإشارات يا حلّ مشكلات الإشارات؛
 
# مصارع المصارع؛
25. جوامع الحساب بالتخت و التراب؛
# رساله‌اى در موجودات و اقسام آن؛
 
# بقاء النفس بعد فناء الجسد؛
26. رساله در علم مثلث؛
# رساله در صدور موجودات از حضرت حق؛
 
# رساله اثبات جوهر مفارق؛
27. رساله در حساب و جبر و مقابله؛
# شرح رسالة العلم؛
 
# رساله رد ايراد كاتبى بر دليل حكماء در اثبات واجب؛
28. رساله معينيه يا المفيد در هيئت؛
# مفاوضات؛
 
# مؤاخذات؛
29. شرح معينيه؛
# جواب أسئله شمس‌الدين محمد كيشى؛
 
# رساله‌اى در جواب سؤال‌هاى محيى‌الدين عباسى؛
30. زبدة الهيئة؛
# مسائل هفت‌گانه؛
 
# جواب سؤال‌هايى از روم؛
31. زبدة الإدراك فى هيئة الأفلاك؛
# جواب سؤال‌هاى ابوالفضائل سيد ركن‌الدين استرآبادى؛
 
# رساله‌اى در نفوس ارضيه و قواى آنها؛
32. مختصر در معرفت تقويم، مشهور به سى فصل؛
# رساله‌اى در اتحاد مقول عليه و مقول؛
 
# مقاله‌اى در باره «آيا معناى ادراك، تعقل است يا غير آن؟»؛
33. مدخل فى علم النجوم؛
# جواب عزالدولة سعد بن منصور بن كمونه؛
 
# جواب سؤالى در خير بودن وجود؛
34. ترجمه صور الكواكب؛
# العلل و المعلولات؛
 
# رساله‌اى در بحث از علل و معلولات مترتبه؛
35. تذكره نصيريه؛
# فوائد ثمانيه در حكمت؛
 
# جواهرنامه؛
36. شرح ثمره بطلميوس يا ترجمه ثمره بطلميوس؛
# المقالات يا مقالات ششگانه؛
 
# رسالة ربط الحادث بالقديم؛
37. زيج ايلخانى؛
# رسالة إثبات وحدة الله؛
 
# رساله جبر و اختيار؛
38. رساله‌اى در باره قبله تبريز؛
# رساله اثبات عقل فعال؛
 
# رساله أقسام الحكمة؛
39. رساله‌اى در بيان صبح كاذب؛
# رساله ضرورت مرگ؛
 
# رساله‌اى در جواب نجم‌الدين دبيران؛
40. رساله‌اى در تحقيق قوس قزح؛
# اخلاق ناصرى؛
 
# أوصاف الأشراف؛
41. بيست باب در معرفت اسطرلاب؛
# آغاز و انجام؛
 
# رساله آداب المتعلمين؛
42 تجريد الاعتقاد؛
# نصيحت‌نامه؛
 
# أساس الاقتباس؛
43. قواعد العقائد؛
# تجريد منطق؛
 
# تعديل المعيار فى نقد تنزيل الأفكار؛
44. فصول نصيريه؛
# الحواشى على كليات القانون؛
 
# جواب خواجه در رفع تناقض سخن حنين و ابن سينا در رنگ بول؛
45. تلخيص المحصل؛
# جواب خواجه به يكى از حكما در باره تنفس؛
 
# جواب خواجه به پرسش يكى از دانشمندان در باره مزاج اعضا؛
46. رسالة الإمامة يا وجيزه نصيريه؛
# ضوابط الطب؛
 
# ذيل جهان‌گشا؛
47. شرح الإشارات يا حلّ مشكلات الإشارات؛
# رساله‌اى در رسم و آيين پادشاهان قديم؛
 
# خلافت‌نامه؛
48. مصارع المصارع؛
# معيار الأشعار؛
 
# جواهر الفرائض؛
49. رساله‌اى در موجودات و اقسام آن؛
# رساله در علم رمل؛
 
# مقاله در موسيقى؛
50. بقاء النفس بعد فناء الجسد؛
# رساله در اشارت به مكان و زمان آخرت؛
 
# تفسير سوره و العصر.
51. رساله در صدور موجودات از حضرت حق؛
 
52. رساله اثبات جوهر مفارق؛
 
53. شرح رسالة العلم؛
 
54. رساله رد ايراد كاتبى بر دليل حكماء در اثبات واجب؛
 
55. مفاوضات؛
 
56. مؤاخذات؛
 
57. جواب أسئله شمس‌الدين محمد كيشى؛
 
58. رساله‌اى در جواب سؤال‌هاى محيى‌الدين عباسى؛
 
59. مسائل هفت‌گانه؛
 
60. جواب سؤال‌هايى از روم؛
 
61. جواب سؤال‌هاى ابوالفضائل سيد ركن‌الدين استرآبادى؛
 
62. رساله‌اى در نفوس ارضيه و قواى آنها؛
 
63. رساله‌اى در اتحاد مقول عليه و مقول؛
 
64. مقاله‌اى در باره «آيا معناى ادراك، تعقل است يا غير آن؟»؛
 
65. جواب عزالدولة سعد بن منصور بن كمونه؛
 
66. جواب سؤالى در خير بودن وجود؛
 
67. العلل و المعلولات؛
 
68. رساله‌اى در بحث از علل و معلولات مترتبه؛
 
69. فوائد ثمانيه در حكمت؛
 
70. جواهرنامه؛
 
71. المقالات يا مقالات ششگانه؛
 
72. رسالة ربط الحادث بالقديم؛
 
73. رسالة إثبات وحدة الله؛
 
74. رساله جبر و اختيار؛
 
75. رساله اثبات عقل فعال؛
 
76. رساله أقسام الحكمة؛
 
77. رساله ضرورت مرگ؛
 
78. رساله‌اى در جواب نجم‌الدين دبيران؛
 
79. اخلاق ناصرى؛
 
80. أوصاف الأشراف؛
 
81. آغاز و انجام؛
 
82. رساله آداب المتعلمين؛
 
83. نصيحت‌نامه؛
 
84. أساس الاقتباس؛
 
85. تجريد منطق؛
 
86. تعديل المعيار فى نقد تنزيل الأفكار؛
 
87. الحواشى على كليات القانون؛
 
88. جواب خواجه در رفع تناقض سخن حنين و ابن سينا در رنگ بول؛
 
89. جواب خواجه به يكى از حكما در باره تنفس؛
 
90. جواب خواجه به پرسش يكى از دانشمندان در باره مزاج اعضا؛
 
91. ضوابط الطب؛
 
92. ذيل جهان‌گشا؛
 
93. رساله‌اى در رسم و آيين پادشاهان قديم؛
 
94. خلافت‌نامه؛
 
95. معيار الأشعار؛
 
96. جواهر الفرائض؛
 
97. رساله در علم رمل؛
 
98. مقاله در موسيقى؛
 
99. رساله در اشارت به مكان و زمان آخرت؛
 
100. تفسير سوره و العصر.


== وفات ==
== وفات ==
۸۵

ویرایش