۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
وى، در مقدمه‌اى كه بر كتاب نگاشته، انگيزه خود را از تأليف اين كتاب، به شرح ذيل بيان مى‌دارد: | وى، در مقدمه‌اى كه بر كتاب نگاشته، انگيزه خود را از تأليف اين كتاب، به شرح ذيل بيان مى‌دارد: | ||
#هيچ‌يك از كتب اربعه به تنهايى براى مراجعه كننده كافى نيست، زيرا برخى از روايات مهم، در آنها ذكر نشده است. | |||
#مراجعه به اين كتب و به دست آوردن روايات مورد نظر، بسيار مشكل است، زيرا عنوان ابواب دچار اختلاف و ناهم‌گونى است(برخى از احاديث را در باب مناسب خود نياورده و در جاى ديگرى ثبت كرده‌اند. گاهى بين رواياتى كه تفريق بين آنها بهتر بود، جمع كرده‌اند و يا بالعكس، رواياتى را كه در مورد موضوع واحد هستند و بايد در يك باب جمع‌آورى شوند، در چند باب آروده‌اند). | |||
#برخى از روايات، در كتب اربعه تكرار شده‌اند و اين، سبب ضخامت و حجم فراوان آنها شده است. | |||
در بين علما، سيّد بحر العلوم طباطبايى توجه ويژه‌اى به الوافى داشته، آن را تدريس مى‌كرده و از شاگردش جواد بن محمد على، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] خواسته است تا تقريرات آن درس را جمع كند. | در بين علما، سيّد بحر العلوم طباطبايى توجه ويژه‌اى به الوافى داشته، آن را تدريس مى‌كرده و از شاگردش جواد بن محمد على، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] خواسته است تا تقريرات آن درس را جمع كند. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۷: | ||
مؤلف، در مقدمه، كتب اربعه را مورد نقد قرار مى‌دهد و ضرورت تدوين يك كتاب حديثى را اعلام مى‌دارد. وى، ضمن آنكه كتاب الكافى را به خاطر در بر داشتن اصول و خالى بودن از زوايد، شريف‌ترين، موثق‌ترين، كامل‌ترين و جامع‌ترين كتب اربعه مى‌داند، مشكلات زير را براى آن برمى‌شمارد: | مؤلف، در مقدمه، كتب اربعه را مورد نقد قرار مى‌دهد و ضرورت تدوين يك كتاب حديثى را اعلام مى‌دارد. وى، ضمن آنكه كتاب الكافى را به خاطر در بر داشتن اصول و خالى بودن از زوايد، شريف‌ترين، موثق‌ترين، كامل‌ترين و جامع‌ترين كتب اربعه مى‌داند، مشكلات زير را براى آن برمى‌شمارد: | ||
#در ذكر بسيارى از احكام، سستى به عمل آمده و باب‌هاى آن تمام و كامل نيست. | |||
#بسا به ذكر يكى از دو طرف روايات - كه شبهه تعارض در مورد آنها وجود دارد - بسنده شده و خلاف آن نيامده است. | |||
#مبهمات و مشكلات احاديث، بدون شرح رها گرديده است. | |||
#در برخى از كتب و ابواب و روايات آن، ترتيب نيكويى به كار نرفته است و بسا حديثى در غير باب آن آمده است. | |||
فيض، در ادامه، به مشكلات كتاب من لايحضره الفقيه مى‌پردازد و مى‌گويد: | فيض، در ادامه، به مشكلات كتاب من لايحضره الفقيه مى‌پردازد و مى‌گويد: | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۶: | ||
كتاب فقيه، در بيشتر موارد ياد شده مانند الكافى است، جز اينكه: | كتاب فقيه، در بيشتر موارد ياد شده مانند الكافى است، جز اينكه: | ||
#از احاديث مربوط به اصول عقايد خالى است. | |||
#ابواب و فصول بيشترى را جا انداخته است. | |||
#چه بسا در آن، حديث با كلام مؤلف اشتباه مى‌شود و سخن وى در دنباله حديث با حديث خلط مى‌شود. | |||
#احاديث مرسل آن، بسيار و اسناد مورد اهمال آن نيز فراوان است. | |||
مؤلف، درباره تهذيب الاحكام نيز چنين اظهار نظر مى‌كند: | مؤلف، درباره تهذيب الاحكام نيز چنين اظهار نظر مى‌كند: | ||
| خط ۹۵: | خط ۸۷: | ||
وى، علاوه بر اين، به وجود مشكلات زير در كتاب تهذيب الاحكام اشاره مى‌كند: | وى، علاوه بر اين، به وجود مشكلات زير در كتاب تهذيب الاحكام اشاره مى‌كند: | ||
#اشتمال بر تأويلات دور از واقع و جمع نادرست ميان روايات متعارض. | |||
#جدا كردن احاديثى كه جا دارد يك‌جا گرد آيد و كنار هم آوردن احاديثى كه شايسته است جدا شود. | |||
#قراردادن بسيارى از اخبار در محل نامناسب و كوتاهى در ذكر احاديث در جاى خود. | |||
#داراى تكرارهاى ملال‌آور و طولانى كردن باب‌ها با عنوان‌هاى كوتاه و مخل مقصود. | |||
وى، در ادامه مى‌گويد: | وى، در ادامه مى‌گويد: | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۰۴: | ||
اجزاى چهارده‌گانه كتاب، به ترتيب عبارتند از: | اجزاى چهارده‌گانه كتاب، به ترتيب عبارتند از: | ||
#كتاب عقل و علم و توحيد. | |||
#كتاب حجت. | |||
#كتاب ايمان و كفر. | |||
#كتاب طهارت و زينت. | |||
#كتاب صلوة و دعا و قرآن. | |||
#كتاب زكات و خمس و مبرات. | |||
#كتاب صوم و اعتكاف و معاهدات. | |||
#كتاب حج و عمره و زيارات. | |||
#كتاب حسبه و احكام و شهادات. | |||
#كتاب معايش و مكاسب و معاملات. | |||
#كتاب مطاعم و مشارب و تجملات. | |||
#كتاب نكاح و طلاق و ولادات. | |||
#كتاب جنايز و فرايض و وصيات. | |||
#كتاب روضة كه شامل احاديث متفرقه است. | |||
خاتمه الوافى، در اسناد حديث‌هاى تهذيب و استبصار و [[من لايحضره الفقيه]] است كه ملا محسن براى سهولت مراجعه، اسامى را به ترتيب الفبا تنظيم نموده است و براى رعايت اختصار، اسامى برخى از راويان را به صورت مختصر آورده است. | خاتمه الوافى، در اسناد حديث‌هاى تهذيب و استبصار و [[من لايحضره الفقيه]] است كه ملا محسن براى سهولت مراجعه، اسامى را به ترتيب الفبا تنظيم نموده است و براى رعايت اختصار، اسامى برخى از راويان را به صورت مختصر آورده است. | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۴۳: | ||
شروح و حواشى الوافى | شروح و حواشى الوافى | ||
#الحاشية على الوافى، خود مؤلف الوافى. | |||
#الحاشية على الوافى، عبدالله بن عيسى افندى (م 1130ق). | |||
#الحاشية على الوافى، سيّد ابراهيم بن محمد باقر رضوى، برادر سيّد صدرالدين تونى، شارح وافية. | |||
#الحاشية على الوافى، سيّد عبدالله بن نور الدين جزايرى (م 1173ق). | |||
#الحاشية على الوافى، محمد باقر بن محمد اكمل معروف به [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] (م 1206ق). از اين كتاب، به عنوان شرح ياد شده است، ولى خود مؤلف در فهرست تصانيفش، از آن، به عنوان حاشيه بر الوافى ياد مى‌كند. | |||
#الحاشية على الوافى، فضل الله بن محمد شريف كاشانى. اين كتاب، شامل حاشيه بر كتاب عقل و علم الوافى است و بيشتر به شرح متون احاديث نظر دارد و گاه نيز به اسانيد مى‌پردازد و در رجب 1107ق، از نگارش آن فراغت يافته است. اين حاشيه، توسط مؤلف، مدون شده و نسخه آن به همراه تعليقاتى از وى در كتاب‌خانه مدرسه سپه‌سالار موجود است. | |||
#تعليقة على الوافى، احمد بن محمد، علم الهدى كاشانى. | |||
#الحاشية على الوافى، محمد رضا بن محمد مؤمن قمى. | |||
#الحاشية على الوافى، ميرزا حسن بن عبدالرزاق لاهيجى (م 1121ق). | |||
#شرح الوافى، سيّد محمد جواد بن محمد حسينى عاملى، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (م 1226ق)، شامل شرح كتاب طهارت الوافى و تقرير بحث استادش بحر العلوم است كه از نظر متن و سند در اخبار الوافى سخن گفته است و به عنوان تقريرات نيز از آن ياد شده است. | |||
#الحاشية على الوافى، سيّد محسن بن حسن اعرجى (م 1227ق)، شامل اوايل الوافى است و يكى از نوادگان وى آن را مدون كرده است. | |||
#شرح طهارة الوافى، محمد تقى بن محمد رحيم تهرانى (م 1248ق) كه تقريرات درس استاش بحر العلوم است. | |||
#الحاشية على الوافى، علامه [[شعرانی، ابوالحسن|شعرانى]]. | |||
#حواشى بر الوافى؛ در چاپ اخير الوافى - كه با تحقيق، مقابله با اصل، تصحيح و تعليق آقاى ضياء الدين حسينى و توسط انتشارات كتاب‌خانه امام امير المؤمنين (ع) در اصفهان، در 27 مجلد چاپ و منتشر شده است - حواشى ملا رفيع الدين نايينى، [[علامه مجلسى]]، [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|ملا صالح مازندرانى]]، ملا خليل قزوينى و آیت‌الله [[شعرانی، ابوالحسن|شعرانى]]، به علاوه گزيده‌هايى از كتاب الهدايا ميرزا محمد مجذوب تبريزى نيز در پاورقى آن ذكر گريده است. | |||
لازم به ذكر است كه كتاب الوافى از سوى مؤلف، در چهارده مجلد تدوين گرديده و قبل از چاپ اخير، در سه مجلد به قطع رحلى و با تصحيح محمد رضا عبدالرسول رضوى خوانسارى، به چاپ رسيده است. هم‌چنين در سه مجلد، به تحقيق آقاى ضياء الدين حسينى، توسط انتشارات كتاب‌خانه امام امير المؤمنين (ع) در اصفهان چاپ و منتشر گرديده بود. | لازم به ذكر است كه كتاب الوافى از سوى مؤلف، در چهارده مجلد تدوين گرديده و قبل از چاپ اخير، در سه مجلد به قطع رحلى و با تصحيح محمد رضا عبدالرسول رضوى خوانسارى، به چاپ رسيده است. هم‌چنين در سه مجلد، به تحقيق آقاى ضياء الدين حسينى، توسط انتشارات كتاب‌خانه امام امير المؤمنين (ع) در اصفهان چاپ و منتشر گرديده بود. | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۶۲: | ||
معجم، منتخب، مستدرك و فهرست الوافى: | معجم، منتخب، مستدرك و فهرست الوافى: | ||
#المعجم المفهرس لالفاظ احاديث كتاب الوافى، على رضا برازش. | |||
#الشافى المنتخب من الوافى، محمد محسن بن مرتضى فيض كاشانى (1007 - 1091ق)؛ نويسنده، آن را با حذف احاديث معارض، مكرر و اسانيد راويان، از كتاب الوافى استخراج و به ذكر محكمات بسنده نموده است. مؤلف، الشافى را در دو جزء و هر يك شامل دوازده كتاب با ابواب متعدد تدوين كرده است. | |||
#نوادر الأخبار (نوادر فيض)؛ فيض پس از گزينش الشافى از كتاب الوافى، تكمله و مستدركى هم براى الشافى نوشته و آن را نوادر ناميده است. وى، محكمات روايات موجود در غير كتب اربعه را كه در الوافى و الشافى نيامده، در نوادر گرد آورده است. شيخ حسن عصفورى آن را با اسم الحدق النواظر به اتمام رسانيده است. | |||
#مستدرك الوافى، محمد هادى بن مرتضى، نوه برادر فيض كاشانى. | |||
#فهرست الوافى، علم الهدى، محمد بن محسن فيض كاشانى (م1115ق). | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||