۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مجاز القرآن؛ خصائصه الفنية و بلاغته العربية (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۷ اکتبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۳۶
، ۱۷ اکتبر ۲۰۱۷لینک درون متنی
(لینک درون متنی) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR03143J1.jpg|بندانگشتی|مجاز القرآن؛ خصائصه الفنية و بلاغته العربية]] | [[پرونده:NUR03143J1.jpg|بندانگشتی|مجاز القرآن؛ خصائصه الفنية و بلاغته العربية]] | ||
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | ||
|+ | |+ | ||
|- | |- | ||
! نام کتاب!! data-type= | ! نام کتاب!! data-type="bookName" |مجاز القرآن؛ خصائصه الفنية و بلاغته العربية | ||
|- | |- | ||
|نام های دیگر کتاب | |نام های دیگر کتاب | ||
|data-type= | | data-type="otherBookNames" |خصائصه الفنية و بلاغته العربية | ||
|- | |- | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
|data-type= | | data-type="authors" |[[صغير، محمد حسين علي]] (نويسنده) | ||
|- | |- | ||
|زبان | |زبان | ||
|data-type= | | data-type="language" |عربي | ||
|- | |- | ||
|کد کنگره | |کد کنگره | ||
|data-type= | | data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |BP 83/1 /ص7م3 | ||
|- | |- | ||
|موضوع | |موضوع | ||
|data-type= | | data-type="subject" |قرآن - مجاز | ||
قرآن - مسايل ادبي | قرآن - مسايل ادبي | ||
|- | |- | ||
|ناشر | |ناشر | ||
|data-type= | | data-type="publisher" |دار المؤرخ العربي | ||
|- | |- | ||
|مکان نشر | |مکان نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishPlace" |لبنان - بيروت | ||
|- | |- | ||
||سال نشر | ||سال نشر | ||
|ata-type= | | ata-type="publishYear" |مجلد1: 1999م , 1420ق , | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type= | | data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE03143AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
===مقدمه=== | ===مقدمه=== | ||
نویسنده در مقدمه، به اهمیت مجاز در قرآن اشاره می‌کند. ازنظر وی این موضوع ازجمله موضوعاتی است که نیاز به بحث علمی دارد. تلاش‌های گذشتگان همه یا از باب لغوی در مفردات بوده است یا اشاره به اصل تفسیری در کلمات ولی بررسی تطبیق اصطلاحی مجاز یا ابعاد بیانی آن کمتر به چشم می‌خورد. او سید رضی (359-406ق) از جمله معدود افرادی نام می‌برد که به این بحث اهتمام ورزیده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص5</ref>. | نویسنده در مقدمه، به اهمیت مجاز در قرآن اشاره می‌کند. ازنظر وی این موضوع ازجمله موضوعاتی است که نیاز به بحث علمی دارد. تلاش‌های گذشتگان همه یا از باب لغوی در مفردات بوده است یا اشاره به اصل تفسیری در کلمات ولی بررسی تطبیق اصطلاحی مجاز یا ابعاد بیانی آن کمتر به چشم می‌خورد. او [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سید رضی]] (359-406ق) از جمله معدود افرادی نام می‌برد که به این بحث اهتمام ورزیده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص5</ref>. | ||
نویسنده پس از بیان این اهمیت به تبیین اجمالی فصول پنج‌گانه خود می‌پردازد. | نویسنده پس از بیان این اهمیت به تبیین اجمالی فصول پنج‌گانه خود می‌پردازد. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
بااین‌حال، در آغاز رویکرد بلاغی تمییزی بین مجاز و استعاره لحاظ نمی‌شد؛ آنچه مطرح بود، استعمال غیرحقیقی بود. ازاین‌روست که در کلام امثال «رمانی» مجاز به‌جای استعاره استعمال می‌شود؛ از دیگر پیشگامان بررسی مجاز با رویکرد بلاغی به قرآن، ابوهلال عسکری است؛ اما همه این تلاش‌ها مستقل نبود؛ حتی ابن قتبیه نیز تنها بابی از کتاب «تأویل مشکل القرآن» خویش را به مجاز اختصاص داده بود. مرحله بعدی که می‌توان نام‌گذاری کرد، مرحله اصالت و استقلال است که سرآغاز آن با کتاب «تلخيص البيان في مجازات القرآن» سید رضی است<ref>ر.ک: همان، ص21-23</ref>. | بااین‌حال، در آغاز رویکرد بلاغی تمییزی بین مجاز و استعاره لحاظ نمی‌شد؛ آنچه مطرح بود، استعمال غیرحقیقی بود. ازاین‌روست که در کلام امثال «رمانی» مجاز به‌جای استعاره استعمال می‌شود؛ از دیگر پیشگامان بررسی مجاز با رویکرد بلاغی به قرآن، ابوهلال عسکری است؛ اما همه این تلاش‌ها مستقل نبود؛ حتی ابن قتبیه نیز تنها بابی از کتاب «تأویل مشکل القرآن» خویش را به مجاز اختصاص داده بود. مرحله بعدی که می‌توان نام‌گذاری کرد، مرحله اصالت و استقلال است که سرآغاز آن با کتاب «تلخيص البيان في مجازات القرآن» سید رضی است<ref>ر.ک: همان، ص21-23</ref>. | ||
شیخ عبدالقاهر جرجانی و زمخشری از دیگر بزرگان این دوره به حساب می‌آیند. جرجانی در این زمینه دارای دو کتاب ارزشمند به نام‌های | شیخ عبدالقاهر جرجانی و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] از دیگر بزرگان این دوره به حساب می‌آیند. جرجانی در این زمینه دارای دو کتاب ارزشمند به نام‌های «[[دلائل الإعجاز في علم المعاني|دلائل الإعجاز]]» و «[[أسرار البلاغة في علم البيان|أسرار البلاغة]]» است. او از مقیدات منطقی و فهم ابتدائی دوری کرده و به شرح و تطبیق نکات ابداعی بلاغت پرداخته است، او مجاز را در دو قسم لغوی و حکمی‌ها همان عقلی برمی‌شمرد و در حدود و استعمال و اراده بین هریک فرق می‌گذارد؛ این تقسیم مبنای علمای بعد از خود همچون [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] و [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]] شد<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>. | ||
مؤلف در ادامه به دوره چهارم یعنی مطالعات متأخرین اشاره می‌کند. او ابتدا از استاد خویش، شیخ امین خولی یاد می‌کند که با روشی دقیق این موضوع را در مطالعات قرآنی احیا نمود<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>. وی روش او در تفسیر را «موضوعی» ذکر می‌کند. برجسته‌ترین شاگردان نسل اول او در دانشگاه‌های عراق، دکتر احمد عبدالستار جواری و جمیل سعید را نام می‌برد که دنباله‌رو روش استاد خویش بودند. | مؤلف در ادامه به دوره چهارم یعنی مطالعات متأخرین اشاره می‌کند. او ابتدا از استاد خویش، شیخ امین خولی یاد می‌کند که با روشی دقیق این موضوع را در مطالعات قرآنی احیا نمود<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>. وی روش او در تفسیر را «موضوعی» ذکر می‌کند. برجسته‌ترین شاگردان نسل اول او در دانشگاه‌های عراق، دکتر احمد عبدالستار جواری و جمیل سعید را نام می‌برد که دنباله‌رو روش استاد خویش بودند. | ||
===فصل دوم=== | ===فصل دوم=== | ||
این فصل که به‌زعم نویسنده تحلیلی نگاشته شده است، دارای چهار قسمت است. ابتدا به حقیقت مجاز در لغت و اصطلاح می‌پردازد. او از تعریف جرجانی شروع و به تعاریف سکاکی، ابن جنی و جاحظ می‌پردازد. وی برآیند تعاریف را این‌گونه ذکر می‌کند؛ اگر توسع به نحو مطلق لحاظ شود، مجاز نام دارد. اگر مشبه و مشبه‌به در کلام ذکرشده باشد اعم از اینکه وجه شبه یا ادات تشبیه نیز مذکور باشند یا محذوف، تشبیه نام دارد و اگر مشبه‌به هم محذوف شود، استعاره نام دارد<ref>ر.ک: همان، ص60</ref>. | این فصل که به‌زعم نویسنده تحلیلی نگاشته شده است، دارای چهار قسمت است. ابتدا به حقیقت مجاز در لغت و اصطلاح می‌پردازد. او از تعریف جرجانی شروع و به تعاریف [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]]، [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] و [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] می‌پردازد. وی برآیند تعاریف را این‌گونه ذکر می‌کند؛ اگر توسع به نحو مطلق لحاظ شود، مجاز نام دارد. اگر مشبه و مشبه‌به در کلام ذکرشده باشد اعم از اینکه وجه شبه یا ادات تشبیه نیز مذکور باشند یا محذوف، تشبیه نام دارد و اگر مشبه‌به هم محذوف شود، استعاره نام دارد<ref>ر.ک: همان، ص60</ref>. | ||
در قسمت دوم به وقوع غیرقابل‌انکار مجاز در قرآن اشاره می‌کند. برخی اهل بلاغت معتقدند که استعمال مجاز نسبت به استعمال حقیقی اولی است<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>. بعدازاین نکته شواهدی از مجاز در قرآن ذکر می‌کند. | در قسمت دوم به وقوع غیرقابل‌انکار مجاز در قرآن اشاره می‌کند. برخی اهل بلاغت معتقدند که استعمال مجاز نسبت به استعمال حقیقی اولی است<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>. بعدازاین نکته شواهدی از مجاز در قرآن ذکر می‌کند. | ||