۱۰۴٬۶۸۸
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مقدمه و متن كتاب.↵↵↵رده:کتاب‌شناسی' به 'مقدمه و متن كتاب. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی'
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مقدمه و متن كتاب.↵↵↵رده:کتاب‌شناسی' به 'مقدمه و متن كتاب. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01859J1.jpg | |||
| عنوان =اوصاف الاشراف | |||
| پدیدآوران = | |||
| | [[شمس‌الدین، سید مهدی]] (مصحح) | ||
| | |||
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] ( | [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 283 /ن6الف8 | ||
| موضوع = | |||
آداب طریقت - متون قدیمی تا قرن 14 | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
اخلاق عرفانی | اخلاق عرفانی | ||
| خط ۲۸: | خط ۱۶: | ||
عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1373 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01859AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =3 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01859 | |||
| کتابخوان همراه نور =01859 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''اوصاف الاشراف'''، رساله‌اى است مختصر و به زبان فارسی، نگارش [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|محمد بن محمد بن الحسن الطوسى]]، معروف به [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير‌الدين طوسى]](674 - 597). | |||
اين كتاب را خواجه، پس از كتاب «[[اخلاق ناصری]]»، در دهه پايانى عمرش تأليف كرده است و در آن، اخلاق اهل سير و سلوك و قواعد ايشان را به خواهش خواجه شمس‌الدين جوينى نگاشته است. | اين كتاب را خواجه، پس از كتاب «[[اخلاق ناصری]]»، در دهه پايانى عمرش تأليف كرده است و در آن، اخلاق اهل سير و سلوك و قواعد ايشان را به خواهش خواجه شمس‌الدين جوينى نگاشته است. | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
كتاب، در شش باب و هر باب در شش فصل(جز باب آخر كه در پنج فصل است) تنظيم شده است. | كتاب، در شش باب و هر باب در شش فصل(جز باب آخر كه در پنج فصل است) تنظيم شده است. | ||
كتاب، نثرى شيواتر و روان‌تر از «[[اخلاق ناصری]]» دارد و از آن‌جا كه مختصرتر از «[[اخلاق ناصری]]» نيز مى‌باشد، بسيار مورد توجه و مراجعه قرار گرفته است. | كتاب، نثرى شيواتر و روان‌تر از «[[اخلاق ناصری]]» دارد و از آن‌جا كه مختصرتر از «[[اخلاق ناصری]]» نيز مى‌باشد، بسيار مورد توجه و مراجعه قرار گرفته است. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
نقشى كه اين كتاب، در پيوند تشيع و تصوف ناب دارد، مهم‌ترين ويژگى آن به شمار مى‌رود. | نقشى كه اين كتاب، در پيوند تشيع و تصوف ناب دارد، مهم‌ترين ويژگى آن به شمار مى‌رود. | ||
حركت سالك و زدودن علايق و تعلقات و گذر از موانع و شرح حالت‌هاى سالك پس از سير و سلوك، به خوبى در كتاب ترسيم شده است. خواجه، در تمامى مراحل، جانب شريعت و طريقت را گرفته، مهم‌تر از آن، ارتباط اين دو را به خوبى حفظ و بيان كرده است. اين نكته از بخش‌بندى كتاب برمى‌آيد؛ به‌گونه‌اى كه بايسته است سالك، نخست و به ترتيب بر مسائل ايمان، ثبات، نيت، صدق، انابت و اخلاص احاطه يابد، سپس به زدايش عوايق و گذر از موانع... پردازد. | حركت سالك و زدودن علايق و تعلقات و گذر از موانع و شرح حالت‌هاى سالك پس از سير و سلوك، به خوبى در كتاب ترسيم شده است. خواجه، در تمامى مراحل، جانب شريعت و طريقت را گرفته، مهم‌تر از آن، ارتباط اين دو را به خوبى حفظ و بيان كرده است. اين نكته از بخش‌بندى كتاب برمى‌آيد؛ به‌گونه‌اى كه بايسته است سالك، نخست و به ترتيب بر مسائل ايمان، ثبات، نيت، صدق، انابت و اخلاص احاطه يابد، سپس به زدايش عوايق و گذر از موانع... پردازد.<ref>اخلاق، عرفان و تصوف، كتاب‌شناسى و گزينش توصيفى و موضوعى، ص80</ref> | ||
خواجه، هر فصل را با ذكر آيه‌اى از قرآن كريم آغاز مى‌كند و سپس به تناسب و هر از چندگاه به روايات نيز اشارتى دارد. نكته بسيار جالب در اين نوشته، پرهيز خواجه از نقل و ذكر اخبار و احوال صوفيان و سالكان است، حتى به ذكر سخنان آنان (به جز اندكى همانند بايزيد و [[حلاج، حسین بن منصور|حلاج]]) نيز نمى‌پردازد. | خواجه، هر فصل را با ذكر آيه‌اى از قرآن كريم آغاز مى‌كند و سپس به تناسب و هر از چندگاه به روايات نيز اشارتى دارد. نكته بسيار جالب در اين نوشته، پرهيز خواجه از نقل و ذكر اخبار و احوال صوفيان و سالكان است، حتى به ذكر سخنان آنان (به جز اندكى همانند بايزيد و [[حلاج، حسین بن منصور|حلاج]]) نيز نمى‌پردازد. | ||
| خط ۷۷: | خط ۵۵: | ||
سوّم: حركتى كه به واسطه آن از مبدأ به مقصد رسد و آن سير و سلوك باشد و احوال سالك در آن حال؛ | سوّم: حركتى كه به واسطه آن از مبدأ به مقصد رسد و آن سير و سلوك باشد و احوال سالك در آن حال؛ | ||
چهارم: | چهارم: حال‌هایى كه در اثناى سير و سلوك از مبدأ حركت تا وصول به مقصد بر او گذرد؛ | ||
پنجم: | پنجم: حال‌هایى كه بعد از سلوك، اهل وصول را سانح شود؛ | ||
ششم: | ششم: نهایت حركت و عدم او و انقطاع سلوك كه آن را در اين موضع، فناى در توحيد خوانند. | ||
و هر يك از اين معانى، مشتمل بود بر چند امر، الاّ | و هر يك از اين معانى، مشتمل بود بر چند امر، الاّ نهایت حركت كه در آن تعدّد نبود و ما اين شش معنى را در شش باب ايراد كنيم، هر بابى مشتمل بر شش فصل الاّ باب آخر كه قابل تكثير نبود. | ||
و ببايد دانست هم‌چنان كه در حركت، حصول هر جزوى مسبوق باشد به جزوى ديگر و مستعقب جزوى ديگر الاّ جزو آخر و هر حالى از اين احوال واسطه باشد ميان فقدانى سابق و مقارنتى لاحق تا در حال فقدان سابق، آن حال، مطلوب باشد و در حال مقارنت لاحق، مهروب‌عنه شود. | و ببايد دانست هم‌چنان كه در حركت، حصول هر جزوى مسبوق باشد به جزوى ديگر و مستعقب جزوى ديگر الاّ جزو آخر و هر حالى از اين احوال واسطه باشد ميان فقدانى سابق و مقارنتى لاحق تا در حال فقدان سابق، آن حال، مطلوب باشد و در حال مقارنت لاحق، مهروب‌عنه شود. | ||
| خط ۹۱: | خط ۶۹: | ||
ابواب كتاب، به شرح زير است: | ابواب كتاب، به شرح زير است: | ||
#در مبدأ حركت و آنچه از آن چاره نباشد تا حركت ميسر شود و آن مشتمل بر شش فصل است: | |||
#:الف) ايمان؛ | |||
الف) ايمان؛ | #:ب) ثبات؛ | ||
#:ج) نيت؛ | |||
ب) ثبات؛ | #:د) صدق؛ | ||
#:ه) انابت؛ | |||
ج) نيت؛ | #:و) اخلاص. | ||
#در ازالت عوايق و قطع موانع از سير و سلوك و آن مشتمل بر شش فصل است: | |||
د) صدق؛ | #:الف) توبه؛ | ||
#:ب) زهد؛ | |||
ه) انابت؛ | #:ج) فقر؛ | ||
#:د) رياضت؛ | |||
و) اخلاص. | #:ه) محاسبت و مراقبت؛ | ||
#:و) تقوا. | |||
#در سير و سلوك در طلب كمال و بيان احوال سالك و آن مشتمل بر شش فصل است: | |||
#:الف) خلوت؛ | |||
الف) توبه؛ | #:ب) تفكّر؛ | ||
#:ج) خوف؛ | |||
ب) زهد؛ | #:د) رجاء؛ | ||
#:ه) صبر؛ | |||
ج) فقر؛ | #:و) شكر. | ||
#در ذكر احوالى كه مقارن سلوك حادث شود تا آن‌گاه وصول به مقصد باشد و اين مشتمل بر شش فصل است: | |||
د) رياضت؛ | #:الف) ارادت؛ | ||
#:ب) شوق؛ | |||
ه) محاسبت و مراقبت؛ | #:ج) محبّت؛ | ||
#:د) معرفت؛ | |||
و) تقوا. | #:ه) يقين؛ | ||
#:و) سكون. | |||
#در ذكر حال‌هایى كه اهل وصول را سانح شود و آن مشتمل بر شش فصل است: | |||
#:الف) توكّل؛ | |||
الف) خلوت؛ | #:ب) رضا؛ | ||
#:ج) تسليم؛ | |||
ب) تفكّر؛ | #:د) توحيد؛ | ||
#:ه) اتّحاد؛ | |||
ج) خوف؛ | #:و) وحدت. | ||
#در فنا. | |||
د) رجاء؛ | |||
ه) صبر؛ | |||
و) شكر. | |||
الف) ارادت؛ | |||
ب) شوق؛ | |||
ج) محبّت؛ | |||
د) معرفت؛ | |||
ه) يقين؛ | |||
و) سكون. | |||
الف) توكّل؛ | |||
ب) رضا؛ | |||
ج) تسليم؛ | |||
د) توحيد؛ | |||
ه) اتّحاد؛ | |||
و) وحدت. | |||
مؤلف، در باب ششم چنين مى‌نويسد: «قال اللّه تعالى: «كلّ شيء هالك إلاّ وجهه»؛ در وحدت، سالك و سلوك، سير و مقصد، طلب و طالب و مطلوب نباشد، كلّ شىء هالك الاّ وجهه و اثبات اين سخن و بيان هم نباشد و نفى اين سخن و بيان هم نباشد و اثبات و نفى متقابلانند و دويى مبدأ كثرت است؛ آن‌جا نفى و اثبات نباشد و نفى نفى و اثبات اثبات هم نباشد و نفى اثبات و اثبات نفى هم نباشد. | مؤلف، در باب ششم چنين مى‌نويسد: «قال اللّه تعالى: «كلّ شيء هالك إلاّ وجهه»؛ در وحدت، سالك و سلوك، سير و مقصد، طلب و طالب و مطلوب نباشد، كلّ شىء هالك الاّ وجهه و اثبات اين سخن و بيان هم نباشد و نفى اين سخن و بيان هم نباشد و اثبات و نفى متقابلانند و دويى مبدأ كثرت است؛ آن‌جا نفى و اثبات نباشد و نفى نفى و اثبات اثبات هم نباشد و نفى اثبات و اثبات نفى هم نباشد. | ||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۱۱: | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
اين رساله را شيخ محمد بن على جرجانى، به زبان عربى برگردانده است كه به نقل مرحوم محمدتقى مدرس رضوى يك نسخه از آن در كتاب‌خانه آستان قدس رضوى و نسخه ديگر آن در كتاب‌خانه دانشگاه تهران موجود مى‌باشد و به سعى آقاى مدرسى زنجانى چاپ گرديده است.<ref>احوال و آثار خواجه نصير‌الدين طوسى، ص458</ref> جز اين، «أوصاف الأشراف» بارها و به تصحيحات گوناگون به طبع رسيده است.<ref>فهرست كتاب‌هاى چاپى فارسی، ج 1، ص602</ref> | |||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
==منابع مقاله== | |||
# بهروز رفيعى، اخلاق، عرفان و تصوف اسلامى، كتاب‌شناسى توصيفى، مركز مطالعات فرهنگى - بين المللى، تهران، 1377ش؛ | |||
# [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير‌الدين طوسى]]، أوصاف الأشراف، [[آقا بزرگ تهرانى]]، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]، اسماعيليان، قم(بى‌تا)؛ | |||
# خان‌بابا مشار، فهرست كتاب‌هاى چاپى فارسی، (بى‌نا)، تهران 1350ش؛ | |||
# مقدمه و متن كتاب. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: تصوف و عرفان]] | [[رده: تصوف و عرفان]] | ||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | [[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | ||