۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'مرحوم بروجردى' به 'مرحوم بروجردى ') |
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
[[بروجردی، حسین|آیتالله بروجردى]]، در پاسخ گفتهاند: امر، چه در تعبديات و چه در توصليات، براى ايجاد انگيزه نسبت به انجام مأموربه صادر مىشود تا مأمور بتواند آن را اراده كرده و به انجام برساند؛ حال، گاهى اراده مكلف در هدف از آن امر نقش دارد و گاهى ندارد و در فرض عدم دخالت اراده در هدف و غرض امر، صرف وجود فعل براى حصول هدف كافى است و تكليف، بدون اراده مكلف ساقط مىشود. | [[بروجردی، حسین|آیتالله بروجردى]]، در پاسخ گفتهاند: امر، چه در تعبديات و چه در توصليات، براى ايجاد انگيزه نسبت به انجام مأموربه صادر مىشود تا مأمور بتواند آن را اراده كرده و به انجام برساند؛ حال، گاهى اراده مكلف در هدف از آن امر نقش دارد و گاهى ندارد و در فرض عدم دخالت اراده در هدف و غرض امر، صرف وجود فعل براى حصول هدف كافى است و تكليف، بدون اراده مكلف ساقط مىشود. | ||
اجزاء، از ديگر سرفصلهاى مرتبط با اوامر در اصول فقه است. [[بروجردی، حسین|مرحوم بروجردى]] ، در اين بحث، به تبارشناسى مسئله پرداخته است؛ طرح مسئله اجزاء، از زمان يكى از قضات اهل تسنن به نام عبدالجبار جبايى كه قاضى القضات رى بود، آغاز گرديد؛ وى، در مسئله نماز با طهارت استصحابى، در فرض كشف خلاف و اثبات نجاست، فتواى به اعاده داد و گفت: به جا آوردن مأموربه در اين فرض، موجب اجزاء نيست. اين كلام، به مرور در قاموس گفتارى اصوليان عامه و خاصه مشهور گرديد تا اينكه آن را در كتابهاى اصولى تدوين كردند. ايشان، با توجه به سابقه طرح موضوع، تفسير قيد على وجهه در عنوان اين مسئله را ذكر مىكنند. | اجزاء، از ديگر سرفصلهاى مرتبط با اوامر در اصول فقه است. [[بروجردی، حسین|مرحوم بروجردى]]، در اين بحث، به تبارشناسى مسئله پرداخته است؛ طرح مسئله اجزاء، از زمان يكى از قضات اهل تسنن به نام عبدالجبار جبايى كه قاضى القضات رى بود، آغاز گرديد؛ وى، در مسئله نماز با طهارت استصحابى، در فرض كشف خلاف و اثبات نجاست، فتواى به اعاده داد و گفت: به جا آوردن مأموربه در اين فرض، موجب اجزاء نيست. اين كلام، به مرور در قاموس گفتارى اصوليان عامه و خاصه مشهور گرديد تا اينكه آن را در كتابهاى اصولى تدوين كردند. ايشان، با توجه به سابقه طرح موضوع، تفسير قيد على وجهه در عنوان اين مسئله را ذكر مىكنند. | ||
واجبات از منظر اصولى، به دستههايى چون واجب مشروط و مطلق، غيرى و نفسى، اصلى و تبعى و... تقسيم مىشوند. در بحث واجبات اصلى و تبعى، اين پرسش كه اصالتا ريشه در علم كلام دارد، ذهن اصوليان را به خود مشغول كرده است: آيا پاداشى كه به انجام واجبات و مستحبات و ترك محرمات و مكروهات تعلق مىگيرد، به جهت تفضل الهى است يا اينكه عقل، حكم به استحقاق پاداش مىكند و پاداش ندادن در اين صورت، نسبت به خداوند، عملى ناپسند و قبيح است؟ | واجبات از منظر اصولى، به دستههايى چون واجب مشروط و مطلق، غيرى و نفسى، اصلى و تبعى و... تقسيم مىشوند. در بحث واجبات اصلى و تبعى، اين پرسش كه اصالتا ريشه در علم كلام دارد، ذهن اصوليان را به خود مشغول كرده است: آيا پاداشى كه به انجام واجبات و مستحبات و ترك محرمات و مكروهات تعلق مىگيرد، به جهت تفضل الهى است يا اينكه عقل، حكم به استحقاق پاداش مىكند و پاداش ندادن در اين صورت، نسبت به خداوند، عملى ناپسند و قبيح است؟ | ||
كسانى كه ثواب را استحقاقى مىدانند، معتقدند كه تكليف ديگرى به امورى كه موجب مشقت و سختى باشد، در صورت عدم پرداخت اجرت، قبيح است و بايد تكاليف شرعى با ثواب جبران شود. [[بروجردی، حسین|مرحوم بروجردى]] ، اين نظريه را سطحى ارزيابى كرده و گفته است: اولا، تمام وجود بندگان و نيروهاى آنها و عقل و فعل و حركات و سكنات، همه و همه، مملوك خداوند است و مالكيت خداوند بر اين موارد، مالكيت حقيقى قيّومى مىباشد و لزوم استحقاق با توجه به اين نكته، معنا ندارد و ثانيا، اوامر و نواهى خداوند، همه در راستاى اصلاح امور بندگان و پاكسازى باطن آنها و نظم بخشيدن به افعال آنها، براى رسيدن به كمالات و مراتب معنوى و نيز حفظ نظام اجتماعى است؛ با اين وجود، تمام منافع بايدها و نبايدهاى شرعى به خود بندگان باز مىگردد و سودى براى خداوند ندارد؛ مثال عرفى اين موضوع، پزشك است كه دستورات او فقط براى معالجه بيمار است و هيچكس پزشك را به جهت عمل به دستورات و پرهيزهاى او، مسئول پرداخت اجرت به بيمار نمىداند و اين مسئله كاملا روشن است. | كسانى كه ثواب را استحقاقى مىدانند، معتقدند كه تكليف ديگرى به امورى كه موجب مشقت و سختى باشد، در صورت عدم پرداخت اجرت، قبيح است و بايد تكاليف شرعى با ثواب جبران شود. [[بروجردی، حسین|مرحوم بروجردى]]، اين نظريه را سطحى ارزيابى كرده و گفته است: اولا، تمام وجود بندگان و نيروهاى آنها و عقل و فعل و حركات و سكنات، همه و همه، مملوك خداوند است و مالكيت خداوند بر اين موارد، مالكيت حقيقى قيّومى مىباشد و لزوم استحقاق با توجه به اين نكته، معنا ندارد و ثانيا، اوامر و نواهى خداوند، همه در راستاى اصلاح امور بندگان و پاكسازى باطن آنها و نظم بخشيدن به افعال آنها، براى رسيدن به كمالات و مراتب معنوى و نيز حفظ نظام اجتماعى است؛ با اين وجود، تمام منافع بايدها و نبايدهاى شرعى به خود بندگان باز مىگردد و سودى براى خداوند ندارد؛ مثال عرفى اين موضوع، پزشك است كه دستورات او فقط براى معالجه بيمار است و هيچكس پزشك را به جهت عمل به دستورات و پرهيزهاى او، مسئول پرداخت اجرت به بيمار نمىداند و اين مسئله كاملا روشن است. | ||
مسئله ضد، واجب تخييرى، واجب كفايى، واجب مطلق و موقت و... ديگر موضوعات بخش اوامر را تشكيل دادهاند. | مسئله ضد، واجب تخييرى، واجب كفايى، واجب مطلق و موقت و... ديگر موضوعات بخش اوامر را تشكيل دادهاند. |
ویرایش