۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'يعليهالسلام' به 'يعليهالسلام') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
#كتاب المسائل الطبريّة داراى شش نسخه در: دانشگاه تهران، آستان قدس رضوى، كتابخانه ملى تهران و كتابخانه جستر بيتى در ايرلند مى‌باشد. قديميترين نسخه، نسخه ايرلند است كه مربوط به قرن هفتم يا هشتم مى‌باشد. | #كتاب المسائل الطبريّة داراى شش نسخه در: دانشگاه تهران، آستان قدس رضوى، كتابخانه ملى تهران و كتابخانه جستر بيتى در ايرلند مى‌باشد. قديميترين نسخه، نسخه ايرلند است كه مربوط به قرن هفتم يا هشتم مى‌باشد. | ||
#از رساله تياسر القبلة نسخه‌هاى فراوانى وجود دارد. | #از رساله تياسر القبلة نسخه‌هاى فراوانى وجود دارد. | ||
#كتاب المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | #كتاب المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] داراى دو نسخه است كه يكى در آستان قدس رضوى و در قرن هشتم نوشته شده و ديگرى در كتابخانه روضاتى در اصفهان است و در عصر حاضر نگاشته شده است. | ||
| خط ۲۱۱: | خط ۲۱۱: | ||
«المسائل المصريّة»، «المسائل المصريات»، «جوابات المسائل المصريات» ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/5 234، /20 367، [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] /2 48، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | «المسائل المصريّة»، «المسائل المصريات»، «جوابات المسائل المصريات» ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/5 234، /20 367، [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] /2 48، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /4 92). | ||
كتاب المسائل المصريّة از كتاب‌هاى مختصر و موجز [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] است كه به سبك فقه استدلالى، پنج مسأله از كتاب طهارت «النهاية» [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» (م 460 ق) را بررسى نموده است. | كتاب المسائل المصريّة از كتاب‌هاى مختصر و موجز [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] است كه به سبك فقه استدلالى، پنج مسأله از كتاب طهارت «النهاية» [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» (م 460 ق) را بررسى نموده است. | ||
| خط ۳۰۰: | خط ۳۰۰: | ||
#[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/5 234، /8 219، /20 367 | #[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/5 234، /8 219، /20 367 | ||
#[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] /2 48 | #[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] /2 48 | ||
#[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | #[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /4 92 | ||
#مقدمه‌اى بر فقه شيعه، 105 | #مقدمه‌اى بر فقه شيعه، 105 | ||
| خط ۳۸۴: | خط ۳۸۴: | ||
- [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/2 74، /5 215، /20 339، /24 306 | - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/2 74، /5 215، /20 339، /24 306 | ||
- [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | - [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /10 319 | ||
----------------------------------- | ----------------------------------- | ||
| خط ۵۸۲: | خط ۵۸۲: | ||
در جواب محقق حلّى فرمودند: كه تياسر از قبله به خود قبله است و محقق طوسى ساكت مى‌شود. پس از اين مباحثه، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در اين زمينه كتابى نوشته و براى محقق طوسى مى‌فرستد كه وى آن را پسنديده و از آن تعريف مى‌كند. | در جواب محقق حلّى فرمودند: كه تياسر از قبله به خود قبله است و محقق طوسى ساكت مى‌شود. پس از اين مباحثه، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در اين زمينه كتابى نوشته و براى محقق طوسى مى‌فرستد كه وى آن را پسنديده و از آن تعريف مى‌كند. | ||
اين رسالۀ كوچك بعدها در كتب فقهى همچون مهذّب البارع [[ابن فهد حلی، احمد بن محمد|ابن فهد حلّى]] (م 841 ق)، روض الجنان شهيد دوم (م 966 ق)، حاشية الإرشاد [[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان|شيخ ابراهيم قطيفى]] (م 945 ق)، محبوب القلوب قطب الدين اشكورى، [[مدارك الأحكام في شرح شرائع الإسلام|مدارك الأحكام]] | اين رسالۀ كوچك بعدها در كتب فقهى همچون مهذّب البارع [[ابن فهد حلی، احمد بن محمد|ابن فهد حلّى]] (م 841 ق)، روض الجنان شهيد دوم (م 966 ق)، حاشية الإرشاد [[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان|شيخ ابراهيم قطيفى]] (م 945 ق)، محبوب القلوب قطب الدين اشكورى، [[مدارك الأحكام في شرح شرائع الإسلام|مدارك الأحكام]] سيد محمد عاملى (م 1009 ق)، [[بحار الأنوار]] علامۀ مجلسى (م 1111ق) آورده شده است. | ||
در كتاب «[[بحار الأنوار]]» علت اين نحوه تصحيح قبلۀ بعضى از مساجد نظير مسجد سهله و مسجد يونس را اين گونه بيان نموده كه آنها در زمان خلفاى جور ساخته شده بوده‌اند و به علت تقيه و فشار حكومت عباسى، محقق حلّى اين سبك خطابى را براى تصحيح اين اشتباه انتخاب نموده است،([[بحار الأنوار]] /81 53). | در كتاب «[[بحار الأنوار]]» علت اين نحوه تصحيح قبلۀ بعضى از مساجد نظير مسجد سهله و مسجد يونس را اين گونه بيان نموده كه آنها در زمان خلفاى جور ساخته شده بوده‌اند و به علت تقيه و فشار حكومت عباسى، محقق حلّى اين سبك خطابى را براى تصحيح اين اشتباه انتخاب نموده است،([[بحار الأنوار]] /81 53). | ||
| خط ۶۱۶: | خط ۶۱۶: | ||
- [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/2 18 | - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/2 18 | ||
- [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] | - [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /3 148، /4 90 تا 92، /9 418 | ||
- [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] /2 48 تا 50 | - [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] /2 48 تا 50 | ||
| خط ۶۲۹: | خط ۶۲۹: | ||
از آغاز تأليف كتب فقهى در كنار سبك‌هاى متفاوت فقهى همچون فقه منصوص، فقه مقارنه‌اى، فقه تغريعى، نوعى از فقه پديد آمد كه در آن مباحث مختلف فقهى در مختصرترين حالت و به صورت منظم تدوين مى‌شد تا خوانندگان بتوانند براحتى از آنها استفاده نمايند. | از آغاز تأليف كتب فقهى در كنار سبك‌هاى متفاوت فقهى همچون فقه منصوص، فقه مقارنه‌اى، فقه تغريعى، نوعى از فقه پديد آمد كه در آن مباحث مختلف فقهى در مختصرترين حالت و به صورت منظم تدوين مى‌شد تا خوانندگان بتوانند براحتى از آنها استفاده نمايند. | ||
از اين قبيل تأليفات مى‌توان به كتاب‌هاى «[[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]] » تأليف سلاّر بن عبدالعزيز (م 448 ق)، [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | از اين قبيل تأليفات مى‌توان به كتاب‌هاى «[[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]] » تأليف سلاّر بن عبدالعزيز (م 448 ق)، [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] تأليف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» (م 460 ق)، «اشارة السبق» تأليف ابوالمجد حلبى از علماى قرن ششم اشاره نمود. | ||
اگر چه مؤلفين اين كتاب‌ها تمام تلاش خود را در جهت خلاصه نمودن مباحث فقهى بكار مى‌گرفتند تا جايى كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در پايان «الجمل» مى‌نويسد: «فهذه جمل لخصناها و عقدناها في كل كتاب على غاية جهدنا و طاقتنا»، اما گاهى در تقسيم بندى مطالب به تكرار بعضى از مطالب پرداخته و يا عبارت‌هاى طولانى را بكار برده‌اند. | اگر چه مؤلفين اين كتاب‌ها تمام تلاش خود را در جهت خلاصه نمودن مباحث فقهى بكار مى‌گرفتند تا جايى كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در پايان «الجمل» مى‌نويسد: «فهذه جمل لخصناها و عقدناها في كل كتاب على غاية جهدنا و طاقتنا»، اما گاهى در تقسيم بندى مطالب به تكرار بعضى از مطالب پرداخته و يا عبارت‌هاى طولانى را بكار برده‌اند. | ||
| خط ۶۴۰: | خط ۶۴۰: | ||
در اين ميان با تغيير در نظم تقسيم بندى و ساختار مطالب، و استفاده از تعابير خلاصه‌تر و جاى دادن فتاواى خود در ضمن اين عبارت‌ها به اين مهم همت گماشته است. | در اين ميان با تغيير در نظم تقسيم بندى و ساختار مطالب، و استفاده از تعابير خلاصه‌تر و جاى دادن فتاواى خود در ضمن اين عبارت‌ها به اين مهم همت گماشته است. | ||
وى خلاصۀ كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | وى خلاصۀ كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] را با نام «المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] » و خلاصۀ كتاب [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]] سلار را با نام «مختصر [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]] » در سال 672ق تأليف نموده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/20 207). | ||
==انگيزۀ تأليف== | ==انگيزۀ تأليف== | ||
| خط ۶۶۶: | خط ۶۶۶: | ||
اگر چه در كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | اگر چه در كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] كه قسمت عبادات را در بردارد به پنج قسمت صلاة، صوم، زكاة، حج، جهاد تقسيم شده است اما در كتاب المقصود من الجمل قسمت طهارة در عناوين كتاب اضافه شده است. | ||
تقسيم بندى مطالب كتاب شبيه به «[[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] » مى‌باشد اما عناوين قسمت‌هاى مختلف كتاب و تفكيك بين مطالب در آن ديده نمى‌شود. | تقسيم بندى مطالب كتاب شبيه به «[[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] » مى‌باشد اما عناوين قسمت‌هاى مختلف كتاب و تفكيك بين مطالب در آن ديده نمى‌شود. | ||
| خط ۶۷۳: | خط ۶۷۳: | ||
اگر چه كتاب المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | اگر چه كتاب المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] به عنوان خلاصه و مختصر كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] مشهور شده است اما در واقع اين كتاب داراى تفاوت‌هاى اساسى با كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] مى‌باشد. | ||
همان طور كه گذشت اين كتاب از نظر تقسيم بندى فصول كتاب، فصل طهارت را اضافه نموده است. | همان طور كه گذشت اين كتاب از نظر تقسيم بندى فصول كتاب، فصل طهارت را اضافه نموده است. | ||
هم‌چنين بر خلاف كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | هم‌چنين بر خلاف كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] كه مباحث كتاب را به 12 قسمت مقدمات و مقارنات، و سپس هر كدام را به افعال و تروك و هر كدام از اين دو را به واجب، مستحب و ندب، يا حرام، مكروه، و ندب تقسيم نموده است. | ||
در اين كتاب اين تقسيم بندى مراعات نشده است و مؤلف دو نوع مستحب و ندب يا مكروه و ندب را در يكجا گردآورى نموده است. | در اين كتاب اين تقسيم بندى مراعات نشده است و مؤلف دو نوع مستحب و ندب يا مكروه و ندب را در يكجا گردآورى نموده است. | ||
| خط ۶۸۸: | خط ۶۸۸: | ||
در لابه‌لاى مطالب مذكور در كتاب المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | در لابه‌لاى مطالب مذكور در كتاب المقصود من [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] مؤلف نظريات جديد و فتاواى خود را مطرح نموده كه به بعضى اشاره مى‌شود در كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] وقت نماز مغرب را استتار قرص خورشيد دانسته مى‌نويسد: و أوّل وقت المغرب غيبوبة الشمس، امّا [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقّق حلّى]] مى‌نويسد: و أوّل المغرب من زوال الحمرة شرقا إلى زوالها غربا. | ||
در مورد ترتيب خواندن نمازهاى قضاء و اداء [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] مى‌نويسد: من فاتته صلاة فريضة فوقتها حين يذكرها ما لم يدخل وقت فريضة [حاضرة]. در حالى كه محقق حلّى داخل شدن وقت را شرط ندانسته بلكه ضيق به وقت را شرط مى‌داند و مى‌نويسد: و تصلّى الفائتة ما لم يتضيق الحاضرة. | در مورد ترتيب خواندن نمازهاى قضاء و اداء [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] مى‌نويسد: من فاتته صلاة فريضة فوقتها حين يذكرها ما لم يدخل وقت فريضة [حاضرة]. در حالى كه محقق حلّى داخل شدن وقت را شرط ندانسته بلكه ضيق به وقت را شرط مى‌داند و مى‌نويسد: و تصلّى الفائتة ما لم يتضيق الحاضرة. | ||