مسکویه، احمد بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '؛ي' به '؛ ی'
جز (جایگزینی متن - 'هـ.ق' به 'ق')
جز (جایگزینی متن - '؛ي' به '؛ ی')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۸: خط ۳۸:
'''احمد بن محمد رازى''' (د 421 ق1030/ م)، مورخ، فيلسوف، پزشک و اديب پرآوازۀ ايرانى.
'''احمد بن محمد رازى''' (د 421 ق1030/ م)، مورخ، فيلسوف، پزشک و اديب پرآوازۀ ايرانى.


عنوان پارسى او اصلا مشكويه و معرّب آن مسكويه است و يكى از توابع رى نيز همين نام را داشته است (نك‍: ياقوت، بلدان، 543/4؛ قس:طبرى، 392/8). وى در برخى آثار خويش از نام و نسب خود به شكل «احمد بن محمد مسكويه» يا «احمد بن يعقوب مسكويه» ياد كرده و اين سبب اشتباه در نوشته‌هاى متأخران و گاه معاصرانش شده است (نك‍:تجارب، چ قاهره، 310/1، 136/2؛ ابوسليمان، 346؛ياقوت، ادبا، 5/5؛ قس: بيرونى، 83) كه او را به خطا «ابن مسكويه» نوشته‌اند، يعنى «مسكويه» را عنوان پدر يا جد او دانسته‌اند. ابوعلى در مواضع متعددى از آثار ديگرش مانند العقل و المعقول، «الشوامل»، رسالة فى اللذات و الآلام و مقالة فى النفس و العقل، خود را «ابوعلى مسكويه» خوانده، يعنى مسكويه را عنوان خويش نوشته است. معاصران و دوستانش نيز، همچون ابوحيان توحيدى (نك‍: الامتاع، 35/1، 136، جم، مثالب، 18، 228، 306، الصداقة، 77) و ابوبكر خوارزمى (ص 161) و ثعالبى (يتيمه، 159/3، تتمة، 96/1)، «مسكويه» را عنوان وى دانسته‌اند.
عنوان پارسى او اصلا مشكويه و معرّب آن مسكويه است و يكى از توابع رى نيز همين نام را داشته است (نك‍: ياقوت، بلدان، 543/4؛ قس:طبرى، 392/8). وى در برخى آثار خويش از نام و نسب خود به شكل «احمد بن محمد مسكويه» يا «احمد بن يعقوب مسكويه» ياد كرده و اين سبب اشتباه در نوشته‌هاى متأخران و گاه معاصرانش شده است (نك‍:تجارب، چ قاهره، 310/1، 136/2؛ ابوسليمان، 346؛ یاقوت، ادبا، 5/5؛ قس: بيرونى، 83) كه او را به خطا «ابن مسكويه» نوشته‌اند، يعنى «مسكويه» را عنوان پدر يا جد او دانسته‌اند. ابوعلى در مواضع متعددى از آثار ديگرش مانند العقل و المعقول، «الشوامل»، رسالة فى اللذات و الآلام و مقالة فى النفس و العقل، خود را «ابوعلى مسكويه» خوانده، يعنى مسكويه را عنوان خويش نوشته است. معاصران و دوستانش نيز، همچون ابوحيان توحيدى (نك‍: الامتاع، 35/1، 136، جم، مثالب، 18، 228، 306، الصداقة، 77) و ابوبكر خوارزمى (ص 161) و ثعالبى (يتيمه، 159/3، تتمة، 96/1)، «مسكويه» را عنوان وى دانسته‌اند.


از تاريخ تولد ابوعلى مسكويه اطلاعى در دست نيست. اما از آنجا كه او خود در تجارب الامم (چ قاهره، 136/2، 137) به «طول مصاحبت و كثرت مجالسات» خود با ابومحمد مهلبى، وزير معز الدولۀ بويهى (وزارت: 339-352 ق) اشاره كرده، يادآور مى‌شود كه يكى از منابع او در وقايع سال 340ق به بعد، اطلاعات شفاهى مهلبى از وقايع روزگار وزارتش بوده است و در جاى ديگر (همان، 146/2)، ذيل وقايع مربوط به مهلبى در 341 ق، خود را مصاحب وزير در همان تاريخ مى‌شمارد-و البته بعيد است كه در آن تاريخ سن او كمتر از 20 سال بوده باشد- مى‌بايست در حوالى سال 320ق زاده شده باشد.
از تاريخ تولد ابوعلى مسكويه اطلاعى در دست نيست. اما از آنجا كه او خود در تجارب الامم (چ قاهره، 136/2، 137) به «طول مصاحبت و كثرت مجالسات» خود با ابومحمد مهلبى، وزير معز الدولۀ بويهى (وزارت: 339-352 ق) اشاره كرده، يادآور مى‌شود كه يكى از منابع او در وقايع سال 340ق به بعد، اطلاعات شفاهى مهلبى از وقايع روزگار وزارتش بوده است و در جاى ديگر (همان، 146/2)، ذيل وقايع مربوط به مهلبى در 341 ق، خود را مصاحب وزير در همان تاريخ مى‌شمارد-و البته بعيد است كه در آن تاريخ سن او كمتر از 20 سال بوده باشد- مى‌بايست در حوالى سال 320ق زاده شده باشد.
خط ۱۷۳: خط ۱۷۳:




آستان قدس، فهرست؛آقا بزرگ، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]؛همو، [[طبقات أعلام الشيعة]] (قرن پنجم)، به كوشش على نقى منزوى، بيروت، 1391 ق1971/ م؛ ابن ابى‌اصيبعه، احمد بن قاسم، عيون الانباء، به كوشش آوگوست مولر، قاهره، 1299 ق؛[[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، رسائل، قم، 1400 ق؛ ابوبكر خوارزمى، محمد بن عباس، رسائل، بمبئى، 1301 ق؛ ابوحيان توحيدى، على بن محمد، الامتاع و المؤانسة، به كوشش احمد امين و احمد زين، قاهره، 1942 م، همو، الصداقة و الصديق، به كوشش على متولى صلاح، قاهره، 1972 م، همو، مثالب الوزيرين، به كوشش ابراهيم كيلانى، دمشق، 1961 م؛همو، المقابسات، به كوشش محمد توفيق حسين بغداد، 1970 م؛همو، «الهوامل»، ضمن الهوامل و الشوامل، به كوشش احمد امين و احمد صقر، قاهره، 1370 ق1951/ م؛ ابوسليمان سجستانى، محمد بن طاهر، صوان الحكمة، به كوشش عبدالرحمن بدوى، تهران، 1974 م، ابوعلى مسكويه، احمد بن محمد، تجارب الامم، به كوشش [[امامی، ابوالقاسم|ابوالقاسم امامى]]، تهران، 1366 ش؛همو، همان، به كوشش آمدرز، قاهره، 1332 ق1914/ م؛همو، «ترتيب السعادات»، در حاشيۀ مكارم الاخلاق طبرسى، تهران، 1364 ق؛همو، تهذيب الاخلاق، به كوشش قسطنطين زريق، بيروت، 1966 م، همو، جاويدان خرد (الحكمة الخالدة)، به كوشش عبدالرحمن بدوى، تهران، 1358 ش، همو، «الشوامل»، ضمن الهوامل و الشوامل، به كوشش احمد امين و احمد صقر، قاهره، 1370 ق1951/ م، همو، الفوز الاصغر، بيروت، دار مكتبة الحياة، اقبال لاهورى، محمد، سير فلسفه در ايران، ترجمۀ امير حسين آريان‌پور، تهران، 1349 ش، امامى، ابوالقاسم، مقدمه بر تجارب الامم (نك: هم‍، ابوعلى مسكويه)، امين، محسن، اعيان الشيعة، به كوشش حسن امين، بيروت، 1403 ق1983/ م، امينى، عبدالحسين، [[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]]، بيروت، 1403 ق1983/ م، بدوى، عبدالرحمن، مقدمه بر جاويدان خرد (نك‍: هم، ابوعلى مسكويه)، بيرونى، ابوريحان، الصيدنة، به كوشش عباس زرياب، تهران، 1370 ش، بيهقى، على بن زيد، تاريخ حكماء الاسلام، به كوشش [[کردعلی، محمد|محمد كردعلى]]، دمشق، 1365 ق/ 1946 م، همو، تتمة صوان الحكمة، لاهور، 1351 ق، ثعالبى، عبدالملك بن محمد، تتمة اليتيمة، به كوشش [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال آشتيانى]]، تهران، 1353 ق، همو، يتيمة الدهر، به كوشش محمد محيى‌الدين عبدالحميد7بيروت، دار الفكر، حوفى، احمد محمد، ابوحيان التوحيدى، قاهره، 1376 ق1957/ م، خوانسارى، محمدباقر، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]، تهران، 1390 ق، دفاع، على عبدالله، اسهام علماء العرب و المسلمين، بيروت، 1406 ق/ 1986 م، زريق، قسطنطين، تعليقات بر تهذيب الاخلاق (نك‍: هم‍، ابوعلى مسكويه)؛ ششن، رمضان، فهرس مخطوطات الطب الاسلامى، استانبول، 1404 ق1984/ م؛ شوشترى، نورالله، مجالس المؤمنين، تهران، 1365 ش؛ شيخو، لويس، «رسالة فى الخوف من الموت»، المشرق، بيروت، 1908 م، شم‍ 11؛طبرى، تاريخ، عزت، عبدالعزيز، ابن مسكويه (فلسفته الاخلاقية)، قاهره، 1946 م؛ قفطى، على بن يوسف، تاريخ الحكماء، اختصار زوزنى، به كوشش يوليوس ليپرت، لايپزيگ، 1903 م؛ قمى، عباس، سفينة بحار الانوار، تهران، 1355 ق؛همو، الكنى و الالقاب، تهران، 1397 ق؛[[قندوزی، سلیمان بن ابراهیم|قندوزى حنفى]]، سليمان بن ابراهيم، ينابيع المودة، قم، 1385 ق1966/ م؛مدرس، محمد على، ريحانة الادب، تبريز، 1349 ش؛مركزى، خطى؛همان، ميكروفيلمها؛مقدسى، محمد بن احمد، احسن التقاسيم، ليدن، 1906 م؛[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصيرالدين طوسى]]، محمد بن محمد، [[اخلاق ناصری]]، به كوشش [[مینوی، مجتبی|مجتبى مينوى]] و عليرضا حيدرى، تهران، 1360 ق؛ياقوت، ادبا؛همو، بلدان؛ نيز: SAG.
آستان قدس، فهرست؛آقا بزرگ، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]؛همو، [[طبقات أعلام الشيعة]] (قرن پنجم)، به كوشش على نقى منزوى، بيروت، 1391 ق1971/ م؛ ابن ابى‌اصيبعه، احمد بن قاسم، عيون الانباء، به كوشش آوگوست مولر، قاهره، 1299 ق؛[[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، رسائل، قم، 1400 ق؛ ابوبكر خوارزمى، محمد بن عباس، رسائل، بمبئى، 1301 ق؛ ابوحيان توحيدى، على بن محمد، الامتاع و المؤانسة، به كوشش احمد امين و احمد زين، قاهره، 1942 م، همو، الصداقة و الصديق، به كوشش على متولى صلاح، قاهره، 1972 م، همو، مثالب الوزيرين، به كوشش ابراهيم كيلانى، دمشق، 1961 م؛همو، المقابسات، به كوشش محمد توفيق حسين بغداد، 1970 م؛همو، «الهوامل»، ضمن الهوامل و الشوامل، به كوشش احمد امين و احمد صقر، قاهره، 1370 ق1951/ م؛ ابوسليمان سجستانى، محمد بن طاهر، صوان الحكمة، به كوشش عبدالرحمن بدوى، تهران، 1974 م، ابوعلى مسكويه، احمد بن محمد، تجارب الامم، به كوشش [[امامی، ابوالقاسم|ابوالقاسم امامى]]، تهران، 1366 ش؛همو، همان، به كوشش آمدرز، قاهره، 1332 ق1914/ م؛همو، «ترتيب السعادات»، در حاشيۀ مكارم الاخلاق طبرسى، تهران، 1364 ق؛همو، تهذيب الاخلاق، به كوشش قسطنطين زريق، بيروت، 1966 م، همو، جاويدان خرد (الحكمة الخالدة)، به كوشش عبدالرحمن بدوى، تهران، 1358 ش، همو، «الشوامل»، ضمن الهوامل و الشوامل، به كوشش احمد امين و احمد صقر، قاهره، 1370 ق1951/ م، همو، الفوز الاصغر، بيروت، دار مكتبة الحياة، اقبال لاهورى، محمد، سير فلسفه در ايران، ترجمۀ امير حسين آريان‌پور، تهران، 1349 ش، امامى، ابوالقاسم، مقدمه بر تجارب الامم (نك: هم‍، ابوعلى مسكويه)، امين، محسن، اعيان الشيعة، به كوشش حسن امين، بيروت، 1403 ق1983/ م، امينى، عبدالحسين، [[موسوعة الغدير في الكتاب و السنة و الأدب|الغدير]]، بيروت، 1403 ق1983/ م، بدوى، عبدالرحمن، مقدمه بر جاويدان خرد (نك‍: هم، ابوعلى مسكويه)، بيرونى، ابوريحان، الصيدنة، به كوشش عباس زرياب، تهران، 1370 ش، بيهقى، على بن زيد، تاريخ حكماء الاسلام، به كوشش [[کردعلی، محمد|محمد كردعلى]]، دمشق، 1365 ق/ 1946 م، همو، تتمة صوان الحكمة، لاهور، 1351 ق، ثعالبى، عبدالملك بن محمد، تتمة اليتيمة، به كوشش [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال آشتيانى]]، تهران، 1353 ق، همو، يتيمة الدهر، به كوشش محمد محيى‌الدين عبدالحميد7بيروت، دار الفكر، حوفى، احمد محمد، ابوحيان التوحيدى، قاهره، 1376 ق1957/ م، خوانسارى، محمدباقر، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]، تهران، 1390 ق، دفاع، على عبدالله، اسهام علماء العرب و المسلمين، بيروت، 1406 ق/ 1986 م، زريق، قسطنطين، تعليقات بر تهذيب الاخلاق (نك‍: هم‍، ابوعلى مسكويه)؛ ششن، رمضان، فهرس مخطوطات الطب الاسلامى، استانبول، 1404 ق1984/ م؛ شوشترى، نورالله، مجالس المؤمنين، تهران، 1365 ش؛ شيخو، لويس، «رسالة فى الخوف من الموت»، المشرق، بيروت، 1908 م، شم‍ 11؛طبرى، تاريخ، عزت، عبدالعزيز، ابن مسكويه (فلسفته الاخلاقية)، قاهره، 1946 م؛ قفطى، على بن يوسف، تاريخ الحكماء، اختصار زوزنى، به كوشش يوليوس ليپرت، لايپزيگ، 1903 م؛ قمى، عباس، سفينة بحار الانوار، تهران، 1355 ق؛همو، الكنى و الالقاب، تهران، 1397 ق؛[[قندوزی، سلیمان بن ابراهیم|قندوزى حنفى]]، سليمان بن ابراهيم، ينابيع المودة، قم، 1385 ق1966/ م؛مدرس، محمد على، ريحانة الادب، تبريز، 1349 ش؛مركزى، خطى؛همان، ميكروفيلمها؛مقدسى، محمد بن احمد، احسن التقاسيم، ليدن، 1906 م؛[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصيرالدين طوسى]]، محمد بن محمد، [[اخلاق ناصری]]، به كوشش [[مینوی، مجتبی|مجتبى مينوى]] و عليرضا حيدرى، تهران، 1360 ق؛ یاقوت، ادبا؛همو، بلدان؛ نيز: SAG.


ترجمۀ ابوعلى مسكويه صاحب تجارب الامم از دائرةالمعارف بزرگ اسلامى ج 6
ترجمۀ ابوعلى مسكويه صاحب تجارب الامم از دائرةالمعارف بزرگ اسلامى ج 6
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش