تفسير جامع آيات الأحكام: تفاوت میان نسخه‌ها

جلد اول، «كتاب طهارت» و «كتاب صلاة» را در خود جاى داده و لذا آياتى كه مربوط به احكام مرتبط با طهارت و نماز مى‌باشند، در آن آمده است. در مقدمه نويسنده در اين جلد، ابتدا ضرورت تفسير قرآن و تفسير آيات الأحكام توضيح داده شده و سپس به نمونه‌هايى از تفاسير آيات الأحكام (از جمله «أحكام القرآن» ابوعبدالله محمد بن ادريس شافعى، «أحكام القرآن» ابوالحسن على بن حجر بن محمد سعدى، «أحكام القرآن» قاضى ابواسحق اسماعيل بن اسحق ازدى، «تفسير آيات الأحكام» شمس‌الدين محمد بن ابى‌بكر دمشقى حنبلى و...)، نخستين مؤلف آيات الأحكام، ويژگى‌هاى عامه و خاصه در نگارش آيات الأحكام و مهم‌ترين كتاب در اين رابطه، اشاره شده است .<ref>مقدمه، ص 13 - 27</ref>.

نويسنده، معتقد است با آنكه عامه و خاصه، از همان قرن‌هاى دوم و سوم قمرى، به جهت كثرت نياز جامعه اسلامى به فهم و درك معانى بلند «آيات الأحكام»، به شرح و تفسير آن پرداخته‌اند، اما اولا بسيارى از آن‌ها به‌مرور زمان از بين رفته و يا به حليه طبع آراسته نشده است و ثانيا همه آن‌ها در يك مرحله و رتبه نيستند. به نظر وى مهم‌ترين كتبى كه در اين زمينه، نگارش يافته است، عبارتند از: «كنز العرفان» [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]]، «مسالك الأفهام» علامه محمدجواد كاظمى، «قلائد الدرر» علامه جزائرى و... .<ref>همان، ص 25</ref>.

اولين آيه‌اى كه در كتاب طهارت آمده، آيه 6 سوره مباركه مائده مى‌باشد با اين مضمون: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هنگامى كه براى نماز بپاخاستيد، صورت و دست‌هايتان را تا آرنج بشوييد و...». نويسنده، معتقد است كه اين آيه، از جامع‌ترين آيات قرآن در باب طهارت است؛ زيرا هم دستور وضو، غسل و تيمم در آن آمده و هم شرايط و چگونگى انجام آن‌ها در آن بيان شده و شامل مسائل و نكات فراوانى است؛ تا جايى كه بعضى از نويسندگان كتب آيات الأحكام، تصريح كرده‌اند كه اين آيه، متضمن 800 تا 1000 نكته و مسئله است. از اين‌رو، با آنكه از نظر طبيعى، بعضى از آيات ديگر مانند آيه 50 سوره فرقان، آيه 11 سوره انفال و آيه 109 سوره توبه بر آن مقدم بوده‌اند، نويسنده همانند بسيارى از مؤلفين آيات الأحكام، اين آيه مباركه را بر ديگر آيات مربوطه، در مقام نگارش، مقدم داشته است .<ref>متن كتاب، ص 36</ref>.

#باآنكه طبق نظر شيعه و برخى از طوائف اهل سنت (مانند شافعى‌ها) كفار، همان‌گونه كه مكلف به اصولند، مكلف به فروع نيز مى‌باشند؛ بنابراين، چگونه در آيه مورد بحث، تنها مؤمنين مخاطب و مورد حكم قرار گرفته‌اند؟ .<ref>همان</ref>.

#منظور از ''' «إذا قمتم إلى الصلاة» ''' چيست؟ .<ref>همان، ص 38</ref>.

#آيا وضو تنها براى محدث لازم است و يا بر هر نمازگزار؟ .<ref>همان، ص 40</ref>.

#وجوب وضو و غسل، نفسى است يا غيرى؟ .<ref>همان، ص 43</ref>.

#ضرورت نيت براى هركدام از طهارات ثلاث .<ref>همان، ص 44</ref>.

#منظور از ''' «فاغسلوا وجوهكم» ''' چيست؟ .<ref>همان، ص 46</ref>.

#مقصود از ''' «و أيديكم إلى المرافق» ''' چيست؟ .<ref>همان، ص 52</ref>.

#شستن صورت و دست‌ها به‌عنوان واجب، مستحب و حرام .<ref>همان، ص 54</ref>.

#مقصود از ''' «و امسحوا برؤوسكم» ''' چيست؟ .<ref>همان، ص 55</ref>.

#مقصود از ''' «و أرجلكم إلى الكعبين» ''' چيست؟ و... .<ref>همان، ص 66</ref>.

گرچه آيات مربوط به نماز در قرآن، كمتر به جزئيات مسائل پرداخته و بيشتر به كليات آن توجه دارد، بااين‌حال از تنوع و گستردگى خاصى برخوردار است؛ ازاين‌رو در كتاب صلات، آيات مربوط به نماز، در فصول مختلفى (مجموعا هشت فصل) مورد بررسى قرار گرفته است .<ref>همان، ص 273</ref>.

فصل اول و دوم اين كتاب، در جلد اول آمده است. در فصل اول، آياتى بررسى گرديده كه به‌طور مطلق بر نماز تأكيد دارد .<ref>همان</ref> و در فصل دوم، به آياتى پرداخته شده كه مربوط به نمازهاى پنج‌گانه و اوقات آن مى‌باشد .<ref>همان، ص 299</ref>.

#اختلاف در چگونگى استنباط: نويسنده، معتقد است كه داشتن ديدگاه‌هاى مختلف درباره مسائل و موضوعات و به‌كارگيرى مقدمات ويژه در استنباط آن‌ها، نتايج مختلفى را به دنبال خواهد داشت .<ref>مقدمه، ج 3، ص 15</ref>.

#سوء نيت و تعصب گروهى و مذهبى: گرچه بسيارى از اختلافات كلامى و فقهى ناشى از اختلاف اجتهاد و برداشت‌هاست، ولى سوء نيت‌ها و تعصبات گروهى و مذهبى را نمى‌شود در پيدايش نحله‌ها و فرقه‌هاى كلامى و فقهى منكر شد .<ref>همان، ص 16</ref>.

#ناديده گرفتن ثقلين: اين امر، باعث غفلت از مرجعيت علمى بعد از رسول خدا(ص) بوده كه با تعيين او، دين كامل و نعمت تمام گرديده است .<ref>همان، ص 17</ref>.

#يكى از فلسفه‌هاى روزه، تقويت روح خداترسى و تقوى است .<ref>متن كتاب، ج 3، ص 131 - 132</ref>.

#آيا از اين آيه مى‌شود استنباط كرد كسى كه زكات نمى‌دهد، كافر است؟ .<ref>همان، ص 253 - 256</ref>.

يكى از ويژگى‌ها و امتيازات بارز اين كتاب، دامنه وسيع تحقيقات و تتبعات در متون تفسيرى و علوم قرآنى و كتب فقهى است كه نويسنده با داشتن كتابخانه‌اى معظم، اثر خويش را با آراى آن‌ها زينت بخشيده است و اين اثر در حقيقت يك تفسير آيات الأحكام نمونه، با زبان نوشتارى متداول عصر ماست كه هم نياز مراكز دانشگاهى را برآورده نموده و هم جامعه اهل تحقيق را دست‌مايه‌اى گران‌سنگ است .<ref>مقدمه ناشر، ص 11</ref>.