التلخيص في القراءات الثمان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
خط ۴۱: خط ۴۱:
کتاب از یک مقدمه و دو بخش اصلی تشکیل شده؛ بخش آموزش دارای مقدمه و دو باب است و بخش تحقیق شامل مقدمه مصنف و ذکر اسناد قرائات هشتگانه و مطالب دیگری درباره تجوید است.
کتاب از یک مقدمه و دو بخش اصلی تشکیل شده؛ بخش آموزش دارای مقدمه و دو باب است و بخش تحقیق شامل مقدمه مصنف و ذکر اسناد قرائات هشتگانه و مطالب دیگری درباره تجوید است.


نویسنده، منابع کتاب را در دو بخش مجزای خطی و چاپی ارائه کرده است. از جمله منابع خطی کتاب، جامع ابي معشر يا سوق العروس، [[جامع البيان في القراءات السبع|جامع البيان]] [[دانی، عثمان بن سعید|امام ابوعمرو دانی]]، [[لطائف الإشارات لفنون القراءات]] امام شهاب‌الدین قسطانی، المنتهی في أداء القراءات و طرقها اثر امام ابوالفضل محمد بن جعفر خزاعی و ... و از منابع چاپی آن قرآن چاپی به روایت حفص از عاصم و به روایت ورش از نافع، [[الإبانة عن معاني القراءات|الإبانه عن معانی القراءات]] [[مکی بن حموش|مکی بن ابوطالب قیسی]]، [[اِبراز المعاني من حرز الأماني في القراءات السبع|إبراز المعاني من حرز الإماني]] [[ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل|ابوشامه دمشقی]]، إتحاف فضلاء البشر في القراءات الأربع عشر احمد بن محمد بناء دمیاطی، [[الإتقان في علوم القرآن]] [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]] [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]، [[البحر المحيط في التفسير|البحر المحيط]] [[ابوحیان، محمد بن یوسف|ابوحيان اندلسی]]، [[تاريخ الخلفاء|تاريخ الخلفا]]<nowiki/>ی [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)|تفسير القرآن العظيم]] [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] و... .<ref>ر.ک: فهرست منابع و مآخذ، ص508-519</ref>
نویسنده، منابع کتاب را در دو بخش مجزای خطی و چاپی ارائه کرده است. از جمله منابع خطی کتاب، جامع ابي معشر يا سوق العروس، [[جامع البيان في القراءات السبع|جامع البيان]] [[دانی، عثمان بن سعید|امام ابوعمرو دانی]]، [[لطائف الإشارات لفنون القراءات]] امام شهاب‌الدین قسطانی، المنتهی في أداء القراءات و طرقها اثر امام ابوالفضل محمد بن جعفر خزاعی و... و از منابع چاپی آن قرآن چاپی به روایت حفص از عاصم و به روایت ورش از نافع، [[الإبانة عن معاني القراءات|الإبانه عن معانی القراءات]] [[مکی بن حموش|مکی بن ابوطالب قیسی]]، [[اِبراز المعاني من حرز الأماني في القراءات السبع|إبراز المعاني من حرز الإماني]] [[ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل|ابوشامه دمشقی]]، إتحاف فضلاء البشر في القراءات الأربع عشر احمد بن محمد بناء دمیاطی، [[الإتقان في علوم القرآن]] [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]] [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]، [[البحر المحيط في التفسير|البحر المحيط]] [[ابوحیان، محمد بن یوسف|ابوحيان اندلسی]]، [[تاريخ الخلفاء|تاريخ الخلفا]]<nowiki/>ی [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)|تفسير القرآن العظيم]] [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] و....<ref>ر.ک: فهرست منابع و مآخذ، ص508-519</ref>


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
خط ۵۶: خط ۵۶:
ترتیب قراء هشتگانه کتاب این‌چنین است؛ نافع، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، ابن عامر، عاصم، حمزه، کسائی، ابوعمرو و یعقوب.<ref>ر.ک: همان، ص75</ref>
ترتیب قراء هشتگانه کتاب این‌چنین است؛ نافع، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، ابن عامر، عاصم، حمزه، کسائی، ابوعمرو و یعقوب.<ref>ر.ک: همان، ص75</ref>


اختیار این هشت قاری توسط ابومعشر در این کتاب، دو نکته دارد؛ اول: این‌که ترتیبی که او قاریان را بر اساس آن ذکر کرده اندکی با ترتیب معهود، تفاوت دارد (در تأخیر ابوعمرو و بصری) و شاید علت این امر این بوده که او ابوعمرو و یعقوب را در رموز، مساوی قرار داده و هردو را به «بصری» رمزگذاری کرده و خواسته این دو در ترتیب ذکر، پشت سر هم بیایند. دوم: او برای برخی از قراء هشتگانه، روایات و طرقی غیر از روایات و طرق معهود و معروف را اختیار کرده است. برخی از این طرق از این قرارند: مشهور دو طریق حلوانی و ابونشیط را از قالون اتخاذ کرده‌اند درحالی‌که نویسنده طریق احمد بن قالون و [[حلوانی، حسین بن محمد|حلوانی]] را گرفته و طریق احمد بن قالون غیر مشهور است. او برای روایت ورش، دو طریق یونس و اصفهانی را اتخاذ کرده درحالی‌که مشهور دو طریق ازرق و اصفهانی را اخذ کرده‌اند و... . <ref>ر.ک: همان، ص67-68</ref>
اختیار این هشت قاری توسط ابومعشر در این کتاب، دو نکته دارد؛ اول: این‌که ترتیبی که او قاریان را بر اساس آن ذکر کرده اندکی با ترتیب معهود، تفاوت دارد (در تأخیر ابوعمرو و بصری) و شاید علت این امر این بوده که او ابوعمرو و یعقوب را در رموز، مساوی قرار داده و هردو را به «بصری» رمزگذاری کرده و خواسته این دو در ترتیب ذکر، پشت سر هم بیایند. دوم: او برای برخی از قراء هشتگانه، روایات و طرقی غیر از روایات و طرق معهود و معروف را اختیار کرده است. برخی از این طرق از این قرارند: مشهور دو طریق حلوانی و ابونشیط را از قالون اتخاذ کرده‌اند درحالی‌که نویسنده طریق احمد بن قالون و [[حلوانی، حسین بن محمد|حلوانی]] را گرفته و طریق احمد بن قالون غیر مشهور است. او برای روایت ورش، دو طریق یونس و اصفهانی را اتخاذ کرده درحالی‌که مشهور دو طریق ازرق و اصفهانی را اخذ کرده‌اند و.... <ref>ر.ک: همان، ص67-68</ref>


عادت نویسندگان قرائات بر این است که برای تسهیل در امر خوانندگان، کتابشان را به دو قسمت اصلی اصول و فُرُش تقسیم می‌کنند و هرکدام را در باب جداگانه‌ای ذکر می‌کنند که ابومعشر نیز از این قاعده مستثنی نیست. او ابواب اصول و سپس فرش را ذکر کرده است. وی مقدمه کوتاهی بر کتاب دارد که در آن روشش را ذکر کرده و پس‌ازآن، اسانید قاریان هشتگانه را ذکر کرده است. وی سپس ابواب اصول و بعدازآن، فرش را ذکر کرده است و شیوه او چنین است که در ابتدای هر سوره قبل از ذکر فُرش، مکی و مدنی بودن هر سوره را مشخص می‌کند سپس اختلاف در تعداد آیات آن را ذکر می‌کند. وی بعد از ذکر فرش، یاءات اضافه و زوائد و حروف ادغام کبیر را برمی‌شمارد. خاتمه کتاب با تکبیری است که نزد قراء به تکبیر ختم معروف است.<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>
عادت نویسندگان قرائات بر این است که برای تسهیل در امر خوانندگان، کتابشان را به دو قسمت اصلی اصول و فُرُش تقسیم می‌کنند و هرکدام را در باب جداگانه‌ای ذکر می‌کنند که ابومعشر نیز از این قاعده مستثنی نیست. او ابواب اصول و سپس فرش را ذکر کرده است. وی مقدمه کوتاهی بر کتاب دارد که در آن روشش را ذکر کرده و پس‌ازآن، اسانید قاریان هشتگانه را ذکر کرده است. وی سپس ابواب اصول و بعدازآن، فرش را ذکر کرده است و شیوه او چنین است که در ابتدای هر سوره قبل از ذکر فُرش، مکی و مدنی بودن هر سوره را مشخص می‌کند سپس اختلاف در تعداد آیات آن را ذکر می‌کند. وی بعد از ذکر فرش، یاءات اضافه و زوائد و حروف ادغام کبیر را برمی‌شمارد. خاتمه کتاب با تکبیری است که نزد قراء به تکبیر ختم معروف است.<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>
خط ۶۵: خط ۶۵:


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
فهارس فنی شامل (فهرست احادیث نبوی، قرائات شاذ، مطالبی که دسترسی به آن‌ها دشوار است، شهرها و اماکن و قبائل، أعلام، لقب‌های مشهوری که نام‌های صاحبانش دشوار و غامض است، کنیه‌های این‌چنینی، مصادر و مراجع و فهرست مطالب) در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها علاوه بر ذکر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای کتاب و مکان‌ها و شخصیت‌های مطرح شده در آن و ... هستند.
فهارس فنی شامل (فهرست احادیث نبوی، قرائات شاذ، مطالبی که دسترسی به آن‌ها دشوار است، شهرها و اماکن و قبائل، أعلام، لقب‌های مشهوری که نام‌های صاحبانش دشوار و غامض است، کنیه‌های این‌چنینی، مصادر و مراجع و فهرست مطالب) در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها علاوه بر ذکر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای کتاب و مکان‌ها و شخصیت‌های مطرح شده در آن و... هستند.


محقق دو نسخه خطی از کتاب را دیده و با هم مقابله کرده است و از تفاوت‌هایی مانند ذکر الفاظ مدح مانند علیه‎السلام و ع و در کل، تفاوت‌هایی که ترک ذکر آن‌ها ضرری به محتوا نمی‌زند، احتراز کرده است. آیات کتاب مطابق رسم‌الخط عثمانی نوشته شده‌اند و در موارد اختلافی، آنچه در «المقنع في معرفة رسوم مصاحف الأمصار مع كتاب النقط» اثر ابوعمرو دانی آمده، اصل قرار گرفته است. وی آیات وارده در نص را که بیش از 4000 آیه هستند، استخراج کرده و اسامی سوره‌ها و شماره آیات را در پاورقی نوشته است، ترجمه اعلام، توثیق نصوص، بیان قرائات شاذ وارد در کتاب، توضیح برخی کلمات غریب و دشوار با استفاده از «النشر في القراءات العشر» ابن جزری، مستندسازی متون با ارجاعشان به‌جایی که از آن نقل شده‌اند، تکمیل مواردی که کتاب ناقص بیان کرده، وضع عناوین و فصل‌بندی کتاب و... از کارهایی است که محقق برای غنای محتوایی کتاب، انجام داده است.<ref>ر.ک: همان، ص5-8</ref>
محقق دو نسخه خطی از کتاب را دیده و با هم مقابله کرده است و از تفاوت‌هایی مانند ذکر الفاظ مدح مانند علیه‎السلام و ع و در کل، تفاوت‌هایی که ترک ذکر آن‌ها ضرری به محتوا نمی‌زند، احتراز کرده است. آیات کتاب مطابق رسم‌الخط عثمانی نوشته شده‌اند و در موارد اختلافی، آنچه در «المقنع في معرفة رسوم مصاحف الأمصار مع كتاب النقط» اثر ابوعمرو دانی آمده، اصل قرار گرفته است. وی آیات وارده در نص را که بیش از 4000 آیه هستند، استخراج کرده و اسامی سوره‌ها و شماره آیات را در پاورقی نوشته است، ترجمه اعلام، توثیق نصوص، بیان قرائات شاذ وارد در کتاب، توضیح برخی کلمات غریب و دشوار با استفاده از «النشر في القراءات العشر» ابن جزری، مستندسازی متون با ارجاعشان به‌جایی که از آن نقل شده‌اند، تکمیل مواردی که کتاب ناقص بیان کرده، وضع عناوین و فصل‌بندی کتاب و... از کارهایی است که محقق برای غنای محتوایی کتاب، انجام داده است.<ref>ر.ک: همان، ص5-8</ref>
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش