۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - '</ref> ' به '</ref>') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
#مصحح در مقدمه‌اش كه در هشتم اسفند 1377ش نوشته، با تأكيد بر اينكه «محقّق خوانسارى با عنايت استوارى كه به شيخ و آراى وى دارد، در صدد تحكيم مبانى اصل كتاب مى‌باشد و از همين رو در پاره‌اى از موارد حتى اشكال‌هاى مقدّر بر شيخ را پاسخ مى‌گويد و در صدد توجيه و بيان صحّت كلام شيخ است، ولى البته وى در مواضع گوناگون به ستيزه با شيخ نيز برخاسته است و مطالب و عبارت‌هاى شيخ را به رشته نقد كشيده»، چند ويژگى ذيل را براى شرح حاضر با ذكر مثال توضيح داده است: 1. بررسى ادبى عبارت؛ 2. ردّ توجيه ادبى به‌نحو ديگر؛ 3. توجّه به اختلاف نسخ و ايجاد تفاوت معنى از آنها، توجه به اختلاف نسخ و ترجيح يكى؛ 4. تصحيح قياسى نسخه؛ 5. تعيين ارجاع‌هاى عبارت متن شفاء؛ 6. توجيه گفتار شيخ و پاره‌اى از تهافت‌هاى موجود در كلام وى؛ 7. تحليل كافى عبارت شفاء؛ وى در پاره‌اى از موارد با ذكر «ما حاصله» و شبيه آن به بررسى عبارت‌هاى متن پرداخته و گاه در بررسى خود از حدّ اعتدال خارج شده است، همچون بحث عرض ذاتى؛ 8. توجيه نهايى عبارت؛ 9. توجيه كلام شيخ و دفاع از او در مقابل صدرا؛ 10. توجّه به سير تطوّر آراء حكمى؛ 11. براهين نقلى و ارجاع توحيد به آن، با وجود دلايل عقلى در مسئله؛ 12. تحليل خاصّ از عرض ذاتى و تحقيق عرض ذاتى در موضوع علم و... و سرانجام اينكه اين شرح با توجه به ارجاعات مكرّر وى به تعليقه اشارات و حاشيه شرح تجريد، پس از اين دو كتاب مهم نگاشته شده؛ ازاين‌رو، دربردارنده آراء نهايى وى مى‌باشد... ...<ref>ر.ك: همان، ص15-32</ref> | #مصحح در مقدمه‌اش كه در هشتم اسفند 1377ش نوشته، با تأكيد بر اينكه «محقّق خوانسارى با عنايت استوارى كه به شيخ و آراى وى دارد، در صدد تحكيم مبانى اصل كتاب مى‌باشد و از همين رو در پاره‌اى از موارد حتى اشكال‌هاى مقدّر بر شيخ را پاسخ مى‌گويد و در صدد توجيه و بيان صحّت كلام شيخ است، ولى البته وى در مواضع گوناگون به ستيزه با شيخ نيز برخاسته است و مطالب و عبارت‌هاى شيخ را به رشته نقد كشيده»، چند ويژگى ذيل را براى شرح حاضر با ذكر مثال توضيح داده است: 1. بررسى ادبى عبارت؛ 2. ردّ توجيه ادبى به‌نحو ديگر؛ 3. توجّه به اختلاف نسخ و ايجاد تفاوت معنى از آنها، توجه به اختلاف نسخ و ترجيح يكى؛ 4. تصحيح قياسى نسخه؛ 5. تعيين ارجاع‌هاى عبارت متن شفاء؛ 6. توجيه گفتار شيخ و پاره‌اى از تهافت‌هاى موجود در كلام وى؛ 7. تحليل كافى عبارت شفاء؛ وى در پاره‌اى از موارد با ذكر «ما حاصله» و شبيه آن به بررسى عبارت‌هاى متن پرداخته و گاه در بررسى خود از حدّ اعتدال خارج شده است، همچون بحث عرض ذاتى؛ 8. توجيه نهايى عبارت؛ 9. توجيه كلام شيخ و دفاع از او در مقابل صدرا؛ 10. توجّه به سير تطوّر آراء حكمى؛ 11. براهين نقلى و ارجاع توحيد به آن، با وجود دلايل عقلى در مسئله؛ 12. تحليل خاصّ از عرض ذاتى و تحقيق عرض ذاتى در موضوع علم و... و سرانجام اينكه اين شرح با توجه به ارجاعات مكرّر وى به تعليقه اشارات و حاشيه شرح تجريد، پس از اين دو كتاب مهم نگاشته شده؛ ازاين‌رو، دربردارنده آراء نهايى وى مى‌باشد... ...<ref>ر.ك: همان، ص15-32</ref> | ||
#آقاى [[ناجی اصفهانی، حامد|حامد ناجى اصفهانى]]، تصحيح اين شرح و حاشيه را در شب چهارم شعبان سال 1419ق، به پايان رسانده، ولى متأسفانه مكان اتمام را مشخص نكرده است ...<ref>متن كتاب، ص772، پاورقى 6</ref> | #آقاى [[ناجی اصفهانی، حامد|حامد ناجى اصفهانى]]، تصحيح اين شرح و حاشيه را در شب چهارم شعبان سال 1419ق، به پايان رسانده، ولى متأسفانه مكان اتمام را مشخص نكرده است ...<ref>متن كتاب، ص772، پاورقى 6</ref> | ||
#مصحح در اثر حاضر، پاورقى‌هايى افزوده و در آن نسخه‌بدل‌ها را آورده ...<ref>ر.ك: همان، ص19، پاورقى 1-6 و...</ref> و گاه ارجاع به منابع داده ...<ref>ر.ك: همان، ص25، پاورقى 1 و...</ref> و گاهى لغتى را معنا كرده ...<ref>ر.ك: همان، ص11، پاورقى 4 و...</ref>؛ وليكن با بررسى اجمالى، پاورقى‌هاى توضيحى مفصل و يا انتقادى مشاهده نشد. | #مصحح در اثر حاضر، پاورقى‌هايى افزوده و در آن نسخه‌بدل‌ها را آورده ...<ref>ر.ك: همان، ص19، پاورقى 1-6 و...</ref>و گاه ارجاع به منابع داده ...<ref>ر.ك: همان، ص25، پاورقى 1 و...</ref>و گاهى لغتى را معنا كرده ...<ref>ر.ك: همان، ص11، پاورقى 4 و...</ref>؛ وليكن با بررسى اجمالى، پاورقى‌هاى توضيحى مفصل و يا انتقادى مشاهده نشد. | ||
#مصحح محترم براى تصحيح و تحقيق اين كتاب از منابع معتبر و متعددى (26 كتاب به زبان عربى و فارسى) استفاده كرده ...<ref>ر.ك: همان، ص782-783</ref>؛ جز آنكه كتاب قصص العلماء نوشته ميرزا محمد تنكابنى كه ايشان از آن بهره برده و جزو منابعش قرار داده ...<ref>ر.ك: همان، ص783</ref>، در نزد خبرگان علم تراجم و رجال و كتاب‌شناسان، ضعيف است و معتبر نيست. | #مصحح محترم براى تصحيح و تحقيق اين كتاب از منابع معتبر و متعددى (26 كتاب به زبان عربى و فارسى) استفاده كرده ...<ref>ر.ك: همان، ص782-783</ref>؛ جز آنكه كتاب قصص العلماء نوشته ميرزا محمد تنكابنى كه ايشان از آن بهره برده و جزو منابعش قرار داده ...<ref>ر.ك: همان، ص783</ref>، در نزد خبرگان علم تراجم و رجال و كتاب‌شناسان، ضعيف است و معتبر نيست. | ||
#دكتر [[یوسف ثانی، محمود|سيد محمود يوسف ثانى]] تأكيد كرده است كه: كتاب شفا مفصل‌ترين كتاب فلسفه در عالم اسلام و مهم‌ترين كتاب فيلسوف بزرگ مشائى [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] و تأثيرگذارترين اثر فلسفى در ادوار تفكر اسلامى است و اين دائرةالمعارف عظيم فلسفى مشتمل بر يك دوره كامل فلسفه به معناى عام آن است كه همه شعب علوم عقلى را در بر مى‌گيرد و شفا در سه قسمت اصلى منطقيات، طبيعيات و الهيات تنظيم شده و هريك از آن سه نيز به شعب و فروع ديگرى منقسم شده است. او با اشاره به شروح كتاب شفا افزوده است: «... ارزش اين شروح و حواشى از جهت نوآورى‌هاى فلسفى و دقت در تبيين مبانى حكمت مشائى متفاوت است و طبقه‌بندى و ارزيابى آنها خود موضوع تحقيقى مستقل و جداگانه است. به اعتقاد محققان فلسفه اسلامى، مهم‌ترين حاشيه الهيات شفا، تعليقه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] بر آن است كه عمدتا مربوط به الهيات بالمعنى الأعم است، ولى از آنجا كه عمده سيطره [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] مربوط به ادوار پس از ظهور آخوند [[نوری، علی بن جمشید|ملا على نورى]] است، در زمان خود او و پس از آن تا روزگار حكيم نورى، حوزه‌هاى علوم دينى در بخش معارف عقلى عمدتا متأثر از حكمت مشاء بوده‌اند و نسبت به فلسفه صدرايى، نه موافقت كه نظر انتقادى نيز داشته‌اند. يكى از اين ديدگاه‌هاى انتقادى مربوط به حكيم نام‌آور عصر صفوى و معروف به استاد الكل في الكل [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|آقا حسين خوانسارى]] است كه به‌ويژه از جهت تلقى حكماى مشائى از فلسفه صدرايى و مواضع نقد آنها بر اين فلسفه، قابل توجه است. حكيم خوانسارى در معقول، شاگرد ميرفندرسكى و در منقول شاگرد علامه ملا [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] است. بى‌شك يكى از مهم‌ترين و مفصل‌ترين آثار اين حكيم، حاشيه بر الهيات شفا است كه اينك با تصحيح آقاى [[ناجی اصفهانی، حامد|حامد ناجى اصفهانى]] و به همت كنگره بزرگداشت [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|آقا حسين خوانسارى]] طبع و نشر شده... اين حاشيه تا فصل هشتم الهيات شفاست و تا آنجا كه با تعليقه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] همراه است، پيوسته ناظر بر آن مى‌باشد؛ هرچند كه اين نظارت از موضع انتقاد و ايراد صورت مى‌گيرد» ...<ref>ر.ك: [[یوسف ثانی، محمود|سيد محمود يوسف ثانى]]، مقاله «الحاشية على إلهيات الشفاء»، در ماهنامه كتاب ماه ادبيات و فلسفه، مرداد 1378، شماره 22، ص18</ref> | #دكتر [[یوسف ثانی، محمود|سيد محمود يوسف ثانى]] تأكيد كرده است كه: كتاب شفا مفصل‌ترين كتاب فلسفه در عالم اسلام و مهم‌ترين كتاب فيلسوف بزرگ مشائى [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] و تأثيرگذارترين اثر فلسفى در ادوار تفكر اسلامى است و اين دائرةالمعارف عظيم فلسفى مشتمل بر يك دوره كامل فلسفه به معناى عام آن است كه همه شعب علوم عقلى را در بر مى‌گيرد و شفا در سه قسمت اصلى منطقيات، طبيعيات و الهيات تنظيم شده و هريك از آن سه نيز به شعب و فروع ديگرى منقسم شده است. او با اشاره به شروح كتاب شفا افزوده است: «... ارزش اين شروح و حواشى از جهت نوآورى‌هاى فلسفى و دقت در تبيين مبانى حكمت مشائى متفاوت است و طبقه‌بندى و ارزيابى آنها خود موضوع تحقيقى مستقل و جداگانه است. به اعتقاد محققان فلسفه اسلامى، مهم‌ترين حاشيه الهيات شفا، تعليقه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] بر آن است كه عمدتا مربوط به الهيات بالمعنى الأعم است، ولى از آنجا كه عمده سيطره [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] مربوط به ادوار پس از ظهور آخوند [[نوری، علی بن جمشید|ملا على نورى]] است، در زمان خود او و پس از آن تا روزگار حكيم نورى، حوزه‌هاى علوم دينى در بخش معارف عقلى عمدتا متأثر از حكمت مشاء بوده‌اند و نسبت به فلسفه صدرايى، نه موافقت كه نظر انتقادى نيز داشته‌اند. يكى از اين ديدگاه‌هاى انتقادى مربوط به حكيم نام‌آور عصر صفوى و معروف به استاد الكل في الكل [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|آقا حسين خوانسارى]] است كه به‌ويژه از جهت تلقى حكماى مشائى از فلسفه صدرايى و مواضع نقد آنها بر اين فلسفه، قابل توجه است. حكيم خوانسارى در معقول، شاگرد ميرفندرسكى و در منقول شاگرد علامه ملا [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] است. بى‌شك يكى از مهم‌ترين و مفصل‌ترين آثار اين حكيم، حاشيه بر الهيات شفا است كه اينك با تصحيح آقاى [[ناجی اصفهانی، حامد|حامد ناجى اصفهانى]] و به همت كنگره بزرگداشت [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|آقا حسين خوانسارى]] طبع و نشر شده... اين حاشيه تا فصل هشتم الهيات شفاست و تا آنجا كه با تعليقه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] همراه است، پيوسته ناظر بر آن مى‌باشد؛ هرچند كه اين نظارت از موضع انتقاد و ايراد صورت مى‌گيرد» ...<ref>ر.ك: [[یوسف ثانی، محمود|سيد محمود يوسف ثانى]]، مقاله «الحاشية على إلهيات الشفاء»، در ماهنامه كتاب ماه ادبيات و فلسفه، مرداد 1378، شماره 22، ص18</ref> | ||