۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
«تهذیب الأحکام»، شرحى حدیثى بر کتاب «[[المقنعة]]» [[شیخ مفید]] است. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] که در جوانى شاگرد [[شیخ مفید]] بوده است تصمیم مى‌گیرد شرحى بر کتاب [[المقنعة]] استاد خود بنگارد و روایات مربوط به هر حکم و فتوا را بیان کند. | «تهذیب الأحکام»، شرحى حدیثى بر کتاب «[[المقنعة]]» [[شیخ مفید]] است. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] که در جوانى شاگرد [[شیخ مفید]] بوده است تصمیم مى‌گیرد شرحى بر کتاب [[المقنعة]] استاد خود بنگارد و روایات مربوط به هر حکم و فتوا را بیان کند. | ||
درباره زمان تألیف کتاب باید گفت که شیخ، کتاب را در سن حدود 25 یا 26 سالگى شروع کرده است و این نشانگر نبوغ و رشد فوق‌العاده علمى اوست که در این سن چنین کتابى در محضر شیخ مفید نگاشته است؛ زیرا شیخ مفید در آغاز نگارش کتاب زنده بود است؛ ازاین‌رو در پایان نام او جمله «أیده الله تعالى» را ذکر مى‌کند؛ ولى پس از نگارش قسمتى از کتاب، شیخ مفید از دنیا مى‌رود (413ق) و [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] از او با عنوان «رحمه‌الله» یاد مى‌کند <ref>مدنى بجستانى، سید محمود، ص506</ref> | درباره زمان تألیف کتاب باید گفت که شیخ، کتاب را در سن حدود 25 یا 26 سالگى شروع کرده است و این نشانگر نبوغ و رشد فوق‌العاده علمى اوست که در این سن چنین کتابى در محضر شیخ مفید نگاشته است؛ زیرا شیخ مفید در آغاز نگارش کتاب زنده بود است؛ ازاین‌رو در پایان نام او جمله «أیده الله تعالى» را ذکر مى‌کند؛ ولى پس از نگارش قسمتى از کتاب، شیخ مفید از دنیا مى‌رود (413ق) و [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] از او با عنوان «رحمه‌الله» یاد مى‌کند<ref>مدنى بجستانى، سید محمود، ص506</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
در ابتداى کتاب سه مقدمه از ناشر، محقق و مؤلف آمده و در انتهاى کتاب مشیخه ذکر شده است. | در ابتداى کتاب سه مقدمه از ناشر، محقق و مؤلف آمده و در انتهاى کتاب مشیخه ذکر شده است. | ||
[[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] ابتدا کلام شیخ مفید در کتاب «المقنعة» را ذکر و سپس روایات مربوط را بیان مى‌کند، ولى این التزام به شرح مقنعة بیشتر از باب 12 کتاب الصلاة، «باب فضل الصلاة و المفروض منها و المسنون» به طول نمى‌انجامد و از آن قست به بعد خود مؤلف روایات را به‌صورت مبوب و منظم تا پایان کتب فقهى دنبال مى‌کند و دیگر از مقنعه سخن به میان نمى‌آورد. این کتاب داراى 13590 حدیث است که ضمن 393 باب تنظیم و تبویب شده است <ref>همان، ص501</ref> | [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] ابتدا کلام شیخ مفید در کتاب «المقنعة» را ذکر و سپس روایات مربوط را بیان مى‌کند، ولى این التزام به شرح مقنعة بیشتر از باب 12 کتاب الصلاة، «باب فضل الصلاة و المفروض منها و المسنون» به طول نمى‌انجامد و از آن قست به بعد خود مؤلف روایات را به‌صورت مبوب و منظم تا پایان کتب فقهى دنبال مى‌کند و دیگر از مقنعه سخن به میان نمى‌آورد. این کتاب داراى 13590 حدیث است که ضمن 393 باب تنظیم و تبویب شده است<ref>همان، ص501</ref> | ||
ایشان ذیل هر باب، روایات مرتبط را ذکر، سپس روایات مخالف و جواب توجیه و تأویل خویش را بیان مى‌کند <ref>ر.ک: همان، ص502</ref> | ایشان ذیل هر باب، روایات مرتبط را ذکر، سپس روایات مخالف و جواب توجیه و تأویل خویش را بیان مى‌کند<ref>ر.ک: همان، ص502</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
اولین شخصى که شیخ در مشیخه سند خود را به او ذکر کرده است، [[ثقةالإسلام محمد بن یعقوب کلینى]] و آخرین آنها ابوطالب انبارى است. | اولین شخصى که شیخ در مشیخه سند خود را به او ذکر کرده است، [[ثقةالإسلام محمد بن یعقوب کلینى]] و آخرین آنها ابوطالب انبارى است. | ||
وى قسمتى از سند روایات را به کتاب فهرست خود ارجاع داده و قسمتى را نیز در کتاب دیگر خود «[[الاستبصار]]» بیان کرده است. مجموعه سندهاى شیخ در مشیخه «تهذیب الأحکام»، «الاستبصار» و نیز در کتاب «[[فهرست طوسی|الفهرست]]» او به 856 سند بالغ مى‌شود که همراه با معرفى، صحت، وثاقت، ضعف، مجهول بودن و سایر ویژگى‌هاى آن در جلد 24 «[[مستدرک الوسائل]]» آمده است و تعدادى از آنها (54 نفر) را [[شیخ حر عاملى]] در جلد پایانى «[[وسائل الشیعة]]» ذکر کرده است <ref>ر.ک: همان، ص504</ref> | وى قسمتى از سند روایات را به کتاب فهرست خود ارجاع داده و قسمتى را نیز در کتاب دیگر خود «[[الاستبصار]]» بیان کرده است. مجموعه سندهاى شیخ در مشیخه «تهذیب الأحکام»، «الاستبصار» و نیز در کتاب «[[فهرست طوسی|الفهرست]]» او به 856 سند بالغ مى‌شود که همراه با معرفى، صحت، وثاقت، ضعف، مجهول بودن و سایر ویژگى‌هاى آن در جلد 24 «[[مستدرک الوسائل]]» آمده است و تعدادى از آنها (54 نفر) را [[شیخ حر عاملى]] در جلد پایانى «[[وسائل الشیعة]]» ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص504</ref> | ||
این مجموعه، دربردارنده افزون بر 13 هزار حدیث امامیه در تمامى ابواب فقهى است که به‌مناسبت، توضیحاتى از مؤلف را نیز در بر دارد. | این مجموعه، دربردارنده افزون بر 13 هزار حدیث امامیه در تمامى ابواب فقهى است که به‌مناسبت، توضیحاتى از مؤلف را نیز در بر دارد. | ||
در 3 مجلد نخست، [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] با محوریت بیشترى که براى «المقنعة» قائل بوده، نخست اخبارى در شرح آن گرد آورده و پس از پایان موضوعات، بار دیگر ابواب مشابهى را با عنوان «أبواب الزیادات» به مجموعه افزوده است که حالت مکمل دارد. چنین تفکیکى از جلد چهارم به بعد دیده نمى‌شود و 7 جلد باقى کتاب، ساختار همگنى دارد <ref>بخش فقه، علوم قرآنى و حدیث، ج16، ص450</ref> | در 3 مجلد نخست، [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] با محوریت بیشترى که براى «المقنعة» قائل بوده، نخست اخبارى در شرح آن گرد آورده و پس از پایان موضوعات، بار دیگر ابواب مشابهى را با عنوان «أبواب الزیادات» به مجموعه افزوده است که حالت مکمل دارد. چنین تفکیکى از جلد چهارم به بعد دیده نمى‌شود و 7 جلد باقى کتاب، ساختار همگنى دارد<ref>بخش فقه، علوم قرآنى و حدیث، ج16، ص450</ref> | ||
ایشان گاه ضمن برخى از کتاب‌ها مطالب مهم دیگرى به‌صورت استطراد و تکمله آورده است؛ نظیر بحث خمس و بحث جزیه در زکات، امر به معروف در جهاد، زیارت و مختصرى از زندگى معصومین (ع) در حج <ref>ر.ک: مدنى بجستانى، سید محمود، ص502</ref> | ایشان گاه ضمن برخى از کتاب‌ها مطالب مهم دیگرى به‌صورت استطراد و تکمله آورده است؛ نظیر بحث خمس و بحث جزیه در زکات، امر به معروف در جهاد، زیارت و مختصرى از زندگى معصومین (ع) در حج<ref>ر.ک: مدنى بجستانى، سید محمود، ص502</ref> | ||
کتاب تهذیب، افزون بر اهمیت حدیثى از اهمیت فقهى نیز برخوردار است. نه‌تنها [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] خود در معرفى این کتاب در «الفهرست»، بر ارزش فقهى آن تأکید کرده، بلکه در منابع پسین فقه امامیه، به هنگام اشاره به اختلاف آراى [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]، آراى او در تهذیب نیز در کنار آثار فقهى‌اش چون «[[النهایة في مجرد الفقه و الفتاوی|النهایة]]» و «[[المبسوط]]» و «[[الخلاف]]»، مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است <ref>بخش فقه، علوم قرآنى و حدیث، ج16، ص450</ref> | کتاب تهذیب، افزون بر اهمیت حدیثى از اهمیت فقهى نیز برخوردار است. نه‌تنها [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] خود در معرفى این کتاب در «الفهرست»، بر ارزش فقهى آن تأکید کرده، بلکه در منابع پسین فقه امامیه، به هنگام اشاره به اختلاف آراى [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]، آراى او در تهذیب نیز در کنار آثار فقهى‌اش چون «[[النهایة في مجرد الفقه و الفتاوی|النهایة]]» و «[[المبسوط]]» و «[[الخلاف]]»، مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است<ref>بخش فقه، علوم قرآنى و حدیث، ج16، ص450</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
تهذیب الأحکام، بارها به چاپ رسیده است، اما چاپ‌هاى تحقیقى آن نخست به کوشش [[خرسان، حسن|حسن موسوى خرسان]] در نجف (1379ق) و بار دیگر به کوشش [[على‌اکبر غفارى]] در تهران (1417ق)، هر دو در 10 مجلد صورت گرفته است <ref>ر.ک: همان، ص450 و 451</ref> | تهذیب الأحکام، بارها به چاپ رسیده است، اما چاپ‌هاى تحقیقى آن نخست به کوشش [[خرسان، حسن|حسن موسوى خرسان]] در نجف (1379ق) و بار دیگر به کوشش [[على‌اکبر غفارى]] در تهران (1417ق)، هر دو در 10 مجلد صورت گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص450 و 451</ref> | ||
فهارس هر جلد در پایان همان جلد آمده است. پاورقى‌هاى کتاب به منابع دیگر حدیث در کتب اربعه اختصاص یافته است. | فهارس هر جلد در پایان همان جلد آمده است. پاورقى‌هاى کتاب به منابع دیگر حدیث در کتب اربعه اختصاص یافته است. | ||