۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۱ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۱:۲۲
، ۲۱ مهٔ ۲۰۱۷جایگزینی متن - 'استاد آشتيانى' به 'استاد آشتيانى '
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
جز (جایگزینی متن - 'استاد آشتيانى' به 'استاد آشتيانى ') |
||
| خط ۲۳۶: | خط ۲۳۶: | ||
در مورد چگونگى انتشار اين مكاتبات فلسفى - عرفانى، چند نكته گفتنى است: | در مورد چگونگى انتشار اين مكاتبات فلسفى - عرفانى، چند نكته گفتنى است: | ||
1. براى نخستين بار استاد [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلالالدين آشتيانى]] اين مكاتبات را در نشريه «جاويدان خرد» بهصورت مقالهاى در سه قسمت و به ترتيب در سالهاى 1354، 1355 و 1357ش، با مقدمه و تعليقات، تصحيح و منتشر كرد. استاد آشتيانى با آنكه از سويى، در آثارش بيشتر در نقش شارح ظاهر مىشد و كمتر به انتقاد مىپرداخت و از سويى ديگر، در موضوع مورد بحث همعقيده با سيد احمد كربلايى و قائل به «وحدت شخصى وجود» بود، ولى بااينهمه، چند انتقاد اساسى بر آيتالله كربلايى وارد كرد و از جمله در تعليقه 80 <ref>مكاتبات عرفانى، ص 94</ref> و تعليقه 84 <ref>همان، ص 101 - 103</ref> او را قائل به «أصالة الماهية» دانست و در تعليقه 43 <ref>همان، ص 67 - 68</ref> با اشاره به گرايش سيد به مسلك ذوق التأله محقق دوانى؛ يعنى أصالة الوجود در حضرت حق و أصالة الماهية در خلق، آن را بديهى البطلان دانست؛ زيرا ادله طرفين، قول به تفصيل را رد مىكند و حتى تصريح كرد كه «مرحوم سيد از تقرير برهان بر مطلب، مرتب طفره مىرود و با شعر و غزل و تغزل از معركه خارج مىشود و بالاخره نفرمود كه چرا وجودات خاصه امكانيه كه به قول او محدود به ماهيات اعتباريهاند، اعتبار و اوهام صرفند؟! حق اول، مگر صرف خارج و عين واقع و نفس منشأيت اثر نيست؟! مگر اثر غير از معلول است؟! مگر معلول از لوازم وجود خارجى علت نمىباشد؟!...» <ref>همان، تعليقه 47، ص 72</ref> و «مرحوم عارف محقق سيد احمد مانند ساير عرفاى اتباع آقا محمد بيدآبادى در نظريات و برهانيات تضلع ندارد و در مقام كشف، اعيان ممكنات را اعتبارى ديده و در مقام غلبه وحدت، كثرت را موهوم شناخته است» <ref>همان، تعليقه 43، ص 67 - 68</ref> و البته طبيعى است كه اين گونه انتقادها به مذاق هواداران «وحدت شخصى وجود» مانند آيتالله حسينى تهرانى، هيچ خوش نيامد. | 1. براى نخستين بار استاد [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلالالدين آشتيانى]] اين مكاتبات را در نشريه «جاويدان خرد» بهصورت مقالهاى در سه قسمت و به ترتيب در سالهاى 1354، 1355 و 1357ش، با مقدمه و تعليقات، تصحيح و منتشر كرد. [[آشتیانی، جلالالدین|استاد آشتيانى]] با آنكه از سويى، در آثارش بيشتر در نقش شارح ظاهر مىشد و كمتر به انتقاد مىپرداخت و از سويى ديگر، در موضوع مورد بحث همعقيده با سيد احمد كربلايى و قائل به «وحدت شخصى وجود» بود، ولى بااينهمه، چند انتقاد اساسى بر آيتالله كربلايى وارد كرد و از جمله در تعليقه 80 <ref>مكاتبات عرفانى، ص 94</ref> و تعليقه 84 <ref>همان، ص 101 - 103</ref> او را قائل به «أصالة الماهية» دانست و در تعليقه 43 <ref>همان، ص 67 - 68</ref> با اشاره به گرايش سيد به مسلك ذوق التأله محقق دوانى؛ يعنى أصالة الوجود در حضرت حق و أصالة الماهية در خلق، آن را بديهى البطلان دانست؛ زيرا ادله طرفين، قول به تفصيل را رد مىكند و حتى تصريح كرد كه «مرحوم سيد از تقرير برهان بر مطلب، مرتب طفره مىرود و با شعر و غزل و تغزل از معركه خارج مىشود و بالاخره نفرمود كه چرا وجودات خاصه امكانيه كه به قول او محدود به ماهيات اعتباريهاند، اعتبار و اوهام صرفند؟! حق اول، مگر صرف خارج و عين واقع و نفس منشأيت اثر نيست؟! مگر اثر غير از معلول است؟! مگر معلول از لوازم وجود خارجى علت نمىباشد؟!...» <ref>همان، تعليقه 47، ص 72</ref> و «مرحوم عارف محقق سيد احمد مانند ساير عرفاى اتباع آقا محمد بيدآبادى در نظريات و برهانيات تضلع ندارد و در مقام كشف، اعيان ممكنات را اعتبارى ديده و در مقام غلبه وحدت، كثرت را موهوم شناخته است» <ref>همان، تعليقه 43، ص 67 - 68</ref> و البته طبيعى است كه اين گونه انتقادها به مذاق هواداران «وحدت شخصى وجود» مانند آيتالله حسينى تهرانى، هيچ خوش نيامد. | ||
2. استاد آشتيانى در سال 1361ش، مقالات مذكور را در كتابى مستقل تحت عنوان «مكاتبات عرفانى بين سيد احمد حائرى و شيخ محمدحسين غروى»، جمع و بدون هيچ تغييرى منتشر كرد. | 2. [[آشتیانی، جلالالدین|استاد آشتيانى]] در سال 1361ش، مقالات مذكور را در كتابى مستقل تحت عنوان «مكاتبات عرفانى بين سيد احمد حائرى و شيخ محمدحسين غروى»، جمع و بدون هيچ تغييرى منتشر كرد. | ||
3. رساله محاكمات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] كه شامل تعليقات ايشان بر شش مكتوب آغازين از اين مكاتبات عرفانى بود، بهوسيله استاد حسن [[حسنزاده آملی، حسن|حسنزاده آملى]] تصحيح و در يادنامه شهيد آيتالله قدوسى در سال 1361ش، منتشر شد. | 3. رساله محاكمات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] كه شامل تعليقات ايشان بر شش مكتوب آغازين از اين مكاتبات عرفانى بود، بهوسيله استاد حسن [[حسنزاده آملی، حسن|حسنزاده آملى]] تصحيح و در يادنامه شهيد آيتالله قدوسى در سال 1361ش، منتشر شد. | ||
4. استاد آيتالله سيد محمدحسين حسينى تهرانى كه از برخى تعليقات انتقادى آيتالله [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلالالدين آشتيانى]] رنجيده بود، در سال 1410ق، مكاتبات مذكور را همراه با تعليقات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و تذييلهايى از خودش بدون يادكرد از تلاش علمى استاد | 4. استاد آيتالله سيد محمدحسين حسينى تهرانى كه از برخى تعليقات انتقادى آيتالله [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلالالدين آشتيانى]] رنجيده بود، در سال 1410ق، مكاتبات مذكور را همراه با تعليقات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و تذييلهايى از خودش بدون يادكرد از تلاش علمى [[آشتیانی، جلالالدین|استاد آشتيانى]] ، تحت عنوان «مكاتيب حكمى و عرفانى» و سپس در سال 1417ق، تحت عنوان «توحيد علمى و عينى در مكاتيب حكمى و عرفانى» منتشر كرد و در جانبدارى از سيد احمد كربلايى همه توان خود را به كار برد و افزون بر بحث و استدلال، حتى از اشعار متعدد عربى و فارسى و خاطره و داستان نيز براى اثبات نظرش بهره گرفت <ref>توحيد علمى و عينى، صص 327، 337، 325 و...</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||