۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
لینک درون متنی
بدون خلاصۀ ویرایش |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
</div> | </div> | ||
'''بدیع‌الزمان همدانی، ابوالفضل احمد بن حسین بن یحیی بن سعید''' | '''بدیع‌الزمان همدانی، ابوالفضل احمد بن حسین بن یحیی بن سعید''' ملقَب به '''بَدیعُ‌الزَّمان همدانی''' یا '''بدیع''' (۱۳ جمادی‌الثانی ۳۵۸، همدان- ۱۱ جمادی‌الثانی ۳۹۸، هرات)، از نامدارترین ادیبان عربی نویس ایرانی، قرن چهارم، مبتکر مقامه نویسی، از چهارصد مقامهٔ او<ref>ر.ک: قویم، ع ، ص120</ref>، جز ۵۲ به‌جا نمانده است. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
=== مهاجرت به نیشابور === | === مهاجرت به نیشابور === | ||
در سال 384 ق (994 م ) آهنگ خراسان نمود و | در سال 384 ق (994 م ) آهنگ خراسان نمود و به سوی نیشابور روانه گشت، در راه نیشابور، ناگهان دزدان به بدیع‌الزمان حمله کردند و همه اموال او را به غارت بردند و بدیع‌الزمان در یکی از رسائل خویش این حادثه را شرح داده و از ستم زمانه شکایت کرده است. | ||
بدیع‌الزمان در نیشابور از احترام و عنایت ابوسعید محمد بن منصور دهقان برخوردار شد و در آنجا ابوبکر خوارزمی را که در اوج شهرت خویش روزگار می‌گذرانید، ملاقات کرد و در مناظره ای که میان او و خوارزمی در گرفت بر خوارزمی غلبه نمود و از همین زمان مشهور آفاق شد و در همین شهر بود که مقامات خویش را انشاء کرد.<ref>ر.ک:همان، ص 843</ref> | |||
=== ماجرت به سیستان === | === ماجرت به سیستان === | ||
بدیع‌الزمان پس از سیاحت در بلاد خراسان به سیستان رفت و در آنجا نزد خلف بن احمد مقام شامخی کسب نمود و از رسائل بدیع الزمان چنین استنباط می‌شود که این امیر دانشمند و با تدبیر بوده و شخصیت ممتازی داشته است و شاید همین امر موجب گشته است که بدیع‌الزمان شش مقامه بر مقامات خویش بیافزاید و در آنها از فضل و کمال این امیر سخن بگوید. با این همه بدیع‌الزمان از این امیر نیز خسته شد و از او اجازه خواست که به هرات مسافرت کند.<ref>ر.ک:همان، ص 843</ref> | |||
=== مهاجرت به هرات === | === مهاجرت به هرات === | ||
بدیع‌الزمان در هرات که آن زمان تابع دولت غزنوی بود، رحل اقامت افکند و چه بسا از این راه می‌خواست به درگاه محمود غزنوی(صاحب فتوحات درخشان در هند) راه یابد و در شمار نویسندگان و خواص او در آید. | |||
بدیع‌الزمان دربار محمود را نیز برای نیل به آمال خود چندان مناسب ندید و به درگاه سلطان غزنوی نتوانست او را به خود پای بند کند به همین جهت پس از مدتی وی به هرات بازگشت و در آنجا با دختر مردی به نام (الخشنامی) ازدواج کرد و صاحب چند فرزند شد.<ref>ر.ک:همان، ص 843</ref> | |||
شهر فرات علاقه | شهر فرات علاقه بدیع‌الزمان را به خود جلب کرد و او خوش‌ترین روزهای زندگانی خویش را در آنجا به سر برد و به خاطر هوشیها و زیباییهای همین شهر است که بدیع‌الزمان به نامه مادرش پاسخ نداد و او را هجو گفت. | ||
وی در هرات از ناز و نعمت فراوانی بهره مند گشت و ضیاع و عقار بسیاری بدست آورد و این امر از رساله ای که در ا« پدرش را به اقامت در هرات دعوت کرده است | وی در هرات از ناز و نعمت فراوانی بهره مند گشت و ضیاع و عقار بسیاری بدست آورد و این امر از رساله ای که در ا« پدرش را به اقامت در هرات دعوت کرده است به خوبی استنباط می‌شود.<ref>ر.ک:همان، ص 844</ref> | ||
بدیع‌الزمان در اواخر حیات خویش ثروتمند گردیده بود، به اندازه‌ای قدرت و ثروت داشت که دیگران حاجت خود را به نزد وی می‌بردند و او را برای خویش نزد امراء و بزرگان شفیع قرار می‌دادند. | |||
== اعتقادات == | == اعتقادات == | ||
برخی | برخی بدیع‌الزمان را شیعه انگاشته‌اند، اما او شافعی مذهب و دوستدار اهل بیت بوده، حق وفای صحابه را نیز می‌گزارده و به سنتهای واجب عمل می‌کرده است ، گرایش ضد معتزلی نیز داشته و به اهل حکمت و شعر و بیان تاخته است، | ||
== وفات == | == وفات == | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۰: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
از بدیع الزمان سه اثر بشرح ذیل باقی مانده‌است: | از بدیع الزمان سه اثر بشرح ذیل باقی مانده‌است: | ||
# دیوان شعر بدیع‌الزمان مشتمل بر اشعار عربی و ملمعات که در قاهره به سال ۱۳۲۱ هجری (۱۹۰۳ میلادی) به چاپ رسیده‌است. | # دیوان شعر بدیع‌الزمان مشتمل بر اشعار عربی و ملمعات که در قاهره به سال ۱۳۲۱ هجری (۱۹۰۳ میلادی) به چاپ رسیده‌است. او خود، شاعریش را مزید بر نویسندگیش می‌شمرده و کسی را کاتب بلیغ می‌دانسته است که «نظمش از نثر کوتاه نیاید و ناپسندی شعرش از رونق کلام نکاهد» «المقامة الجاحظیه ». مهارت بدیع الزمان در تقلید از شعر کهن چنان بوده است که قصیده‌ای از او که بر زبان شخصیتی داستانی به نام بِشْر بن عواته رانده شده ادیب نقادی چون ابن اثیر را چنان فریب داده که بشر را شخصی واقعی و مقدّم بر مُتَنَبّی (متوفی ۳۵۴) و بُحْتُری (متوفی ۲۸۴) انگاشته است.<ref>ر.ک: دانشنامه جهان اسلام، ج1، ص 810</ref> او با آنکه یقیناً ایرانی بوده، آثار فارسی پدید نیاورده مگر اشعار ملمّع، اما قدرت فکری وی در نقد و پرخاش جلوه‌گر می‌شود که در نوع خود بسیار کم نظیر بوده است . | ||
# رسائل بدیع‌الزمان که تعداد آنها ۲۳۳ رساله‌است و از مجموع آنها نسخ خطی متعدد باقی مانده‌است و فضلاء برای اطلاع از آنها می‌توانند به جلد دوم از تاریخ ادبیات عربی، تألیف کارل بروکلمانمراجعه نمایند. رسائل بدیع‌الزمان چندین بار بچاپ رسیده از جمله در بیروت بسال ۱۹۲۱ میلادی و در سال ۱۲۹۸ قمری در استانبول چاپ شده‌است. | # رسائل بدیع‌الزمان که تعداد آنها ۲۳۳ رساله‌است و از مجموع آنها نسخ خطی متعدد باقی مانده‌است و فضلاء برای اطلاع از آنها می‌توانند به جلد دوم از تاریخ ادبیات عربی، تألیف کارل بروکلمانمراجعه نمایند. رسائل بدیع‌الزمان چندین بار بچاپ رسیده از جمله در بیروت بسال ۱۹۲۱ میلادی و در سال ۱۲۹۸ قمری در استانبول چاپ شده‌است. | ||
# مهم‌ترین اثرش به عربی مقامات است که اول بار به همراه شرح آن، در سال ۱۸۸۹ میلادی در بیروت به طبع رسید. تعداد آنها ۵۱ مقامه‌است. از مقامات بدیع‌الزمان نسخ خطی متعدد در کتابخانه‌های مختلف دنیا مانند فرانسه، آلمان، ترکیه باقی مانده‌است و آن چندین بار در نقاط مختلف جهان به چاپ رسیده‌است، از جمله در سال ۱۸۸۹ در بیروت با شرح شیخ محمد عبده و یکبار هم در ایران بسال ۱۲۹۵ قمری با چاپ سنگی به چاپ رسیده‌است.<ref>ر.ک:همان، ص 846-847</ref> | # مهم‌ترین اثرش به عربی مقامات است که اول بار به همراه شرح آن، در سال ۱۸۸۹ میلادی در بیروت به طبع رسید. تعداد آنها ۵۱ مقامه‌است. از مقامات بدیع‌الزمان نسخ خطی متعدد در کتابخانه‌های مختلف دنیا مانند فرانسه، آلمان، ترکیه باقی مانده‌است و آن چندین بار در نقاط مختلف جهان به چاپ رسیده‌است، از جمله در سال ۱۸۸۹ در بیروت با شرح شیخ محمد عبده و یکبار هم در ایران بسال ۱۲۹۵ قمری با چاپ سنگی به چاپ رسیده‌است.<ref>ر.ک:همان، ص 846-847</ref> | ||