فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - 'عبد ' به 'عبد')
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>')
خط ۴۴: خط ۴۴:
'''فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور'''، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، با تحقیق محمدابراهیم کتانی و محمد حجی، موسوعه ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور - بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب<ref>ر.ک: دهخدا، علی اکبر، ج4، مدخل تکرور</ref> - که به زبان عربی و در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است.
'''فتح الشکور فی معرفة أعیان علماء التکرور'''، تألیف محمد بن عبدالله بن محمد برتلی، با تحقیق محمدابراهیم کتانی و محمد حجی، موسوعه ای است در شرح حال اعیان و بزرگان بلاد تکرور - بلادی است منسوب به قبیله سودان در جنوب مغرب<ref>ر.ک: دهخدا، علی اکبر، ج4، مدخل تکرور</ref> - که به زبان عربی و در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است.


این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>.
این کتاب در تاریخ فرهنگ عرب، از لحاظ پرداختن به تراجم اهالی مکان و زمان معین، دارای اهمیتی خاص می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>
== ساختار ==
== ساختار ==
کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.
کتاب، مشتمل است بر مقدمه محقق محمدابراهیم کتانی، شرح حال مؤلف به قلم یکی از شاگردانش، خطبه کتاب و متن اصلی حاوی اسامی افراد، بر اساس ترتیب حروف الفبا.
خط ۵۱: خط ۵۱:


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون کارل بروکلمان در «تاریخ الأدب العربی» و ذیل آن، اسماعیل پاشا بغدادی در «إیضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون» و «هدیة العارفین إلی أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»، صاحب «فهرس الفهارس»، قاضی عباس بن ابراهیم مراکشی در «الإعلام بمن حل مراکش و أغمات من الأعلام»، رضا کحاله در «معجم المؤلفین»، حسن احمد محمود در «الحافل الثقافة العربیة فی إفریقیا» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «الأعلام»، از آن غفلت کرده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>.
در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به این نکته اشاره شده که هرچند این اثر، دارای اطلاعات مفید و پرارزشی است، اما بااین حال مورد بی توجهی نویسندگانی که به تاریخ این مکان و محدوده تاریخی پرداخته‌اند، قرار گرفته و علمایی همچون کارل بروکلمان در «تاریخ الأدب العربی» و ذیل آن، اسماعیل پاشا بغدادی در «إیضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون» و «هدیة العارفین إلی أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»، صاحب «فهرس الفهارس»، قاضی عباس بن ابراهیم مراکشی در «الإعلام بمن حل مراکش و أغمات من الأعلام»، رضا کحاله در «معجم المؤلفین»، حسن احمد محمود در «الحافل الثقافة العربیة فی إفریقیا» و حتی خیرالدین زرکلی (که محقق وی را با عنوان «صدیقنا» نام برده) در «الأعلام»، از آن غفلت کرده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>


در خطبه کتاب، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است<ref>ر.ک: خطبه کتاب، ص25-26</ref>.
در خطبه کتاب، به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده است<ref>ر.ک: خطبه کتاب، ص25-26</ref>


اولین فرد معرفی شده در کتاب، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال 743ق<ref>متن کتاب، ص27-28</ref> است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است<ref>ر.ک: همان، ص220</ref>.
اولین فرد معرفی شده در کتاب، حاج احمد بن عمر بن محمد آقیت صنهاجی، متوفی سال 743ق<ref>متن کتاب، ص27-28</ref> است و آخرین فرد نیز، صاحب «نظم الدول» بوده که نام وی و تاریخ وفاتش برای نویسنده مجهول بوده است<ref>ر.ک: همان، ص220</ref>


از دیگر افرادی که شرح حال آنها در کتاب ذکر شده، عبارتند از: احمد بن احمد معروف به شریف<ref>همان، ص51</ref>؛ امین بن حبیب جکانی<ref>همان، ص69</ref>؛ بشیر بن ‌هادی<ref>همان، ص78</ref>؛ جد بن مختار بن مصطفی غلاوی احمدی<ref>همان، ص85</ref>؛ خضر بن محمد بن عثمان جمانی<ref>همان، ص95</ref>؛ زیدان بن محمد بن احمد حسنی<ref>همان، ص97</ref> و محمد بن یوسف فاسی<ref>همان، ص151</ref>.
از دیگر افرادی که شرح حال آنها در کتاب ذکر شده، عبارتند از: احمد بن احمد معروف به شریف<ref>همان، ص51</ref>؛ امین بن حبیب جکانی<ref>همان، ص69</ref>؛ بشیر بن ‌هادی<ref>همان، ص78</ref>؛ جد بن مختار بن مصطفی غلاوی احمدی<ref>همان، ص85</ref>؛ خضر بن محمد بن عثمان جمانی<ref>همان، ص95</ref>؛ زیدان بن محمد بن احمد حسنی<ref>همان، ص97</ref> و محمد بن یوسف فاسی<ref>همان، ص151</ref>


از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیانا در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت، قضاوت و افتا، صفات فاضله وی مانند زهد، تقوی، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>.
از جمله ویژگی‌های کتاب، آن است که بسیاری از شرح حال‌های مذکور در آن، دربردارنده تاریخ تولد مترجم و احیانا در پاره ای موارد، تعیین روز، ساعت و مکان ولادت و تاریخ وفات، نام شیوخ و اساتید و دروسی که نزد ایشان تلمذ نموده، نام علمایی که از ایشان کسب اجازه نموده، سفرهایی که داشته، اسامی کتب و تألیفات (اگر آن شخص صاحب تألیف بوده)، وظایف و مسئولیت‌هایی که وی به عهده داشته از قبیل امامت، قضاوت و افتا، صفات فاضله وی مانند زهد، تقوی، صلاح، اعتنا و اهتمام به علم و حرص بر تعلیم و اهتمام به جمع کتب و... است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>


همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>.
همچنین در خلال این تراجم، معلومات باارزش و مفیدی پیرامون مسائل مختلفی همچون مراکز علمی و پژوهش‌های انجام شده در آن‌ها، کتب درسی، روابط میان شاگرد و استاد، تأثیر و تأثر بین مراکز فرهنگی و علمی مختلف عربی در این مرحله تاریخی، اسامی کتب تراث عربی موجود و مورد استفاده علما در بلاد تکرور، اسامی تألیفات علمای آن منطقه و... در اختیار خواننده قرار خواهد گرفت<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>


== وضعیت کتاب ==
== وضعیت کتاب ==
فهرست موضوعات، اعلام، اماکن و قبایل و کتب مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است.
فهرست موضوعات، اعلام، اماکن و قبایل و کتب مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است.


در پاورقی‌ها به اختلاف نسخ اشاره شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص54</ref>.
در پاورقی‌ها به اختلاف نسخ اشاره شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص54</ref>
==پانویس ==
==پانویس ==
<references />
<references />
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش