۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
لینک درون متنی
(لینک درون متنی) |
|||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |[[سرح العيون في شرح رسالة ابن زيدون]] | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''احمد بن عبدالله بن زیدون''' (٣٩٤-٤٦٣ق)، وزیر و نویسنده و شاعر اهل قرطبه، معروف به ابن زیدون و ملقب به «بحتری مغرب» است. از استادان او جز یک‌تن به نام ابوبکر مسلم بن احمد نحوی شناخته نیستند. او سه رساله نوشته که رساله «هزلیه» او از همه مشهورتر است و سبب شده که نویسندگان و شارحان متعدد شرح‌های مختلف بر آن بنگارند؛ در میان این شرح‌ها | '''احمد بن عبدالله بن زیدون''' (٣٩٤-٤٦٣ق)، وزیر و نویسنده و شاعر اهل قرطبه، معروف به ابن زیدون و ملقب به «بحتری مغرب» است. از استادان او جز یک‌تن به نام ابوبکر مسلم بن احمد نحوی شناخته نیستند. او سه رساله نوشته که رساله «هزلیه» او از همه مشهورتر است و سبب شده که نویسندگان و شارحان متعدد شرح‌های مختلف بر آن بنگارند؛ در میان این شرح‌ها «[[سرح العيون في شرح رسالة ابن زيدون]]» تألیف [[ابن نباته، محمد بن محمد|ابن نباته]] از همه معروف‌تر است. | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
===تبحرهای ابن زیدون=== | ===تبحرهای ابن زیدون=== | ||
ابن نباته، علت اشتهار ابن زیدون به بحتری مغرب را «زیبایی دیباچه سخن و وضوح معانی» می‌داند. وی همچنین اشاره کرده است که نظم ابن زیدون در نظر ناقدان نیکوتر و استادانه‌تر از نثرش است. ابن زیدون در نثر فراوان از امثال عربی و اشعار کهن و نو عربی بهره برده است تا جایی که به گفته ابن نباته، رسایلش بیشتر به نظم شبیه است تا نثر<ref>ر.ک: پشابادی، یدالله، ص 54-53</ref>. | [[ابن نباته، محمد بن محمد|ابن نباته]]، علت اشتهار ابن زیدون به بحتری مغرب را «زیبایی دیباچه سخن و وضوح معانی» می‌داند. وی همچنین اشاره کرده است که نظم ابن زیدون در نظر ناقدان نیکوتر و استادانه‌تر از نثرش است. ابن زیدون در نثر فراوان از امثال عربی و اشعار کهن و نو عربی بهره برده است تا جایی که به گفته ابن نباته، رسایلش بیشتر به نظم شبیه است تا نثر<ref>ر.ک: پشابادی، یدالله، ص 54-53</ref>. | ||
===آثار=== | ===آثار=== | ||
ابن زیدون کاتبى توانا بود و نثر فنى او که در قالب رسایلى بلند و زیبا در دست است، از عوامل مهم شهرت وی در ادبیات عرب محسوب می‌شود. از میان این رسایل به‌ویژه باید از سه رساله هزلیه، جدیه و بکریه نام برد که سبک و شیوه رساله نگاری او را به‌خوبی آشکار می‌سازد. «رساله هزلیه» که ابن زیدون آن را از زبان ولاده و خطاب به ابن عبدوس و به‌قصد تحقیر و تمسخر او نوشت، متأثر از رساله التربیع و التدویر جاحظ و مشحون از ذکر اسامى اشخاص و رویدادهای تاریخى است. مؤلف در این رساله که سجع آن بیشتر از رسایل دیگر اوست، از اقتباس و تضمین بهره بسیار گرفته و مترادفات بی‌شمار و ازدواج و اطناب فراوان به‌کاربرده است. شهرت این رساله و کثرت امثال و اسامى و وقایع تاریخى در آن سبب شده که نویسندگان و شارحان متعدد شرح‌های مختلف بر آن بنگارند. در میان این شرح‌ها | ابن زیدون کاتبى توانا بود و نثر فنى او که در قالب رسایلى بلند و زیبا در دست است، از عوامل مهم شهرت وی در ادبیات عرب محسوب می‌شود. از میان این رسایل به‌ویژه باید از سه رساله هزلیه، جدیه و بکریه نام برد که سبک و شیوه رساله نگاری او را به‌خوبی آشکار می‌سازد. «رساله هزلیه» که ابن زیدون آن را از زبان ولاده و خطاب به ابن عبدوس و به‌قصد تحقیر و تمسخر او نوشت، متأثر از رساله التربیع و التدویر جاحظ و مشحون از ذکر اسامى اشخاص و رویدادهای تاریخى است. مؤلف در این رساله که سجع آن بیشتر از رسایل دیگر اوست، از اقتباس و تضمین بهره بسیار گرفته و مترادفات بی‌شمار و ازدواج و اطناب فراوان به‌کاربرده است. شهرت این رساله و کثرت امثال و اسامى و وقایع تاریخى در آن سبب شده که نویسندگان و شارحان متعدد شرح‌های مختلف بر آن بنگارند. در میان این شرح‌ها «[[سرح العيون في شرح رسالة ابن زيدون]]» تألیف [[ابن نباته، محمد بن محمد|ابن نباته]] از همه معروف‌تر است<ref>ر.ک: ارزنده، مهران، ص648</ref>. | ||
اما «رساله جدیه» را در اواخر دوره زندان در قرطبه نوشت و در آن کوشید امیر ابوالحزم بن جهور را با یادآوری خدمات گذشته خود به خاندان بنى جهور بر سر لطف آورد و خود را از زندان رهایى بخشد. بلندترین رساله ابن زیدون که شهرتى کمتر از دو رساله دیگر دارد، اما از اهمیتى وافر برخوردار است، رساله‌ای است موسوم به «بکریه» که شاعر پس از بازگشت پنهانیش به حومه قرطبه (الزهراء) نگاشت و در آن از ابوبکر مسلم تقاضای شفاعت نزد امیر کرد. مؤلف در این رساله اسلوب پیشین خود در ذکر اسامى مشاهیر و رویدادهای تاریخى را کنار گذاشته و از سجع نیز جز مواردی اندک استفاده نکرده است. در عوض امثال و شواهد شعری او مناسب‌تر و بیان عواطف و احساسات او زنده‌تر و بی‌تکلف‌تر است. به‌طورکلی رسایل یاد شده مجموعه وسیعى است از نکات ادبى و تاریخى که از یک‌سو دانش گسترده ادبى و تاریخى شاعر و از سوی دیگر احوال فردی و اجتماعى او را در دوره‌ای خاص نشان می‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | اما «رساله جدیه» را در اواخر دوره زندان در قرطبه نوشت و در آن کوشید امیر ابوالحزم بن جهور را با یادآوری خدمات گذشته خود به خاندان بنى جهور بر سر لطف آورد و خود را از زندان رهایى بخشد. بلندترین رساله ابن زیدون که شهرتى کمتر از دو رساله دیگر دارد، اما از اهمیتى وافر برخوردار است، رساله‌ای است موسوم به «بکریه» که شاعر پس از بازگشت پنهانیش به حومه قرطبه (الزهراء) نگاشت و در آن از ابوبکر مسلم تقاضای شفاعت نزد امیر کرد. مؤلف در این رساله اسلوب پیشین خود در ذکر اسامى مشاهیر و رویدادهای تاریخى را کنار گذاشته و از سجع نیز جز مواردی اندک استفاده نکرده است. در عوض امثال و شواهد شعری او مناسب‌تر و بیان عواطف و احساسات او زنده‌تر و بی‌تکلف‌تر است. به‌طورکلی رسایل یاد شده مجموعه وسیعى است از نکات ادبى و تاریخى که از یک‌سو دانش گسترده ادبى و تاریخى شاعر و از سوی دیگر احوال فردی و اجتماعى او را در دوره‌ای خاص نشان می‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
ابن زیدون ظاهراً در تاریخ‌نگاری نیز دستى داشته است. به روایت ابن سعید وی کتابى تألیف کرده، موسوم به «التبيين في خلفاء بني امية بالاندلس» که به سبک «التعيين في خلفاء المشرق» مسعودی بوده و اکنون در دست نیست، اما دو قطعه کوتاه از آن را مقری نقل کرده است. سبک نگارش مؤلف در این کتاب تا آنجا که از دو قطعه مزبور برمی‌آید، ساده و بدون تصنع و مبتنى بر وضوح و ایجاز است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ابن زیدون ظاهراً در تاریخ‌نگاری نیز دستى داشته است. به روایت [[ابن سعید مغربی، علی بن موسی|ابن سعید]] وی کتابى تألیف کرده، موسوم به «التبيين في خلفاء بني امية بالاندلس» که به سبک «التعيين في خلفاء المشرق» [[مسعودی، علی بن حسین|مسعودی]] بوده و اکنون در دست نیست، اما دو قطعه کوتاه از آن را مقری نقل کرده است. سبک نگارش مؤلف در این کتاب تا آنجا که از دو قطعه مزبور برمی‌آید، ساده و بدون تصنع و مبتنى بر وضوح و ایجاز است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||