۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
لینک درون متنی
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> بندانگشتی|كتاب الرجال {| class="wikitable aboutBookTable" style="...» ایجاد کرد) |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR18184J1.jpg|بندانگشتی|كتاب الرجال]] | [[پرونده:NUR18184J1.jpg|بندانگشتی|كتاب الرجال]] | ||
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | ||
|+ | |+ | ||
|- | |- | ||
! نام کتاب!! data-type= | ! نام کتاب!! data-type="bookName" |كتاب الرجال | ||
|- | |- | ||
|نام های دیگر کتاب | |نام های دیگر کتاب | ||
|data-type= | | data-type="otherBookNames" | | ||
|- | |- | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
|data-type= | | data-type="authors" |[[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی]](نويسنده) | ||
[[بحر العلوم، محمد صادق]] (محقق) | [[بحر العلوم، محمد صادق]] (محقق) | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
|- | |- | ||
|زبان | |زبان | ||
|data-type= | | data-type="language" |عربي | ||
|- | |- | ||
|کد کنگره | |کد کنگره | ||
|data-type= | | data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |BP 115 /ت7ر3 | ||
|- | |- | ||
|موضوع | |موضوع | ||
|data-type= | | data-type="subject" |حديث - علم الرجال | ||
صحابه | صحابه | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
|- | |- | ||
|ناشر | |ناشر | ||
|data-type= | | data-type="publisher" |الشريف الرضي | ||
|- | |- | ||
|مکان نشر | |مکان نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishPlace" | ايران - قم | ||
|- | |- | ||
||سال نشر | ||سال نشر | ||
|ata-type= | | ata-type="publishYear" |مجلد1: 1393ق , | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type= | | data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE18184AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''كتاب الرجال'''، اثر تقی‌الدین حسن بن علی بن داود حلی (متوفی بعد 707ق)، با تحقیق سید محمدصادق آل بحرالعلوم، کتابی است در علم رجال و معرفى راویان احادیث ائمه(ع) و بیان اعتبار و عدم اعتبار آنها که به زبان عربی نوشته شده است. | '''كتاب الرجال'''، اثر [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|تقی‌الدین حسن بن علی بن داود حلی]] (متوفی بعد 707ق)، با تحقیق سید محمدصادق آل بحرالعلوم، کتابی است در علم رجال و معرفى راویان احادیث ائمه(ع) و بیان اعتبار و عدم اعتبار آنها که به زبان عربی نوشته شده است. | ||
این اثر، از کتابهاى رجالى معتبر شیعه در آغاز قرن هشتم هجرى بشمار مىآید و با توجه به نسخه‌ها و منابع معتبرى که در اختیار مؤلف این کتاب بوده، از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | این اثر، از کتابهاى رجالى معتبر شیعه در آغاز قرن هشتم هجرى بشمار مىآید و با توجه به نسخه‌ها و منابع معتبرى که در اختیار مؤلف این کتاب بوده، از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | ||
ابن داود در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مىفرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقلشده نمودم، دیدم که راهى بهجز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آنهم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب رجال شیخ ابوجعفر و فهرست وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>. | [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مىفرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقلشده نمودم، دیدم که راهى بهجز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آنهم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب [[رجال الطوسي|رجال شیخ ابوجعفر]] و [[الفهرست (طوسی)|فهرست]] وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25</ref>. | ||
شهید ثانى درباره این کتاب مىفرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مىآید. وی در این کتاب، شیوهای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] درباره این کتاب مىفرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مىآید. وی در این کتاب، شیوهای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت»<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | ||
شیخ حر عاملى نیز در کتاب | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] نیز در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» درباره این کتاب مىفرماید: «ابن داود، تمام کتابهاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتابها را نیز آورده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شدهاند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شدهاند. | کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش، سامان یافته است: بخش اول، در ممدوحین و رواتى که موثق و معتبر شناخته شدهاند و بخش دوم، در رواتى که ضعیف و غیر معتبر شناخته شدهاند. | ||
ابن داود در این کتاب، با شیوهاى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود بهصورت رمز، مجموعهاى ارزشمند و گرانبها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را بهترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بىسابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیتهاى قبل از شیخ طوسى را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در این کتاب، با شیوهاى نو و ابتکارى در ترتیب روات و بیان آدرس مستند خود بهصورت رمز، مجموعهاى ارزشمند و گرانبها را به وجود آورده است. وی تمام اسامى را بهترتیب حروف الفبا آورده و این ترتیب را تا آخر حروف هر اسمى رعایت کرده است. این شیوه تا آن زمان میان علما بىسابقه بوده و ابن داود اولین رجالى است که ترتیب کتاب رجال خود را به این شکل آورده است. وى در این کتاب فقط نام شخصیتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] را آورده و کمتر به متأخرین از ایشان اشاره دارد»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
برخی از منابعی که وی در نگارش این اثر، به آنها استناد کرده است، عبارتند از: | برخی از منابعی که وی در نگارش این اثر، به آنها استناد کرده است، عبارتند از: | ||
# الرجال و الفهرست: نوشته شیخ | # [[رجال الطوسي|الرجال]] و [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]: نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]؛ | ||
# رجال کشى: نوشته ابوعمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز | # [[اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی|رجال کشى]]: نوشته [[کشی، محمد بن عمر|ابوعمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز کشى]]؛ | ||
# رجال نجاشى: نوشته شیخ ابوالعباس احمد بن على بن احمد | # [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]: نوشته [[نجاشی، احمد بن علی|شیخ ابوالعباس احمد بن على بن احمد نجاشى]]؛ | ||
# رجال برقى: نوشته ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد | # [[رجال البرقي|رجال برقى]]: نوشته [[برقی، احمد بن محمد|ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى]]؛ | ||
# رجال ابن غضائرى: نوشته شیخ ابوالحسن احمد بن ابىعبدالله الحسین بن عبیدالله | # [[الرجال لابن الغضائري|رجال ابن غضائرى]]: نوشته [[ابن غضائری، احمد بن حسین|شیخ ابوالحسن احمد بن ابىعبدالله الحسین بن عبیدالله غضائرى]]؛. | ||
# رجال عقیقى: نوشته شریف على بن احمد بن على بن محمد عقیقى؛ | # رجال عقیقى: نوشته شریف على بن احمد بن على بن محمد عقیقى؛ | ||
# رجال ابن عقده: نوشته شیخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن عبدالرحمان بن | # رجال ابن عقده: نوشته [[ابن عقده، احمد بن محمد|شیخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن عبدالرحمان بن زیاد]]، معروف به [[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]]. | ||
# رجال فضل بن شاذان: نوشته ابومحمد فضل بن شاذان | # رجال فضل بن شاذان: نوشته [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|ابومحمد فضل بن شاذان نیشابورى]]؛ | ||
# رجال ابن عبدون: نوشته شیخ ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز، معروف به ابن عبدون<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25-26</ref>. | # رجال ابن عبدون: نوشته شیخ ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز، معروف به ابن عبدون<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مؤلف، ص25-26</ref>. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
از جمله ویژگیهای ارزشمند این اثر که به اعتبار آن افزوده، آن است که نویسنده، توثیق یا تضعیف خود را مستند به یکى از کتابهاى رجالى معتبر کرده و براى کوتاهتر شدن جملات کتاب، بسیارى از کلمات را بهصورت رمز آورده است که اینک به برخى از آنها اشاره مىکنیم: | از جمله ویژگیهای ارزشمند این اثر که به اعتبار آن افزوده، آن است که نویسنده، توثیق یا تضعیف خود را مستند به یکى از کتابهاى رجالى معتبر کرده و براى کوتاهتر شدن جملات کتاب، بسیارى از کلمات را بهصورت رمز آورده است که اینک به برخى از آنها اشاره مىکنیم: | ||
# رجال کشى: کش؛ | # [[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال کشى]]: کش؛ | ||
# رجال نجاشى: جش؛ | # [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]: جش؛ | ||
# رجال شیخ طوسى: جخ؛ | # [[رجال الطوسي|رجال شیخ طوسى]]: جخ؛ | ||
# الفهرست: ست؛ | # [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]]: ست؛ | ||
# برقى: قى؛ | # برقى: قى؛ | ||
# على بن احمد عقیقى: عق؛ | # على بن احمد عقیقى: عق؛ | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
# علامه محقق ابوالهدى کلباسى اصفهانى در کتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال»، اشتباهات کتاب ابن داود را شمرده و مشخص نموده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | # علامه محقق ابوالهدى کلباسى اصفهانى در کتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال»، اشتباهات کتاب ابن داود را شمرده و مشخص نموده است<ref>ر.ک: راسخون</ref>. | ||
شیخ حر عاملى در کتاب | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملى]] در کتاب «[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]» مىگوید: «مراد از اشتباهات ابن داود، اعتراضات ایشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». [[امین، محسن|سید محسن امین]] در کتاب «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» مىگوید: «دلیل اشتباهات کتاب، رمزى بودن برخى کلمات است». [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب ریاض]] مىفرماید: «دلیل اشتباهات کتاب، اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|مولى ابوعلى حائرى]] در کتاب «[[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهى المقال في الرجال]]» مىگوید: «احتمالا دلیل اشتباهات کتاب، بد خط بودن ابن داود بوده، ولى اعتراضات ایشان به علامه، اکثرا صحیح بوده است». | ||
اما صاحب رياض العلماء مىفرماید: «من خط ایشان را دیدهام؛ ایشان داراى خطى زیبا بودهاند» و شیخ عباس قمى مىفرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». محدث نورى مىفرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کردهاند و آن را معتبر دانستهاند»<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
اما [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]] مىفرماید: «من خط ایشان را دیدهام؛ ایشان داراى خطى زیبا بودهاند» و [[قمی، عباس|شیخ عباس قمى]] مىفرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیباست». [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مىفرماید: «خط ابن داود مانند نامش زیبا و خوب بوده است و اکثر اصحاب، با این کتاب مانند دیگر کتب رجالى برخورد کردهاند و آن را معتبر دانستهاند»<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مىرسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگیهاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتابهاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>. | نتیجه اینکه این دیدگاه بهتر به نظر مىرسد؛ زیرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ایشان به بسیارى از منابع غنى رجالى، صحیح نیست که به دلیل برخى اشتباهات بخواهیم از این کتاب دست بکشیم و یا از امتیازات و ویژگیهاى آن محروم شویم و بهتر آن است که آن را در ردیف دیگر کتابهاى رجالى بشمار آورده و در تحقیقات رجالى به آن هم مراجعه شود<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۳: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. | ||
پاورقیها توسط محقق نوشته شده و در آنها، توضیحاتی پیرامون برخی از اعلام مذکور در متن، ارائه گردیده است. | پاورقیها توسط محقق نوشته شده و در آنها، توضیحاتی پیرامون برخی از اعلام مذکور در متن، ارائه گردیده است. | ||