۶۱٬۱۸۹
ویرایش
نزول سورة هل أتی في أهل‌بيت المصطفی صلواتاللهعلیهماجمعین (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ اکتبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۵۹
، ۲۳ اکتبر ۲۰۱۷جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (Hbaghizadeh@noornet.net صفحهٔ نزول سورة هل أتی في أهل‌بيت المصطفی صلواتاللهعلیهماجمعین را به [[نزول سورة هل أتی في أهل‌بيت المصطفی صلوات‌الله...) |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
آیات مورد استناد در کتاب، آیه‌های پنجم تا بیست‌ودوم سوره انسان هستند که در شأن اهل‌بیت رسول‌الله(ص)؛ یعنی [[امام على(ع)|علی]] و فاطمه و حسن و حسین(ع) نازل شده‌اند. نویسنده ضمن ذکر روایتی درباره شأن نزول این آیه می‌گوید: چون حسن و حسین(ع) مریض شدند و پیامبر(ص) به عیادت آنان رفت، [[امام على(ع)|علی(ع)]] و فاطمه(س) و همچنین خادمشان فضه نذر کردند در صورت بازیابی سلامتی این دو سبط پیامبر(ص)، سه روز روزه بگیرند. پس از بهبودی، چون چیزی در خانه [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] | آیات مورد استناد در کتاب، آیه‌های پنجم تا بیست‌ودوم سوره انسان هستند که در شأن اهل‌بیت رسول‌الله(ص)؛ یعنی [[امام على(ع)|علی]] و فاطمه و حسن و حسین(ع) نازل شده‌اند. نویسنده ضمن ذکر روایتی درباره شأن نزول این آیه می‌گوید: چون حسن و حسین(ع) مریض شدند و پیامبر(ص) به عیادت آنان رفت، [[امام على(ع)|علی(ع)]] و فاطمه(س) و همچنین خادمشان فضه نذر کردند در صورت بازیابی سلامتی این دو سبط پیامبر(ص)، سه روز روزه بگیرند. پس از بهبودی، چون چیزی در خانه [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] نبود، ایشان سه صاع جو قرض کرد و حضرت زهرا(س) آن را آرد کرده و با آن نان پخت. اما لحظه افطار روز اول مسکین و روز دوم یتیم و روز سوم اسیری به در خانه آمدند و همه اهل خانه افطارشان را به آنان دادند و پس از این ماجرا آیات مذکور از سوره انسان درباره آنان نازل شد<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص11-13</ref> | ||
نویسنده می‌گوید: عده‌ای در این روایت که مورد اتفاق فریقین است شبهه کرده‌اند. منشأ شبهه [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] | نویسنده می‌گوید: عده‌ای در این روایت که مورد اتفاق فریقین است شبهه کرده‌اند. منشأ شبهه [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] بوده است و ادعای او را می‌توان در دو نکته خلاصه کرد: اولا سوره دهر مکی ا ست و قبل از ازدواج [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین]] با فاطمه زهرا(س) و تولد حسنین(ع) نازل شده (چون ازدواج [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و حضرت زهرا(س) در مدینه انجام شد)؛ ثانیا [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]] این روایت را «مزوق مفتعل» دانسته و ابن جوزی آن را «موضوع» خوانده است. نویسنده مطالب کتاب را در دو فصل پی می‌گیرد. در فصل اول درباره سند حدیث و راویان آن از اهل سنت بحث می‌کند و در فصل دوم از دلالت حدیث و پاسخ به اشکال مذکور و اشاره‌ای گذرا به دیگر اشکالات می‌نویسد<ref>ر.ک: همان، ص13-15</ref> | ||
نویسنده در فصل اول بیان می‌کند که نزول سوره انسان در شأن اهل‌بیت(ع) در بسیاری از کتاب‌های معتبر تفسیر، حدیث، مناقب، تراجم صحابه و... اهل تسنن آمده است. او دوازده تن از راویان این روایت از صحابه را نام می‌برد. همچنین سی‌وهشت نفر از ائمه تفسیر و حدیث از جمله [[طبری، محمد بن جریر|ابوجعفر طبری]] | نویسنده در فصل اول بیان می‌کند که نزول سوره انسان در شأن اهل‌بیت(ع) در بسیاری از کتاب‌های معتبر تفسیر، حدیث، مناقب، تراجم صحابه و... اهل تسنن آمده است. او دوازده تن از راویان این روایت از صحابه را نام می‌برد. همچنین سی‌وهشت نفر از ائمه تفسیر و حدیث از جمله [[طبری، محمد بن جریر|ابوجعفر طبری]] در «[[كفاية‌الطالب في مناقب علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام|كفاية الطالب في مناقب علي بن أبي‌طالب]]»، [[ثعلبی، احمد بن محمد|ابواسحاق ثعلبی]] در «[[الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي|التفسير الكبير]]»، [[ابن مغازلی، علی بن محمد|ابن مغازلی شافعی]] در «[[مناقب الإمام علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام (مناقب مغازلي)|مناقب علي بن أبي‌طالب]]»، [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] در «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف]]» و... را نام می‌برد که این حدیث را روایت کرده‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص16-21</ref> سپس نصوص حدیث را به اسناد از [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، زید بن ارقم، [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، حبری و... ذکر می‌کند و به کلمات علمای اهل تسنن مانند [[قرطبی، محمد بن احمد|قرطبی]] در تفسیرش، [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزی]] در «[[تذكرة الخواص|تذكرة خواص الأمة]]»، [[آلوسی، محمود بن عبدالله|آلوسی]] در «[[روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني|روح المعاني]]» و دیگران مبنی بر شهرت روایت استناد می‌کند و بعد نمونه‌هایی از اشعار شاعران در نزول سوره هل أتی در شأن اهل‌بیت(ع) را می‌آورد؛ مثل شعر سید حمیری که در آن ابیات زیر آمده است: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''و من أنزل الرحمن فيهم «هل أتی»''|2=''لما تصدوا للنذور وفاءا''}} | {{ب|''و من أنزل الرحمن فيهم «هل أتی»''|2=''لما تصدوا للنذور وفاءا''}} | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
نویسنده سپس کلام [[ابن عبدربه، احمد بن محمد|ابن عبدربه قرطبی مالکی]] در احتجاج مأمون بر چهل تن از فقیهان در مسئله مفاضله و ذکر آیات سوره هل أتی و سخن از نزول آن در شأن [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] را نقل می‌کند. وی همچنین می‌نویسد که بسیاری از بزرگان حفاظ، فضه خادمه زهرا(س) را از صحابه دانسته‌اند. او کلام سبط ابن جوزی مبنی بر رد ادعای موضوعیت حدیث را هم نقل می‌کند و نکات دیگری مانند اینکه سائلین در این سه روز ملائکه از جانب خدا بوده‌اند که برای امتحان اهل‌بیت نازل شده بوده‌اند یا ذکر نعمت‌های بهشتی غیر از حورالعین در این سوره به جهت غیرت خدا به فاطمه زهرا(س) را ذکر کرده است. نویسنده پس از این مطالب، یکی از راویان این حدیث (که راویان آن به ترتیب، حسکانی از ابومحمد جوهری از مرزبانی از ابوالحسن علی بن محمد از حمیری از حسن بن حسین از حبان بن علی از کلبی از ابوصالح از [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] | نویسنده سپس کلام [[ابن عبدربه، احمد بن محمد|ابن عبدربه قرطبی مالکی]] در احتجاج مأمون بر چهل تن از فقیهان در مسئله مفاضله و ذکر آیات سوره هل أتی و سخن از نزول آن در شأن [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] را نقل می‌کند. وی همچنین می‌نویسد که بسیاری از بزرگان حفاظ، فضه خادمه زهرا(س) را از صحابه دانسته‌اند. او کلام سبط ابن جوزی مبنی بر رد ادعای موضوعیت حدیث را هم نقل می‌کند و نکات دیگری مانند اینکه سائلین در این سه روز ملائکه از جانب خدا بوده‌اند که برای امتحان اهل‌بیت نازل شده بوده‌اند یا ذکر نعمت‌های بهشتی غیر از حورالعین در این سوره به جهت غیرت خدا به فاطمه زهرا(س) را ذکر کرده است. نویسنده پس از این مطالب، یکی از راویان این حدیث (که راویان آن به ترتیب، حسکانی از ابومحمد جوهری از مرزبانی از ابوالحسن علی بن محمد از حمیری از حسن بن حسین از حبان بن علی از کلبی از ابوصالح از [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] هستند) را ذکر می‌کند و سپس به تصحیح تک‌تک راویان آن از قول علمای اهل تسنن می‌پردازد. از نظر نویسنده در مورد سایر طرق هم همین کار امکان‌پذیر است، اما همین یک مورد کفایت می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص21-39</ref> | ||
نویسنده در بخش دلالت حدیث به کلام [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] | نویسنده در بخش دلالت حدیث به کلام [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] مبنی بر دلالت شأن نزول آیه بر فضیلتی بی‌بدیل برای [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] استدلال می‌کند و اشکال [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] بر روایت و جعلی شمردن آن از جانب وی را ذکر کرده و به دو اشکال فوق‌الذکر از وی پاسخ می‌دهد. او برای این امر به روایات مفسرین بزرگ از اهل سنت بر مدنی بودن سوره انسان استشهاد می‌کند و از این طریق ادعای نزول سوره پیش از ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) و تولد حسنین(ع) را غلط و بی‌دلیل می‌شمارد. وی سپس به ترجمه راویان حدیث پرداخته و قسمت دوم اشکال [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] مبنی بر ضعیف و مجعول بودن روایت را بدین طریق پاسخ می‌گوید<ref>ر.ک: همان، ص40-59</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||