۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين'
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
'''خواجه | '''خواجه نظامالدين عبيد الله زاكانى'''، معروف به '''عبيد زاكانى'''، شاعر و نويسنده طنزپرداز فارسى‌زبان قرن هشتم هجرى است كه طبق قراين موجود در اواخر قرن هفتم يا اوايل قرن هشتم هجرى در يكى از توابع قزوين چشم به جهان گشود. | ||
==خاندان== | ==خاندان== | ||
علت مشهور بودن او به زاكانى نسبت داشتن او به خاندان زاكان است كه اين خاندان تيره‌اى از «عرب بنى خفاجه» بودند كه بعد از مهاجرت به ايران به نزديكى رزن از توابع همدان رفتند و در آن ناحيه ساكن شدند. در اين خاندان دو شعبه از ديگران مشهورتر بودند. شعبه‌ى اول كه به گفته [[مستوفی، حمدالله|حمد الله مستوفى]] (معاصر و همشهرى عبيد) اهل دانش‌هاى معقول و منقول بودند و شعبه‌ى دوم كه اين مورخ آنها را ارباب الصدور (وزيران و ديوانيان) مى‌نامد. [[مستوفی، حمدالله|حمد الله مستوفى]]، عبيد را | علت مشهور بودن او به زاكانى نسبت داشتن او به خاندان زاكان است كه اين خاندان تيره‌اى از «عرب بنى خفاجه» بودند كه بعد از مهاجرت به ايران به نزديكى رزن از توابع همدان رفتند و در آن ناحيه ساكن شدند. در اين خاندان دو شعبه از ديگران مشهورتر بودند. شعبه‌ى اول كه به گفته [[مستوفی، حمدالله|حمد الله مستوفى]] (معاصر و همشهرى عبيد) اهل دانش‌هاى معقول و منقول بودند و شعبه‌ى دوم كه اين مورخ آنها را ارباب الصدور (وزيران و ديوانيان) مى‌نامد. [[مستوفی، حمدالله|حمد الله مستوفى]]، عبيد را نظامالدين عبيد الله زاكانى ياد مى‌كند و او را از شعبه‌ى دوم مى‌داند. بااين‌همه، اطلاع دقيقى از مقام صدارت يا وزارت براى عبيد در دست نيست و همين قدر مى‌دانيم كه در دستگاه پادشاهان فردى محترم بوده است. | ||
==عبيد در نگاه تاريخ== | ==عبيد در نگاه تاريخ== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
# اينكه او از جمله صدور وزرا بوده، ولى در هيچ منبعى به آن اشاره نشده است. | # اينكه او از جمله صدور وزرا بوده، ولى در هيچ منبعى به آن اشاره نشده است. | ||
# نام شخص شاعر | # نام شخص شاعر نظامالدين بوده است، در صورتى كه در ابتداى غالب نسخ كليات و در مقدمه‌هايى كه بر آن نوشته‌اند وى را نجمالدين عبيد زاكانى ياد كرده‌اند. | ||
# نام شخصى شاعر، عبيد الله و عبيد تخلص شعرى او است. خود او نيز در يكى از غزل‌هاى خود مى‌گويد: | # نام شخصى شاعر، عبيد الله و عبيد تخلص شعرى او است. خود او نيز در يكى از غزل‌هاى خود مى‌گويد: | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
عبيد در هنگام تأليف تاريخ گزيده كه قريب چهل سال پيش از مرگ اوست، به اشعار خوب و رسائل بى‌نظير خود شهرت داشته است. در تذكره دولت‌شاه سمرقندى چند حكايت راجع به عبيد و مشاعرات او با جهان‌خاتون شاعره و سلمان ساوجى و ذكر تأليفى از او به نام شاه شيخ ابواسحاق در علم معانى و بيان و غيره هست. | عبيد در هنگام تأليف تاريخ گزيده كه قريب چهل سال پيش از مرگ اوست، به اشعار خوب و رسائل بى‌نظير خود شهرت داشته است. در تذكره دولت‌شاه سمرقندى چند حكايت راجع به عبيد و مشاعرات او با جهان‌خاتون شاعره و سلمان ساوجى و ذكر تأليفى از او به نام شاه شيخ ابواسحاق در علم معانى و بيان و غيره هست. | ||
عبيد در تأليفات خود از چندين تن از پادشاهان و معاصرين خود مانند خواجه | عبيد در تأليفات خود از چندين تن از پادشاهان و معاصرين خود مانند خواجه علاءالدين محمد، شاه شيخ ابوالحسن اينجو، ركنالدين عبدالملك وزير سلطان اويس و شاه شجاع مظفرى ياد كرده است. وى از نوابغ بزرگان است. مى‌توان او را تا يك اندازه شبيه به نويسنده بزرگ فرانسوى ولتر دانست. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
تقىالدين كاشى در تذكره خود، تاريخ وفات عبيد زاكانى را سال 772ق دانسته و صادق اصفهانى در كتاب شاهد صادق آن را ذيل وقايع سال 771 آورده است. قدر مسلم اين كه عبيد تا اواخر سال 768ق هنوز حيات داشته است... و به نحو قطع و يقين وفات او بين سنوات 768 و 769 يا 772 رخ داده است و در دزفول دفن شد. | |||