۱۰۲٬۱۳۳
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '| پس از = | پیش از = }} ' به '| پس از = | پیش از = }}') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'موثر' به 'مؤثر') |
||
(۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR01154J1.jpg | | تصویر =NUR01154J1.jpg | ||
خط ۵: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[فخر رازی، محمد بن عمر]] ( | [[فخر رازی، محمد بن عمر]] (نویسنده) | ||
[[سقا، احمد حجازی]] (محقق) | [[سقا، احمد حجازی]] (محقق) | ||
خط ۱۷: | خط ۱۶: | ||
| سال نشر = 1407 ق | | سال نشر = 1407 ق | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01154AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =9 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01154 | |||
| کتابخوان همراه نور =01154 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المطالب العالية من العلم الإلهي''' يكى از مهمترين آثار كلامى [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، بلكه اشاعره محسوب مىشود. مؤلف از مباحث كلامى و فلسفى آنچه را كه حول عقائد بوده، در اين كتاب جمع كرده است. او موضوع كتاب خود را ذات خداوند و صفات بارى تعالى قرار مىدهد | '''المطالب العالية من العلم الإلهي''' يكى از مهمترين آثار كلامى [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، بلكه اشاعره محسوب مىشود. مؤلف از مباحث كلامى و فلسفى آنچه را كه حول عقائد بوده، در اين كتاب جمع كرده است. او موضوع كتاب خود را ذات خداوند و صفات بارى تعالى قرار مىدهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2099/1/37 ج 1 ص37]</ref> | ||
اما در مورد نبوت و معاد قائل است، هر كس كه به وجود خداوند معتقد باشد، او را لازم مىآيد كه قائل شود به اثبات نبوت، ملائكه، بعث و سائر امورى كه به طريق وحى به ما رسيده است. | اما در مورد نبوت و معاد قائل است، هر كس كه به وجود خداوند معتقد باشد، او را لازم مىآيد كه قائل شود به اثبات نبوت، ملائكه، بعث و سائر امورى كه به طريق وحى به ما رسيده است. | ||
گرچه چنين علمى در لسان علما به علم العقيده يا علم كلام و علم توحيد معروف است؛ ولى مؤلف از آن تعبير مىكند، به العلم الالهى و مىگويد «هذا كتابنا في العلم الالهى و هو المسمى في لسان اليونانيين باثولوجيا».<ref>ج 1 ص33</ref>و شايد همين تعبير مؤلف باعث شده است كه ابن قفطى، در تاريخ الحكماء بگويد المطالب العاليه از آثار [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در موضوع حكمت مىباشد | گرچه چنين علمى در لسان علما به علم العقيده يا علم كلام و علم توحيد معروف است؛ ولى مؤلف از آن تعبير مىكند، به العلم الالهى و مىگويد «هذا كتابنا في العلم الالهى و هو المسمى في لسان اليونانيين باثولوجيا».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2099/1/33 ج 1 ص33]</ref>و شايد همين تعبير مؤلف باعث شده است كه ابن قفطى، در تاريخ الحكماء بگويد المطالب العاليه از آثار [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در موضوع حكمت مىباشد.<ref>ص 398</ref> | ||
تاريخ نگارش اين كتاب كاملا مشخص نيست؛ اما آنچه مسلم است كه اين كتاب از تأليفات اواخر عمر مؤلف مىباشد. [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] حرانى در كتاب بيان موافقة صريح المعقول مىگويد: «كتاب المطالب العالية آخر ما صنفه الامام و جمع فيه غاية علومه». | تاريخ نگارش اين كتاب كاملا مشخص نيست؛ اما آنچه مسلم است كه اين كتاب از تأليفات اواخر عمر مؤلف مىباشد. [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] حرانى در كتاب بيان موافقة صريح المعقول مىگويد: «كتاب المطالب العالية آخر ما صنفه الامام و جمع فيه غاية علومه». | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
#:القسم الاول في مباحث القائلين بالقدم: اين بخش از 12 مقاله تشكيل يافته است. مقاله اول اختصاص دارد به مقدمات و مبادى اين بحث؛ همچون تفسير عالم، حدوث، قدم و... و در مقالههاى بعدى ادلۀ قديم بودن عالم را بيان كرده و به شبهات وارده جواب مىدهد. | #:القسم الاول في مباحث القائلين بالقدم: اين بخش از 12 مقاله تشكيل يافته است. مقاله اول اختصاص دارد به مقدمات و مبادى اين بحث؛ همچون تفسير عالم، حدوث، قدم و... و در مقالههاى بعدى ادلۀ قديم بودن عالم را بيان كرده و به شبهات وارده جواب مىدهد. | ||
#:القسم الثانى في مباحث القائلين بالحدوث: اين بخش كتاب از 4 مقاله تشكيل يافته است. | #:القسم الثانى في مباحث القائلين بالحدوث: اين بخش كتاب از 4 مقاله تشكيل يافته است. | ||
#: مقاله اول در اثبات حدوث عالم با استناد به وجود حركت در اجسام مىباشد. مقاله دوم در بيان مجموعهاى از ادلههاى متكلمين بر اثبات حدوث عالم است. مقاله سوم در اثبات فاعل مختار بودن خداوند با استفاده از | #: مقاله اول در اثبات حدوث عالم با استناد به وجود حركت در اجسام مىباشد. مقاله دوم در بيان مجموعهاى از ادلههاى متكلمين بر اثبات حدوث عالم است. مقاله سوم در اثبات فاعل مختار بودن خداوند با استفاده از براهین عقلى و آيات قرآنى مىباشد. مقالۀ چهارم در مباحث مربوط فاعل و فعل(علة و معلول) و صادر اول و علت حدوث عالم و... است. | ||
#الجزء الخامس في الزمان و المكان: اين جزء از دو مقاله تشكيل يافته است: | #الجزء الخامس في الزمان و المكان: اين جزء از دو مقاله تشكيل يافته است: | ||
#:المقالة الاولى في الكلام في الزمان: مقاله اولى كه از 11 فصل تشكيل شده، به مباحثى پيرامون زمان همچون: ادلۀ نفى زمان، اثبات زمان، ماهيت زمان، حقيقت آن و دهر و سرمد و فرق آنها با زمان و حادث بودن زمان پرداخته است. | #:المقالة الاولى في الكلام في الزمان: مقاله اولى كه از 11 فصل تشكيل شده، به مباحثى پيرامون زمان همچون: ادلۀ نفى زمان، اثبات زمان، ماهيت زمان، حقيقت آن و دهر و سرمد و فرق آنها با زمان و حادث بودن زمان پرداخته است. | ||
خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
#:المقالة الثالثة في صفات النفوس البشرية: اين مقاله از 23 فصل تشكيل شده است. | #:المقالة الثالثة في صفات النفوس البشرية: اين مقاله از 23 فصل تشكيل شده است. | ||
#: مؤلف در اين مقاله ابتداء بحث مىكند از وحدت نفوس، موضع نفس، حادث بودن و قديم بودن نفس. | #: مؤلف در اين مقاله ابتداء بحث مىكند از وحدت نفوس، موضع نفس، حادث بودن و قديم بودن نفس. | ||
#:سپس به مباحث معاد مىپردازد، مباحثى؛ همچون تناسخ، بقاء نفس بعد از موت بدن و اينكه نفس همچنانكه در اين عالم | #:سپس به مباحث معاد مىپردازد، مباحثى؛ همچون تناسخ، بقاء نفس بعد از موت بدن و اينكه نفس همچنانكه در اين عالم مدرک كليات و جزئيات است، در آخرت هم عالم به جزئيات خواهد بود. او به طريق اين مباحث معاد روحانى را اثبات مىكند و اثبات مىكند كه لذات عقلى اشرف و اكمل از لذات حسيه هستند. | ||
#:المقالة الرابعة في البحث عن احوال الارواح السفلية المسماة بالجن و الشياطين: در اين مقاله طى 3 فصل بحث شده است از جن و شيطان و اين كه آيا اين دو امكان وجودى دارند و يا نه؟ سپسبر وجودشان ادلهاى اقامه كرده است و از حقيقت الهام و وسوسه بحث كرده است. | #:المقالة الرابعة في البحث عن احوال الارواح السفلية المسماة بالجن و الشياطين: در اين مقاله طى 3 فصل بحث شده است از جن و شيطان و اين كه آيا اين دو امكان وجودى دارند و يا نه؟ سپسبر وجودشان ادلهاى اقامه كرده است و از حقيقت الهام و وسوسه بحث كرده است. | ||
#:المقالة الخامسة في تفاصيل الكلام في الارواح العالية الفلكية: مؤلف در اين مقاله در 9 فصل ابتدا اثبات مىكند كه افلاك حى و ناطق هستند و به بعضى از صفات آنها اشاره كرده و محرك آنها را بيان مىكند. در ادامه صفات نفوس فلكى را از ديدگاه اصحاب طلسمات و قرآن بررسى كرده و افضل بودن ملائكه را از انسان را در آخر اثبات مىكند. | #:المقالة الخامسة في تفاصيل الكلام في الارواح العالية الفلكية: مؤلف در اين مقاله در 9 فصل ابتدا اثبات مىكند كه افلاك حى و ناطق هستند و به بعضى از صفات آنها اشاره كرده و محرك آنها را بيان مىكند. در ادامه صفات نفوس فلكى را از ديدگاه اصحاب طلسمات و قرآن بررسى كرده و افضل بودن ملائكه را از انسان را در آخر اثبات مىكند. | ||
خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
#:القسم الاول في تقرير القول بالنبوة عن طريق المعجزات: در اين قسم بر وجود پيامبر با معجزات استدلال شده است. مؤلف در 14 فصل شبهاتى را كه مخالفين اين استدلال بيان كردهاند، تقرير مىكند و در فصلى به همۀ اين شبهات جواب مىدهد. البته به جاى اين كه تكتك شبهات را بيان كند و به آنها پاسخ دهد، كليات و اصولى را بيان مىكند كه به نظر او اگر كسى اين اصول را بپذيرد، ديگر هيچ يك از شبهات وارد نمىشود. | #:القسم الاول في تقرير القول بالنبوة عن طريق المعجزات: در اين قسم بر وجود پيامبر با معجزات استدلال شده است. مؤلف در 14 فصل شبهاتى را كه مخالفين اين استدلال بيان كردهاند، تقرير مىكند و در فصلى به همۀ اين شبهات جواب مىدهد. البته به جاى اين كه تكتك شبهات را بيان كند و به آنها پاسخ دهد، كليات و اصولى را بيان مىكند كه به نظر او اگر كسى اين اصول را بپذيرد، ديگر هيچ يك از شبهات وارد نمىشود. | ||
#:القسم الثانى في تقرير القول بالنبوة عن طريق آخر: مؤلف غير از طريق معجزه از طريق ديگرى نيز براى وجود پيامبر استدلال مىكند. او مىگويد: كسى كه قدرت بر تكميل ناقصين دارد نبى است و براى تقرير اين طريق از آيات قرانى استفاده مىكند. | #:القسم الثانى في تقرير القول بالنبوة عن طريق آخر: مؤلف غير از طريق معجزه از طريق ديگرى نيز براى وجود پيامبر استدلال مىكند. او مىگويد: كسى كه قدرت بر تكميل ناقصين دارد نبى است و براى تقرير اين طريق از آيات قرانى استفاده مىكند. | ||
#:القسم الثالث: في الكلام في السحر و اقسامه: مؤلف در اين قسم طى 6 فصل به طور تفصيلى به مباحث سحر، طلسم، چگونگى تأثير | #:القسم الثالث: في الكلام في السحر و اقسامه: مؤلف در اين قسم طى 6 فصل به طور تفصيلى به مباحث سحر، طلسم، چگونگى تأثير مؤثرات سماويه و چگونگى تأثر اجسام ارضيه مىپردازد. | ||
#الجزء التاسع في الجبر و القدر: اين جزء از يك مقدمه در مورد خلق افعال و اقوال متكلمين در اين زمينه و از 9 باب تشكيل يافته است. ابواب اين جزء عبارتند از: | #الجزء التاسع في الجبر و القدر: اين جزء از يك مقدمه در مورد خلق افعال و اقوال متكلمين در اين زمينه و از 9 باب تشكيل يافته است. ابواب اين جزء عبارتند از: | ||
#:الباب الاول في تقرير الدلائل العقلية على ان افعال العباد كلها بتقدير الله و ان العبدغير مستقل بالفعل و الترك: مؤلف در اين باب طى 3 فصل اولا اثبات مىكند، انسان استقلالى در افعالش ندارد. ثانيا اثبات مىكند قدرت انسان تأثيرى در ايجاد چيزى ندارد كه براى اثبات هر يك از اين دو مطلب ده برهان اقامه مىكند. ثالثا با اقامۀ پنج برهان اثبات مىكند كه ايمان و كفر ممكن نمىباشد، مگر با تخليق خداوند. | #:الباب الاول في تقرير الدلائل العقلية على ان افعال العباد كلها بتقدير الله و ان العبدغير مستقل بالفعل و الترك: مؤلف در اين باب طى 3 فصل اولا اثبات مىكند، انسان استقلالى در افعالش ندارد. ثانيا اثبات مىكند قدرت انسان تأثيرى در ايجاد چيزى ندارد كه براى اثبات هر يك از اين دو مطلب ده برهان اقامه مىكند. ثالثا با اقامۀ پنج برهان اثبات مىكند كه ايمان و كفر ممكن نمىباشد، مگر با تخليق خداوند. | ||
#:الباب الثانى في تقرير الدلائل القرآنية على ان خالق اعمال العباد هو الله: مؤلف در اين باب طى 4 فصل آياتى را كه مناسب جبر هست بيان كرده و آنها را توضيح مىدهد. | #:الباب الثانى في تقرير الدلائل القرآنية على ان خالق اعمال العباد هو الله: مؤلف در اين باب طى 4 فصل آياتى را كه مناسب جبر هست بيان كرده و آنها را توضيح مىدهد. | ||
#:الباب الثالث في الدلائل | #:الباب الثالث في الدلائل الاخباریة في مسألة خلق الافعال: اين باب از دو فصل تشكيل يافته: | ||
#: مؤلف در فصلى ابتداء متذكر مىشود كه آيا در اين مسأله مىتوان به اخبار آحاد استناد كرد و يا نه و در فصل ديگر، اخبارى را كه حول قضاء و قدر است، بيان مىكند. | #: مؤلف در فصلى ابتداء متذكر مىشود كه آيا در اين مسأله مىتوان به اخبار آحاد استناد كرد و يا نه و در فصل ديگر، اخبارى را كه حول قضاء و قدر است، بيان مىكند. | ||
#:الباب الرابع في الاثار الواردة عن علماء السلف في القضاء و القدر: مؤلف در اين باب اقوال و حكاياتى را از علماء سلف جبريه در مورد قضاء و قدر بيان مىكند. | #:الباب الرابع في الاثار الواردة عن علماء السلف في القضاء و القدر: مؤلف در اين باب اقوال و حكاياتى را از علماء سلف جبريه در مورد قضاء و قدر بيان مىكند. | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
#اثرى ممتاز در كلام: اين كتاب يكى از بهترين كتب [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، بلكه از بهترين كتب كلامى محسوب مىشود، به همين خاطر مورد توجه متكلمين واقع شده است.اين كتاب حاصل سالها تلاش علمى و تحقيقى مؤلف مىباشد، چنان كه [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] مىگويد: «مطالب عاليه آخرين كتابى است كه امام [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] تأليف نموده و او در اين كتاب غايت علومش را جمع كرده است». | #اثرى ممتاز در كلام: اين كتاب يكى از بهترين كتب [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، بلكه از بهترين كتب كلامى محسوب مىشود، به همين خاطر مورد توجه متكلمين واقع شده است.اين كتاب حاصل سالها تلاش علمى و تحقيقى مؤلف مىباشد، چنان كه [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] مىگويد: «مطالب عاليه آخرين كتابى است كه امام [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] تأليف نموده و او در اين كتاب غايت علومش را جمع كرده است». | ||
#آخرين مبحث كتاب: محمد صالح زركان در كتاب «فخرالدين الرازى و آراؤه الكلامية» كتاب القضاء و القدر را از اين كتاب ندانسته و گفته كه نبوت آخرين جزء المطالب العاليه مىباشد و ظاهرا اين مطلب از نقصان نسخههاى موجود در دست ايشان ناشى شده است كه با اندك تأملى در خود كتاب قابل حل است. مؤلف در مقدمه كتاب هنگام ضبط ابواب كتاب مبحثى را هم به «الكلام في القضاء و القدر» اختصاص مىدهد.<ref>ج 1 ص63</ref>و در مبحث نبوت، يعنى جزء 8 كتاب چنين مىگويد: «ان القول بالجبر حق و تمام الكلام في هذا الباب سيأتى في الكتاب التاسع». | #آخرين مبحث كتاب: محمد صالح زركان در كتاب «فخرالدين الرازى و آراؤه الكلامية» كتاب القضاء و القدر را از اين كتاب ندانسته و گفته كه نبوت آخرين جزء المطالب العاليه مىباشد و ظاهرا اين مطلب از نقصان نسخههاى موجود در دست ايشان ناشى شده است كه با اندك تأملى در خود كتاب قابل حل است. مؤلف در مقدمه كتاب هنگام ضبط ابواب كتاب مبحثى را هم به «الكلام في القضاء و القدر» اختصاص مىدهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2099/1/63 ج 1 ص63]</ref>و در مبحث نبوت، يعنى جزء 8 كتاب چنين مىگويد: «ان القول بالجبر حق و تمام الكلام في هذا الباب سيأتى في الكتاب التاسع». | ||
#استقلال بعضى اجزاء كتاب: اكثر اجزاء اين كتاب مستقل بوده و در موضوع خود جامع مىباشد. از اينرو بعضى از سيرهنويسان به اشتباه بعضى از اجزاء اين كتاب؛ همچون كتاب النفس، كتاب النبوة، كتاب القضاء و القدر را به عنوان آثار مستقلى در بين آثار [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نام بردهاند، بلكه بعضى از آنها مستقلا چاپ شده است؛ | #استقلال بعضى اجزاء كتاب: اكثر اجزاء اين كتاب مستقل بوده و در موضوع خود جامع مىباشد. از اينرو بعضى از سيرهنويسان به اشتباه بعضى از اجزاء اين كتاب؛ همچون كتاب النفس، كتاب النبوة، كتاب القضاء و القدر را به عنوان آثار مستقلى در بين آثار [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] نام بردهاند، بلكه بعضى از آنها مستقلا چاپ شده است؛ مثلاًكتاب القضاء و القدر با تحقيق محمد المعتصم بالله البغدادى در بيروت به عنوان كتابى مستقل از مؤلف به چاپ رسيده است. | ||
#جايگاه ادلۀ گمانآور در علم كلام: يكى از | #جايگاه ادلۀ گمانآور در علم كلام: يكى از بحثهایى كه بايد به عنوان مقدمۀ علم كلام مورد بحث واقع شود، ادلهاى است كه در علم كلام مىتوان از آنها استفاده كرد. | ||
#: مؤلف گرچه اعتقاد دارد به اينكه ادلۀ گمانآور نمىتوانند مستند آراء اعتقادى باشند؛ اما ادلۀ ظنيه وقتى با هم جمع مىشوند از اجتماع آنها يقين حاصل مىشود، لذا استفاده از جدليات را در مسائل اعتقادى جائز مىداند.<ref>ج 1 ص239</ref>[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] يكى از مشكلات موجود در اعتقاديات را وجود اخبار واحدى مىداند كه موجب وجود اعتقادات ضد و نقيض شده است. او بحث مفصلى حول ادلۀ كسانى كه اخبار واحد را حجت نمىدانند، بيان كرده است و خود نيز در آخر، حرف آنها را قبول كرده و مىگويد «ما هم قبول مىكنيم كه اين اخبار صرفا گمانآور هستند و لكن وقتى دلائل عقلى بر مطلبى دلالت كردند و ظاهر آيات و روايات هم آن را تأييد كرد، يقين ما تقويت شده و شبهات زائل مىگردند.».<ref>ج 9 ص214</ref> | #: مؤلف گرچه اعتقاد دارد به اينكه ادلۀ گمانآور نمىتوانند مستند آراء اعتقادى باشند؛ اما ادلۀ ظنيه وقتى با هم جمع مىشوند از اجتماع آنها يقين حاصل مىشود، لذا استفاده از جدليات را در مسائل اعتقادى جائز مىداند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2099/1/239 ج 1 ص239]</ref>[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] يكى از مشكلات موجود در اعتقاديات را وجود اخبار واحدى مىداند كه موجب وجود اعتقادات ضد و نقيض شده است. او بحث مفصلى حول ادلۀ كسانى كه اخبار واحد را حجت نمىدانند، بيان كرده است و خود نيز در آخر، حرف آنها را قبول كرده و مىگويد «ما هم قبول مىكنيم كه اين اخبار صرفا گمانآور هستند و لكن وقتى دلائل عقلى بر مطلبى دلالت كردند و ظاهر آيات و روايات هم آن را تأييد كرد، يقين ما تقويت شده و شبهات زائل مىگردند.».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2107/1/214 ج 9 ص214]</ref> | ||
#انتقاد از فلاسفه: مؤلف در موارد عديدهاى بر آراء فلاسفه اعتراض كرده است. او كلمات فلاسفه را حول صادر اول به تفصيل آورده و بر هر كدام از آنها | #انتقاد از فلاسفه: مؤلف در موارد عديدهاى بر آراء فلاسفه اعتراض كرده است. او كلمات فلاسفه را حول صادر اول به تفصيل آورده و بر هر كدام از آنها نقدهایی بيان مىكند و در آخر نتيجه مىگيرد كه «ان الاصل الذى فرعوا عليه هذه الكلمات هو قولهم الواحد لا يصدر عنه الا الواحد و قد بينا ضعف دلائلهم في تقرير هذا الاصل».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2102/1/381 ج 4 ص381]</ref> | ||
#انصاف مؤلف: معمولا علماء اهل سنت با شيعه به انصاف رفتار نكردهاند، بلكه خيلى از رفتارهاى آنها و افكارشان نسبت به شيعه قابل توجيه عقلانى نيست. يكى از اين امور قبول نكردن روايات شيعه است. اين امر مؤلف كتاب را كه خود سنى اشعرى است به تعجب واداشته و مىگويد: «و العجب من هولاء المحدثين انهم يقولون فلان متهم بالرفض فلا تقبل روايته و لم يقل احد منهم فلان مصرح بالتشبيه فكان جاهلا بربه فوجب ان لا تقبل روايته لأن الطعن في ابوبكر و عمر لا يزيد على الطعن في ذات الله تعالى و في صفاته».<ref>ج /9ص 213</ref> | #انصاف مؤلف: معمولا علماء اهل سنت با شيعه به انصاف رفتار نكردهاند، بلكه خيلى از رفتارهاى آنها و افكارشان نسبت به شيعه قابل توجيه عقلانى نيست. يكى از اين امور قبول نكردن روايات شيعه است. اين امر مؤلف كتاب را كه خود سنى اشعرى است به تعجب واداشته و مىگويد: «و العجب من هولاء المحدثين انهم يقولون فلان متهم بالرفض فلا تقبل روايته و لم يقل احد منهم فلان مصرح بالتشبيه فكان جاهلا بربه فوجب ان لا تقبل روايته لأن الطعن في ابوبكر و عمر لا يزيد على الطعن في ذات الله تعالى و في صفاته».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2107/1/213 ج /9ص 213]</ref> | ||
#زيارت اهل قبور: يكى از مسائلى كه وهابىها در اسلام بدعت نهادند، حرمت زيارت قبور انبياء و | #زيارت اهل قبور: يكى از مسائلى كه وهابىها در اسلام بدعت نهادند، حرمت زيارت قبور انبياء و اولیاء و مومنين مىباشد. مؤلف علاوه بر اين كه استحباب اين امر را قبول دارد، از حيث عقلى نيز علت حسن آن را بيان مىكند. او براى اين امر فصلى اختصاصى دارد. «الفصل الثامن عشر في بيان كيفية الانتفاع بزيارة الموتى و القبور».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2105/1/275 ج 7 ص275]</ref> | ||
#طريق شناخت پيامبر: متكلمين راه شناخت پيامبر راستين را از پيامبران دروغين، ظهور معجزه به دست پيامبر واقعى مىدانند؛ اما مؤلف راهى ديگر براى شناخت پيامبر ارائه مىدهد. | #طريق شناخت پيامبر: متكلمين راه شناخت پيامبر راستين را از پيامبران دروغين، ظهور معجزه به دست پيامبر واقعى مىدانند؛ اما مؤلف راهى ديگر براى شناخت پيامبر ارائه مىدهد. | ||
#:او مىگويد ما يك سرى حقائقى داريم كه انسان بدون واسطۀ پيامبر مىتواند، ادراك كند. اگر كسى ادعاى نبوت كرد و حرفهاى او موافق حقائق بود و توانست انسانهاى ناقص را به كمال برساند، معلوم مىشود كه او پيامبر واقعى است. او اين طريق را اكمل و افضل از طريق اول مىداند و براى تأييد اين طريق به آيات قرانى استشهاد مىكند.<ref>ج 8 ص101</ref> | #:او مىگويد ما يك سرى حقائقى داريم كه انسان بدون واسطۀ پيامبر مىتواند، ادراك كند. اگر كسى ادعاى نبوت كرد و حرفهاى او موافق حقائق بود و توانست انسانهاى ناقص را به كمال برساند، معلوم مىشود كه او پيامبر واقعى است. او اين طريق را اكمل و افضل از طريق اول مىداند و براى تأييد اين طريق به آيات قرانى استشهاد مىكند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2106/1/101 ج 8 ص101]</ref> | ||
#طلسمات: يكى از شاخههاى علوم غريبه بحث از طلسمات مىباشد. مؤلف در كتاب نبوت به تبع بحث از معجزات و امور خارق العاده، به سحر و طلسمات و اقسام آنها اشاره كرده و مبحثى مفصل به بيان چگونگى تأثير طلسمات و شرائط تأثير آنها و... اختصاص داده است. همچنانكه خود معترف است اصول اين علم را به صورت جامع بيان كرده است، به نحوى كه در كتب ديگر بيان نشده است.<ref>ج 8 ص139 به بعد</ref> | #طلسمات: يكى از شاخههاى علوم غريبه بحث از طلسمات مىباشد. مؤلف در كتاب نبوت به تبع بحث از معجزات و امور خارق العاده، به سحر و طلسمات و اقسام آنها اشاره كرده و مبحثى مفصل به بيان چگونگى تأثير طلسمات و شرائط تأثير آنها و... اختصاص داده است. همچنانكه خود معترف است اصول اين علم را به صورت جامع بيان كرده است، به نحوى كه در كتب ديگر بيان نشده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2106/1/139 ج 8 ص139 به بعد]</ref> | ||
#ناهماهنگى اجزاء كتاب: اين كتاب در كنار محاسن زيادى كه دارد نواقصى هم دارد كه از آنها مىتوان به طبقهبندى مطالب كتاب اشاره كرد. مؤلف مطالب خود را در 9 جزء بيان كرده كه به جز چند جزء، ديگر اجزاء عناوين كلامى ندارند؛ | #ناهماهنگى اجزاء كتاب: اين كتاب در كنار محاسن زيادى كه دارد نواقصى هم دارد كه از آنها مىتوان به طبقهبندى مطالب كتاب اشاره كرد. مؤلف مطالب خود را در 9 جزء بيان كرده كه به جز چند جزء، ديگر اجزاء عناوين كلامى ندارند؛ مثلاًجزء 6 كه مباحث هيولى است و جزء 7 كه مباحث نفس مىباشد و يا جزء 5 كه مباحث مربوط به زمان و مكان مىباشد. | ||
#:و حال آنكه هيچ يك از اجزاء كتاب به نام معاد كه يكى از عناوين كلى مورد بحث در كلام هست اختصاص نيافته و مؤلف مباحث معاد را ذيل عنوان نفس مىآورد. | #:و حال آنكه هيچ يك از اجزاء كتاب به نام معاد كه يكى از عناوين كلى مورد بحث در كلام هست اختصاص نيافته و مؤلف مباحث معاد را ذيل عنوان نفس مىآورد. | ||
#جامع و مانع نبودن كتاب: اين كتاب از يكسو به خيلى از مباحثى كه مورد نياز در كلام نيستند، پرداخته است و از سوى ديگر به مباحث ضرورى در كلام توجه نكرده است. مؤلف بحثى مفصل در مورد طلسمات دارد كه تقريبا نصف حجم مباحث نبوت مىباشد، اما بحثى از امامت كه متكلمين معمولا در كتب كلامى از آن بحث مىكنند ندارد. | #جامع و مانع نبودن كتاب: اين كتاب از يكسو به خيلى از مباحثى كه مورد نياز در كلام نيستند، پرداخته است و از سوى ديگر به مباحث ضرورى در كلام توجه نكرده است. مؤلف بحثى مفصل در مورد طلسمات دارد كه تقريبا نصف حجم مباحث نبوت مىباشد، اما بحثى از امامت كه متكلمين معمولا در كتب كلامى از آن بحث مىكنند ندارد. | ||
#هماهنگ نبودن شبهات و جواب آنها: مؤلف گاه در يك مورد دهها شبه بيان مىكند؛ اما وقتى كه نوبت به جواب دادن مىرسد، خيلى مجمل و مختصر از آنها جواب مىدهد. به عنوان نمونه 15 فصل اختصاص داده به شبهات نبوت كه در هر فصلى هم بعضا چندين شبهه وجود دارد و وقتى نوبت به جواب دادن مىرسد، مىگويد: «أنا و ان بالغنا في حكاية هذه الشبهات الا ان العاقل اذا احكم معرفة اصول ثلاثه و وقف على قوتها زالت عنه هذه الشبهات بأسرها».<ref>ج 8 ص93</ref>مؤلف در فصلى تنها به اصولى اشاره مىكند كه قائل است هر كس اين اصول را قبول كند، همه شبهات حل مىشوند. | #هماهنگ نبودن شبهات و جواب آنها: مؤلف گاه در يك مورد دهها شبه بيان مىكند؛ اما وقتى كه نوبت به جواب دادن مىرسد، خيلى مجمل و مختصر از آنها جواب مىدهد. به عنوان نمونه 15 فصل اختصاص داده به شبهات نبوت كه در هر فصلى هم بعضا چندين شبهه وجود دارد و وقتى نوبت به جواب دادن مىرسد، مىگويد: «أنا و ان بالغنا في حكاية هذه الشبهات الا ان العاقل اذا احكم معرفة اصول ثلاثه و وقف على قوتها زالت عنه هذه الشبهات بأسرها».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2106/1/93 ج 8 ص93]</ref>مؤلف در فصلى تنها به اصولى اشاره مىكند كه قائل است هر كس اين اصول را قبول كند، همه شبهات حل مىشوند. | ||
==نسخه شناسى== | ==نسخه شناسى== | ||
اين كتاب براى | اين كتاب براى اولین بار در سال 1987 با تحقيق دكتر احمد حجازى سقا در بيروت به چاپ رسيده است كه مشخصات آن در ذيل مىآيد: | ||
ناشر:دار الكتب العربى - حجم: 9 جلد در 5 مجلد | ناشر:دار الكتب العربى - حجم: 9 جلد در 5 مجلد | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۲۸: | ||
#جلد 9 كتاب به نام القضاء و القدر با تحقيق محمد المعتصم بالله البغدادى توسط انتشارات دار الكتب العربى در بيروت در سال 1994 ميلادى بچاپ رسيده است.اين كتاب 328 صفحه داشته و تنها فهرست مطالب و مراجع دارد. محقق مقدمهاى حول مؤلف كتاب نوشته است. | #جلد 9 كتاب به نام القضاء و القدر با تحقيق محمد المعتصم بالله البغدادى توسط انتشارات دار الكتب العربى در بيروت در سال 1994 ميلادى بچاپ رسيده است.اين كتاب 328 صفحه داشته و تنها فهرست مطالب و مراجع دارد. محقق مقدمهاى حول مؤلف كتاب نوشته است. | ||
#جلد 8 كتاب به نام النبوات و ما يتعلق بها با تحقيق دكتر احمد حجازى سقا توسط مكتبة الكليات الازهرية در مصر به چاپ رسيده است. اين كتاب 256 صفحه داشته و تنها فهرست مطالب دارد. محقق مقدمهاى نسبتا مفصل حول اثبات النبوة، النبوة عند علماء بنى اسرائيل، نسخ الشرائع، علم السحر و كرامات | #جلد 8 كتاب به نام النبوات و ما يتعلق بها با تحقيق دكتر احمد حجازى سقا توسط مكتبة الكليات الازهرية در مصر به چاپ رسيده است. اين كتاب 256 صفحه داشته و تنها فهرست مطالب دارد. محقق مقدمهاى نسبتا مفصل حول اثبات النبوة، النبوة عند علماء بنى اسرائيل، نسخ الشرائع، علم السحر و كرامات الاولیاء بيان مىكند. | ||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[المحصل]] | |||
[[تلخیص المحصل]] | |||
[[تلخيص الأدلة لقواعد التوحيد]] | |||
[[شرح العقيدة الإصفهانية]] | |||
[[شرح المقاصد]] | |||
[[الأربعين في أصولالدين (رازی)]] | |||
[[الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية]] | |||
[[شرح كتاب الفقه الأكبر]] | |||
[[الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي]] | |||
[[شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)]] | |||
[[شرح العقائد النسفية (شرح)]] | |||
[[الأربعين في أصولالدين (رازی)]] | |||
[[المسائل الخمسون في أصولالدين]] | |||
[[المواقف]] | |||
[[شرح العقائد النسفية]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[أساس التقديس]] | |||
[[طوالع الأنوار من مطالع الأنظار]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد]] | |||
[[غاية المرام في علم الكلام]] | |||
[[المواقف في علم الكلام]] | |||
[[القول السديد في شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[شرح العلامة الخيالي علی النونية]] | |||
[[مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين]] | |||
[[أبكار الأفكار في أصولالدين]] | |||