۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)'
جز (جایگزینی متن - 'ه(' به 'ه (') |
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
جلد اول با داستان آفرينش آغاز مىگردد كه متأسفانه مقدمه اين بخش، اكنون در دسترس نيست و به تاريخ پيامبران (ع) و اقوام گوناگون پيش از اسلام چون ايرانيان، اعراب، آشور، مردمان بابل، هنديان، يونانىها و ديگر اقوام شناختهشده آن روز مىپردازد.يعقوبى براى ذكر تاريخ پيامبران (ع)، از قرآن كريم و ديگر منابع اسلامى و حتى كتب عهدين، اقتباسهايى داشته است. وى در عين حال ديدگاهى نقّادانه به منابع تاريخى داشته و بهصراحت برخى مطالب شايع تاريخى را در باب وقايع پيش از اسلام، غير قابل اعتماد مىخواند. او تنها به ذكر تاريخ سياسى نپرداخته، بلكه به ذكر تاريخ فرهنگى، علمى و دينى ملل گوناگون نيز دست يازيده است <ref>همان، ص93</ref>. | جلد اول با داستان آفرينش آغاز مىگردد كه متأسفانه مقدمه اين بخش، اكنون در دسترس نيست و به تاريخ پيامبران(ع) و اقوام گوناگون پيش از اسلام چون ايرانيان، اعراب، آشور، مردمان بابل، هنديان، يونانىها و ديگر اقوام شناختهشده آن روز مىپردازد.يعقوبى براى ذكر تاريخ پيامبران(ع)، از قرآن كريم و ديگر منابع اسلامى و حتى كتب عهدين، اقتباسهايى داشته است. وى در عين حال ديدگاهى نقّادانه به منابع تاريخى داشته و بهصراحت برخى مطالب شايع تاريخى را در باب وقايع پيش از اسلام، غير قابل اعتماد مىخواند. او تنها به ذكر تاريخ سياسى نپرداخته، بلكه به ذكر تاريخ فرهنگى، علمى و دينى ملل گوناگون نيز دست يازيده است <ref>همان، ص93</ref>. | ||
اين جلد، داراى شش باب در موضوعاتى همانند تاريخ قديم، تاريخ هند، تاريخ يونان و رم، ذكر كتابهاى [[بقراط]]، [[جالینوس]]، [[ارسطو]] و بطلميوس بوده و برخى معلومات ديگر چون تاريخ ساسانيان، چينىها، مصرىها، مردمان نوبه و بجه، تاريخ قدماى عرب و كيشهاى ايشان را در بر مىگيرد <ref>همان</ref>. | اين جلد، داراى شش باب در موضوعاتى همانند تاريخ قديم، تاريخ هند، تاريخ يونان و رم، ذكر كتابهاى [[بقراط]]، [[جالینوس]]، [[ارسطو]] و بطلميوس بوده و برخى معلومات ديگر چون تاريخ ساسانيان، چينىها، مصرىها، مردمان نوبه و بجه، تاريخ قدماى عرب و كيشهاى ايشان را در بر مىگيرد <ref>همان</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
مطالب وى درباره «كليله و دمنه»، اسطرلاب، شطرنج و ذكر اناجيل در نوع خود بىهمتاست و نشان از اطلاع و دانش علمى مؤلف و شناخت وى از اديان دارد <ref>همان</ref>. | مطالب وى درباره «كليله و دمنه»، اسطرلاب، شطرنج و ذكر اناجيل در نوع خود بىهمتاست و نشان از اطلاع و دانش علمى مؤلف و شناخت وى از اديان دارد <ref>همان</ref>. | ||
جلد دوم، درباره تاريخ عمومى اسلام بوده، از آغاز اين دين مبين تا ايام خلافت معتمد عباسى را در بر دارد. نويسنده در اين جلد ابتدا به شرح زندگانى پيامبر (ص) تا بعثت پرداخته، سپس هجرت، غزوات، همسران، خطبهها و مواعظ، قضيه حجةالوداع، اوصاف، نسب و وفات ايشان را آورده و آنگاه درباره جانشينان حضرت؛ يعنى ابوبكر، عمر، عثمان و على (ع) سخن رانده و دوران حكومت خلفاى اموى و عباسى را به ترتيب سالهاى خلافت ايشان ذكر مىكند <ref>همان</ref>. | جلد دوم، درباره تاريخ عمومى اسلام بوده، از آغاز اين دين مبين تا ايام خلافت معتمد عباسى را در بر دارد. نويسنده در اين جلد ابتدا به شرح زندگانى پيامبر (ص) تا بعثت پرداخته، سپس هجرت، غزوات، همسران، خطبهها و مواعظ، قضيه حجةالوداع، اوصاف، نسب و وفات ايشان را آورده و آنگاه درباره جانشينان حضرت؛ يعنى ابوبكر، عمر، عثمان و على(ع) سخن رانده و دوران حكومت خلفاى اموى و عباسى را به ترتيب سالهاى خلافت ايشان ذكر مىكند <ref>همان</ref>. | ||
نكته قابل توجه اين است كه در ذكر هر خليفه، كارگزاران خلفا، امراى حاج و ديگر اتباع خليفه نيز مطرح مىگردد. همچنين با ملاحظه مطالب تاريخ اسلام مىتوان دو شيوه كاملاً متمايز در نحوه نگارش كتاب يافت: نخست آنكه در مطالبى همانند سيره پيامبر (ص)، يعقوبى اخبار و مطالب را مدون و مرتبط با يكديگر ذكر مىكند و دوم، برخى مطالب ديگر مانند نام همسران پيامبر (ص) يا تكاليف شرعى، داراى ترتيب فوق نمىباشند <ref>همان</ref>. | نكته قابل توجه اين است كه در ذكر هر خليفه، كارگزاران خلفا، امراى حاج و ديگر اتباع خليفه نيز مطرح مىگردد. همچنين با ملاحظه مطالب تاريخ اسلام مىتوان دو شيوه كاملاً متمايز در نحوه نگارش كتاب يافت: نخست آنكه در مطالبى همانند سيره پيامبر (ص)، يعقوبى اخبار و مطالب را مدون و مرتبط با يكديگر ذكر مىكند و دوم، برخى مطالب ديگر مانند نام همسران پيامبر (ص) يا تكاليف شرعى، داراى ترتيب فوق نمىباشند <ref>همان</ref>. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
شيوه سالشمارانه اين جلد، به يعقوبى كمك مىكند تا روايات گزينششده را در قالبى مشخص بريزد. از جمله فصول مهم جلد دوم، ذكر داعيان عباسى و نهضت ابومسلم خراسانى است <ref>ر.ك: همان</ref>. | شيوه سالشمارانه اين جلد، به يعقوبى كمك مىكند تا روايات گزينششده را در قالبى مشخص بريزد. از جمله فصول مهم جلد دوم، ذكر داعيان عباسى و نهضت ابومسلم خراسانى است <ref>ر.ك: همان</ref>. | ||
ويژگى بارز تاريخ يعقوبى كه نشان از شيعه بودن مؤلف آن دارد، ذكر احوال امامان شيعه (ع) است. وى به مناسبت ذكر وفات ائمه (ع)، خلاصهاى از سرگذشت و سخنان آنان را تا امام على النقى (ع) آورده است. يعقوبى ضمن ياد كردن از [[امام على (ع)]] و منزلت او و فضايل اهلبيت(ع)، درباره شخصيت ابوطالب(ع)، حديث غدير خم و حديث ثقلين، ماجراى سقيفه، خلفاى نخست و امام حسن (ع)، طلحه و زبير و زبيريان و امويان و قيام زيد بن على نيز مطالبى آورده است <ref>ناجى، محمدرضا، 1377، ج6، ص262</ref>. | ويژگى بارز تاريخ يعقوبى كه نشان از شيعه بودن مؤلف آن دارد، ذكر احوال امامان شيعه(ع) است. وى به مناسبت ذكر وفات ائمه(ع)، خلاصهاى از سرگذشت و سخنان آنان را تا امام على النقى(ع) آورده است. يعقوبى ضمن ياد كردن از [[امام على(ع)]] و منزلت او و فضايل اهلبيت(ع)، درباره شخصيت ابوطالب(ع)، حديث غدير خم و حديث ثقلين، ماجراى سقيفه، خلفاى نخست و امام حسن(ع)، طلحه و زبير و زبيريان و امويان و قيام زيد بن على نيز مطالبى آورده است <ref>ناجى، محمدرضا، 1377، ج6، ص262</ref>. | ||
وى درباره عباسيان ميانهرو بوده و از حوادثى كه براى آنان ناخوشايند بوده، مانند قتل ابوهبيره و ابومسلم خراسانى و سقوط برمكيان، بهصورتى مناسب، سخن گفته و حتى در وفات امام موسى كاظم(ع)، به ذكر روايت عباسى، بسنده كرده است <ref>همان</ref>. | وى درباره عباسيان ميانهرو بوده و از حوادثى كه براى آنان ناخوشايند بوده، مانند قتل ابوهبيره و ابومسلم خراسانى و سقوط برمكيان، بهصورتى مناسب، سخن گفته و حتى در وفات امام موسى كاظم(ع)، به ذكر روايت عباسى، بسنده كرده است <ref>همان</ref>. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
يعقوبى درباره حوادث مهمى چون فتنه صاحب الزنج نيز كه مقارن ايامش بوده، تنها به بيان مطالبى كوتاه و مختصر بسنده كرده است <ref>ر.ك: احمدوند، عباس، 1382، ص94</ref>. | يعقوبى درباره حوادث مهمى چون فتنه صاحب الزنج نيز كه مقارن ايامش بوده، تنها به بيان مطالبى كوتاه و مختصر بسنده كرده است <ref>ر.ك: احمدوند، عباس، 1382، ص94</ref>. | ||
با وجود اين همه نقايص، از ارزشهاى تاريخ يعقوبى نمىتوان غفلت نمود.بحث يعقوبى از اقاليم سبعه، ذكر مطالب نجومى، توضيح خوب و مناسب او از آيين مسيحيت، بحث دقيق از تاريخ شيعه، ايام حكومت ابوبكر، خلافت امام حسن (ع)، ماجراى طلحه و زبير، قيام زبيريان و نهضت زيد بن على از موضوعاتى است كه در نقد و بررسى تاريخ صدر اسلام، ارزش فراوان دارد <ref>همان</ref>. | با وجود اين همه نقايص، از ارزشهاى تاريخ يعقوبى نمىتوان غفلت نمود.بحث يعقوبى از اقاليم سبعه، ذكر مطالب نجومى، توضيح خوب و مناسب او از آيين مسيحيت، بحث دقيق از تاريخ شيعه، ايام حكومت ابوبكر، خلافت امام حسن(ع)، ماجراى طلحه و زبير، قيام زبيريان و نهضت زيد بن على از موضوعاتى است كه در نقد و بررسى تاريخ صدر اسلام، ارزش فراوان دارد <ref>همان</ref>. | ||
بنا بر نظر هوتسما، يعقوبى در مورخان و نويسندگان دورههاى بعدى، تأثير فراوان نهاده است. مسعودى مورخ و جغرافىدان مشهور، بسيارى از مطالب خود را درباره تاريخ پيش از اسلام، از يعقوبى اقتباس كرده و اين جريان حتى تا قرن ششم نيز ادامه يافته و نويسندگانى چون صاحب «مجمل التواريخ و القصص» نيز از يعقوبى بسيار اقتباس كردهاند. به عقيده هوتسما، يعقوبى علاوه بر كتب مقدس، از برخى كتب ديگر چون كتاب غار گنجينهها مطالبى اخذ كرده، اما آنجايى كه مطالب اينگونه كتابهاى غير اسلامى مخالف عقايد اسلامى است، فقراتى از آنها را حذف كرده است <ref>همان</ref>. | بنا بر نظر هوتسما، يعقوبى در مورخان و نويسندگان دورههاى بعدى، تأثير فراوان نهاده است. مسعودى مورخ و جغرافىدان مشهور، بسيارى از مطالب خود را درباره تاريخ پيش از اسلام، از يعقوبى اقتباس كرده و اين جريان حتى تا قرن ششم نيز ادامه يافته و نويسندگانى چون صاحب «مجمل التواريخ و القصص» نيز از يعقوبى بسيار اقتباس كردهاند. به عقيده هوتسما، يعقوبى علاوه بر كتب مقدس، از برخى كتب ديگر چون كتاب غار گنجينهها مطالبى اخذ كرده، اما آنجايى كه مطالب اينگونه كتابهاى غير اسلامى مخالف عقايد اسلامى است، فقراتى از آنها را حذف كرده است <ref>همان</ref>. | ||