المقفی الكبير: تفاوت میان نسخه‌ها

'''المقفى الكبير'''، به زبان عربى، اثر [[مقریزی، احمد بن علی|احمد بن على مقريزى]]، با تحقيق محمد يغلاوى، كتابى است دربردارنده شرح حال و زندگى‌نامه علما، مشاهير و دانشمندانى كه در مصر متولد شده‌اند و يا به اين سرزمين مهاجرت كرده و در آنجا، رحل اقامت افكنده‌اند <ref>ر.ك: گلستان، منصوره، 1390، ص10</ref>.

نام كامل كتاب، «المقفى الكبير في تراجم أهل مصر و الوافدين عليها» بوده <ref>ر.ك: ضيايى، على‌اكبر، 1371، ص121</ref> و «التاريخ الكبير المقفى في تاريخ أهل مصر و الواردين عليها» نيز خوانده شده است <ref>ر.ك: غلامى دهقى، على، 1382، ص113</ref>.

اثر حاضر، به‌منظور بررسى حيات علمى و شناخت اوضاع اجتماعى و سياسى در دوره مماليك بحرى، از اهميت و ارزش فراوان و ويژه‌اى برخوردار است. هرچند مقريزى در اواخر اين دوره متولد شده است، ولى به بررسى زندگى‌نامه‌هاى بزرگان مصر از ابتداى دوره اسلامى پرداخته است و به لحاظ زمانى، به دوران مماليك بحرى نزديك بوده و منبع قابل اطمينانى است <ref>ر.ك: گلستان، منصوره، 1390، ص10</ref>.

گويا اصل كتاب در 16 جلد سامان يافته و خود مقريزى گفته است كه اگر مى‌خواست، مى‌توانست آن را به 80 مجلد برساند. در واقع اثر حاضر، معجم مشاهير مصر پيش از اسلام و بعد از آن، تا زمان نويسنده است. مقريزى در «إمتاع الأسماع» به اين كتاب اشاره كرده است <ref>غلامى دهقى، على، 1382، ص113-114</ref>.

در مقدمات محقق، ابتدا اطلاعاتى پيرامون نسخ كتاب ارائه گرديده و سپس، شرح حال مختصرى از مقريزى ذكر شده و توضيحات كوتاهى پيرامون مجلدات كتاب، داده شده است <ref>مقدمه، ج1، ص5-12</ref>.

تدوين كتاب بر اساس ترتيب حروف است و نه بر اساس دوره زمانى و اين از معايب اين اثر است؛ زيرا براى دسترسى به مشاهير يك دوره، ناگزير از مراجعه به تمام مجلدات مى‌باشيم. بااين‌وجود، چون در كنار نام هر فرد، سال وفات او در عنوان ذكر شده است، كار كمى ساده‌تر مى‌شود <ref>ر.ك: گلستان، منصوره، 1390، ص10</ref>.

اين اثر در شناختن مشاهير و عالمانى كه پيشينه بردگى داشتند، كمك شايانى نموده است. از يك‌سو حضور مقريزى در دربار سلاطين مملوكى و ارتباط به طبقه حاكم و دانشمندانى كه به دربار، آمدوشد داشتند، او را در تدوين اين اثر يارى نموده است و از سوى ديگر، دسترسى او به زندگى نامه‌هاى بردگان بحرى از طريق اقوال و نوشته‌ها را آسان‌تر نموده است <ref>همان</ref>.

اين اثر، در نگارش بخش‌هايى نظير خاستگاه بردگان و خواجگان، خدمات فرهنگى - اجتماعى، مانند: تأسيس مدارس و مساجد، استنساخ كتب و همچنين مهارت برخى از بردگان در فنون جنگاورى، اطلاعات قابل توجهى در اختيار ما نهاده است <ref>همان</ref>.

اولين فرد معرفى‌شده در كتاب، ابراهيم خليل(ع) <ref>متن كتاب، ج1، ص13</ref> و آخرين نفر، جمال‌الدين مهلبى است <ref>همان، ج7، ص283</ref>.

از ديگر افراد مذكور در كتاب، مى‌توان از افراد زير نام برد: جمال‌الدين ابراهيم بن احمد بن مغربى <ref>همان، ج1، ص25</ref>؛ ابراهيم بن محمد بن ازهر مرندى <ref>همان، ص178</ref>؛ ابوبكر احمد بن ابراهيم بن حسن <ref>همان، ص208</ref>؛ احمد بن حسين بن على بن محمد شكران <ref>همان، ص232</ref>؛ ابوجعفر احمد بن على مقرى قيروانى <ref>همان، ص330</ref>؛ ابونصر احمد بن يوسف <ref>همان، ص464</ref> و...