بدخشانی، محمد بن معتمد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد بن معتمد خان بدخشانی حارثی'''، معروف به حارثی، متوفی 1126ق، محدث، حافظ و شخصیتی است که در اواخر قرن یازده هجری، در هندوستان به سر می‌برده و در زمینه حدیث کار می‌کرده است<ref>ر.ک: بدخشانی، محمد بن معتمد، ص12-13</ref>.

وی آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته که در خرد و ذکاوت و ژرف‌نگری یگانه بوده است. در حدی که بزرگان رجال و حدیث، او را چهره ممتاز شمرده و تألیفات و تصنیفاتش را ستوده‌اند. وی در سرزمینی می‌زیسته که به دلیل دور بودن از مراکز دینی، میراث علمی آن مهجور و مغفول مانده و مدفون گردیده‌اند و جای تأسف اینجاست که این علوم و سرمایه‌های علمی از آن مرز و بوم به سایر اقطار عربی و اسلامی نتوانست راه پیدا نماید، مگر اندکی از آن آثار و سرمایه‌های فرهنگی، نظیر تألیفات حافظ بدخشانی که خود از چهره‌های درخشان و نوابغ روزگار و از سرمایه‌های علمی بوده است، اما کمتر افکار بلند و عمیق ایشان مورد توجه ارباب فضل و دانش قرار گرفته است؛ زیرا وی در یک جو که فضای تعصب، تحجر و کینه‌توزی نسبت به طایفه امامیه اثناعشریه آسمان را تیره و تار ساخته بود، توانست بدون تعصب، دغدغه، تنگ‌نظری و گرایش به مذهب خاصی، آثار به این عظمت را بیافریند<ref>همان، ص13</ref>.

وی در زمینه و شناخت حدیث، زحمات زیادی را متحمل شده، تا جایی که در آغاز جوانی، مرارت و تلخی‌های فراموش‌نشدنی را از روزگار چشیده است. آن‌طور که خود می‌گوید سال‌ها گرفتار فقر مضاعف و حسودان سرسخت بود و بالاخره ناگزیر نزد پادشاه وقت از حسودان و شداید زندگی گلایه می‌کند. او نیز توجه ویژه خود را مبذول داشته تا از این وضعیت، اندک‌اندک بیرون می‌آید<ref>همان</ref>.

# فقیه محدث پیشوای حفاظ علامه سید میر حامد حسین موسوی هندی (متوفی 1036ق)، در کتاب ارزشمند «عبقات» در بخش حدیث «أنا مدينة العلم و علي بابها» می‌نویسد: «معتمد خان بدخشانی، از نخبگان خردمند و دانشمندی است بلندمرتبه و ارجمند که احادیث حسن، جمیل و صحیح را علی‌رغم بدخواهان گردآوری نمود و با این کارش بینی اهل عناد و کینه را به خاک مذلت مالید و دسایس شیاطین را باطل ساخت و او توانست با این ژرف‌نگری و ارائه فرهنگ ناب اهل‌بیت(ع)، نظر خیلی از حسودان و اهل خدعه و نیرنگ را دگرگون و منقلب سازد؛ البته از مسیر و راهی که فرا روی خردورزان گشوده شده است هرگز کسی به بیراهه نمی‌رود مگر کسانی که خود را به گمراهی و ضلالت بیندازند و از روی عناد راه مستقیم را رها نمایند که در حقیقت خود را به عذاب دردناک و بدبختی فلاکت‌آور مبتلا نموده‌اند»<ref>همان، ص14</ref>.

# در جای دیگر علامه میر حامد حسین می‌نویسد: «بر کسی پوشیده نماند که میرزا محمد بدخشانی از مقام و منزلت بس جلیل و بلند و شامخی در نزد بزرگان اهل سنت برخوردار است. وی از روشن‌بین‌ترین علمای بزرگ و از جمله ناقدان زبردست مکتب «حدیث» است که احادیث معتبری را در عظمت و بزرگواری ائمه نقل کرده است که از آفتاب هم روشن‌تر است و او راه درست و شاهراه مستقیمی را برای راهیان حق نشان داده است»<ref>همان</ref>.

# علامه امینی در کتاب «الغدير» نوشته است: «میرزا محمد خان فرزند معتمد خان بدخشی... از زمره کسانی است که در حدیث‌شناسی و فنون آن و رجال حدیث، از تبحر ویژه برخوردار بوده است»<ref>همان</ref>.

# صاحب کتاب «الذريعة إلی تصانيف الشيعة» آورده است: «مفتاح النجاة في مناقب آل العباء را میرزا محمد بن رستم معتمد خان بدخشی حارثی برای سلطان ابونصر قطب‌الدین محمد شاه بهادر غازی تألیف کرده است و در 7 محرم 1126 به اتمام رسانیده است»<ref>همان، ص15</ref>.

# نزل الأبرار بما صح من مناقب أهل‌البيت الأطهار<ref>همان، ص15</ref>.