كتاب الرجال: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۶۸۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۸ دسامبر ۲۰۱۷
لینک درون متنی
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> بندانگشتی|كتاب الرجال {| class="wikitable aboutBookTable" style="...» ایجاد کرد)
 
(لینک درون متنی)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR18184J1.jpg|بندانگشتی|كتاب الرجال]]
[[پرونده:NUR18184J1.jpg|بندانگشتی|كتاب الرجال]]
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
|+ |
|+  
|-
|-
! نام کتاب!! data-type='bookName'|كتاب الرجال
! نام کتاب!! data-type="bookName" |كتاب الرجال
|-
|-
|نام های دیگر کتاب  
|نام های دیگر کتاب  
|data-type='otherBookNames'|
| data-type="otherBookNames" |
|-
|-
|پدیدآورندگان  
|پدیدآورندگان  
|data-type='authors'|[[تقي‌الدين حلي، حسن بن علي]] (نويسنده)
| data-type="authors" |[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی]](نويسنده)


[[بحر العلوم، محمد صادق]] (محقق)
[[بحر العلوم، محمد صادق]] (محقق)
خط ۱۶: خط ۱۶:
|-
|-
|زبان  
|زبان  
|data-type='language'|عربي
| data-type="language" |عربي
|-
|-
|کد کنگره  
|کد کنگره  
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏115‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏7‎‏ر‎‏3  
| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BP‎‏ ‎‏115‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏7‎‏ر‎‏3  
|-
|-
|موضوع  
|موضوع  
|data-type='subject'|حديث - علم الرجال  
| data-type="subject" |حديث - علم الرجال  


صحابه  
صحابه  
خط ۲۹: خط ۲۹:
|-
|-
|ناشر  
|ناشر  
|data-type='publisher'|الشريف الرضي  
| data-type="publisher" |الشريف الرضي  
|-
|-
|مکان نشر  
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'| ايران - قم
| data-type="publishPlace" | ايران - قم
|-
|-
||سال نشر  
||سال نشر  
|ata-type='publishYear'|مجلد1: 1393ق ,   
| ata-type="publishYear" |مجلد1: 1393ق ,   
|-class='articleCode'
|- class="articleCode"


|کد اتوماسیون  
|کد اتوماسیون  
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE18184AUTOMATIONCODE
| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE18184AUTOMATIONCODE
|}
|}
</div>
</div>
'''كتاب الرجال'''، اثر تقی‎الدین حسن بن علی بن داود حلی (متوفی بعد 707ق)، با تحقیق سید محمدصادق آل بحرالعلوم، کتابی است در علم رجال و معرفى راویان احادیث ائمه(ع) و بیان اعتبار و عدم اعتبار آن‎ها که به زبان عربی نوشته شده است.
'''كتاب الرجال'''، اثر [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|تقی‎الدین حسن بن علی بن داود حلی]] (متوفی بعد 707ق)، با تحقیق سید محمدصادق آل بحرالعلوم، کتابی است در علم رجال و معرفى راویان احادیث ائمه(ع) و بیان اعتبار و عدم اعتبار آن‎ها که به زبان عربی نوشته شده است.


این اثر، از کتاب‎هاى رجالى معتبر شیعه در آغاز قرن هشتم هجرى بشمار مى‎آید و با توجه به نسخه‎ها و منابع معتبرى که در اختیار مؤلف این کتاب بوده، از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>.
این اثر، از کتاب‎هاى رجالى معتبر شیعه در آغاز قرن هشتم هجرى بشمار مى‎آید و با توجه به نسخه‎ها و منابع معتبرى که در اختیار مؤلف این کتاب بوده، از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>.


ابن داود در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مى‎فرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقل‎شده نمودم، دیدم که راهى به‎جز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آن‎هم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آن‎ها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب رجال شیخ ابوجعفر و فهرست وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>.
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مى‎فرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقل‎شده نمودم، دیدم که راهى به‎جز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آن‎هم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آن‎ها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب [[رجال الطوسي|رجال شیخ ابوجعفر]] و [[الفهرست (طوسی)|فهرست]] وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>.


شهید ثانى درباره این کتاب مى‎فرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مى‎آید. وی در این کتاب، شیوه‎ای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>.
[[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] درباره این کتاب مى‎فرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مى‎آید. وی در این کتاب، شیوه‎ای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>.


شیخ حر عاملى نیز در کتاب «أمل الآمل» درباره این کتاب مى‎فرماید: «ابن داود، تمام کتاب‎هاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. ابن داود علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتاب‎ها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] نیز در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» درباره این کتاب مى‎فرماید: «ابن داود، تمام کتاب‎هاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتاب‎ها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>.


==ساختار==
==ساختار==
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شده‎اند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شده‎اند.
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شده‎اند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شده‎اند.


ابن داود در این کتاب، با شیوه‎اى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود به‎صورت رمز، مجموعه‎اى ارزشمند و گران‎بها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را به‎ترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بى‎سابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیت‎هاى قبل از شیخ طوسى را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>.
[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در این کتاب، با شیوه‎اى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود به‎صورت رمز، مجموعه‎اى ارزشمند و گران‎بها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را به‎ترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بى‎سابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیت‎هاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>.


برخی از منابعی که وی در نگارش این اثر، به آنها استناد کرده است، عبارتند از:
برخی از منابعی که وی در نگارش این اثر، به آنها استناد کرده است، عبارتند از:
# الرجال و الفهرست: نوشته شیخ طوسى؛
# [[رجال الطوسي|الرجال]] و [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]: نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]؛
# رجال کشى: نوشته ابوعمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز کشى؛
# [[اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی|رجال کشى]]: نوشته [[کشی، محمد بن عمر|ابوعمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز کشى]]؛
# رجال نجاشى: نوشته شیخ ابوالعباس احمد بن على بن احمد نجاشى؛
# [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]: نوشته [[نجاشی، احمد بن علی|شیخ ابوالعباس احمد بن على بن احمد نجاشى]]؛
# رجال برقى: نوشته ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى؛
# [[رجال البرقي|رجال برقى]]: نوشته [[برقی، احمد بن محمد|ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى]]؛
# رجال ابن غضائرى: نوشته شیخ ابوالحسن احمد بن ابى‎عبدالله الحسین بن عبیدالله غضائرى؛.
# [[الرجال لابن الغضائري|رجال ابن غضائرى]]: نوشته [[ابن غضائری، احمد بن حسین|شیخ ابوالحسن احمد بن ابى‎عبدالله الحسین بن عبیدالله غضائرى]]؛.
# رجال عقیقى: نوشته شریف على بن احمد بن على بن محمد عقیقى؛
# رجال عقیقى: نوشته شریف على بن احمد بن على بن محمد عقیقى؛
# رجال ابن عقده: نوشته شیخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن عبدالرحمان بن زیاد، معروف به ابن عقده.
# رجال ابن عقده: نوشته [[ابن عقده، احمد بن محمد|شیخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن عبدالرحمان بن زیاد]]، معروف به [[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]].
# رجال فضل بن شاذان: نوشته ابومحمد فضل بن شاذان نیشابورى؛
# رجال فضل بن شاذان: نوشته [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|ابومحمد فضل بن شاذان نیشابورى]]؛
# رجال ابن عبدون: نوشته شیخ ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز، معروف به ابن عبدون<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25-26</ref>.
# رجال ابن عبدون: نوشته شیخ ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز، معروف به ابن عبدون<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25-26</ref>.


خط ۷۴: خط ۷۴:


از جمله ویژگی‎های ارزشمند این اثر که به اعتبار آن افزوده، آن است که نویسنده، توثیق یا تضعیف خود را مستند به یکى از کتاب‎هاى رجالى معتبر کرده و براى کوتاه‎تر شدن جملات کتاب، بسیارى از کلمات را به‎صورت رمز آورده است که اینک به برخى از آن‎ها اشاره مى‎کنیم:
از جمله ویژگی‎های ارزشمند این اثر که به اعتبار آن افزوده، آن است که نویسنده، توثیق یا تضعیف خود را مستند به یکى از کتاب‎هاى رجالى معتبر کرده و براى کوتاه‎تر شدن جملات کتاب، بسیارى از کلمات را به‎صورت رمز آورده است که اینک به برخى از آن‎ها اشاره مى‎کنیم:
# رجال کشى: کش؛
# [[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال کشى]]: کش؛
# رجال نجاشى: جش؛
# [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]: جش؛
# رجال شیخ طوسى: جخ؛
# [[رجال الطوسي|رجال شیخ طوسى]]: جخ؛
# الفهرست: ست؛
# [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]: ست؛
# برقى: قى؛
# برقى: قى؛
# على بن احمد عقیقى: عق؛
# على بن احمد عقیقى: عق؛
خط ۹۵: خط ۹۵:
# علامه محقق ابوالهدى کلباسى اصفهانى در کتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال»، اشتباهات کتاب ابن داود را شمرده و مشخص نموده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>.
# علامه محقق ابوالهدى کلباسى اصفهانى در کتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال»، اشتباهات کتاب ابن داود را شمرده و مشخص نموده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>.


شیخ حر عاملى در کتاب «أمل الآمل» مى‎گوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر علامه حلى است». سید محسن امین در کتاب «أعيان الشيعة» مى‎گوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». صاحب ریاض مى‎فرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». مولى ابوعلى حائرى در کتاب «منتهى المقال في الرجال» مى‎گوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است».
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» مى‎گوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». [[امین، محسن|سید محسن امین]] در کتاب «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مى‎گوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب ریاض]] مى‎فرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|مولى ابوعلى حائرى]] در کتاب «[[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهى المقال في الرجال]]» مى‎گوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است».
اما صاحب رياض العلماء مى‎فرماید: «من خط ایشان را دیده‎ام؛ ایشان داراى خطى زیبا بوده‎اند» و شیخ عباس قمى مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». محدث نورى مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کرده‎اند و آن را معتبر دانسته‎اند»<ref>ر.ک: همان</ref>.
 
اما [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مى‎فرماید: «من خط ایشان را دیده‎ام؛ ایشان داراى خطى زیبا بوده‎اند» و [[قمی، عباس|شیخ عباس قمى]] مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مى‎فرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کرده‎اند و آن را معتبر دانسته‎اند»<ref>ر.ک: همان</ref>.


نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مى‎رسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگی‎هاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتاب‎هاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>.
نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مى‎رسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگی‎هاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتاب‎هاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>.
خط ۱۰۲: خط ۱۰۳:
==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‎ها توسط محقق نوشته شده و در آن‎ها، توضیحاتی پیرامون برخی از اعلام مذکور در متن، ارائه گردیده است.
پاورقی‎ها توسط محقق نوشته شده و در آن‎ها، توضیحاتی پیرامون برخی از اعلام مذکور در متن، ارائه گردیده است.


۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش