المواقف: تفاوت میان نسخه‌ها

الموقف الثانى فى الامور العامة:اين موقف شامل مباحث كلى از قبيل واجب،جوهر، عرض مى‌باشد كه شامل يك مقدمه و پنج مرصد است، مرصد اول در مورد وجود و عدم مى‌باشد كه خود مشتمل است بر هفت مقصد همچون تعريف وجود از حيث بديهى بودن، اشتراك معنوى وجود، رابطۀ وجود با ماهيت از حيث عينيت و يا زيادت آن بر وجود، وجود ذهنى، معدوم،شى بودن معدوم، اتحاد وجود و ماهيت،حال.

المرصد الثالث:اين مرصد بحث مى‌كند از وجوب، امتناع،قدم،حدوث مباحث اين مرصد در 6 مقصد مى‌باشد كه عبارتند از: تصور واجب ممكن و ممتنع، اعتبارى بودن واجب، ممكن و ممتنع، تقسيمات چهارگانه واجب، ممكن، قديم،قديم زمانى و ذاتى.

المرصد الرابع:اين مرصد در بيان مباحث وحدت و كثرت مى‌باشد كه در 11 مقصد بيان شده است:وجود واحد و كثير، اعتبارى بودن وحدت و كثرت،حقيقى بودن آنها، اختلاف حكماء و متكلمين در اين‌باره، تقابل وحدت و كثرت، مقابله ذاتى بين اين دو، مراتب اعداد، اقسام واحد، تقسيم وحدت به حسب اصطلاح، اثنين، اتحاد مجازى اثنين، مثلان-ضدان-متخالفان، اجتماع متماثلين، عدم اجتماع متقابلان در زمان واحد.

المرصد الثانى: فى الكم مباحث اين موقف در نه مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:خواص كم، اقسام كم، اقسام جسم،ذاتيات و عرضيات كم، انكار متكلمين بر عدد، انكار متكلمين بر مقدار، انكار متكلمين بر زمان،حقيقت زمان، مكان‌المرصد الثالث: فى الكيفيات مباحث كيفيات شامل يك مقدمه و چهار فصل مى‌باشد كه عبارتند از:كيفيات محسوسه در 5 مقصد شامل:حرارت،يبوست، اعتماد،صلابت، ملاسه، الوان، انكار لون،نور،ظلمت قسم ثانى:ضوء در 4 مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:ماهيت نور، مراتب نور، كيفيت و ارتباط هوا با نور،شعاع و طلعلع نور.

النوع الثانى:علم در 14 مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:نسبت مخصوص عالم و معلوم، تعلق علم واحد به دو معلوم،جهل مركب، مباحث پيرامون جهل مركب،حواس پنجگانه،صورتهاى عقلى، علم تفصيلى و اجمالى، علم بالفعل و بالقوه، علم فعلى، مراتب عقل، اطلاقات عقل، تعلق دو علم به دو معقول،دگرگونى علم نظرى به علم ضرورى و بالعكس، استناد علم ضرورى به علم نظرى.

الفصل الثالث:كيفيات مخصوص به كميات در دو مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:كيفيات مخصوص كميات،خط.المرصد الرابع:مقولات نسبى در يك مقدمه و دو فصل كه عبارتند از:مقولات نسبى كه در خارج موجود هستند، اكوان در هفت مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از: تعريف مقولات نسبى، انواع كون،ضرورى بودن وجود كون،حركت جواهر،جوهر فرد، تضاد اكوان، اختلافات معتزله در اكوان.

الفصل الثانى:مبحث«اين» در سيزده مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:حركت و سكون جسم،نظر [[ارسطو]] در تعريف حركت، اختلاف حكماء در اينكه حركت از مقولات است يا نه، علت حركت طبيعى، مقتضيات ششگانه حركت، لوازم مقتضيات ششگانه حركت، انواع حركت از جهت تضاد، لوازم تضاد حركت، اقسام حركت بعنوان كم بالعرض، محرك،حركت از جهت سرعت زمانى و ملازمات آن، علت كندى حركت،دو حركت مستقيم. المرصد الخامس:مبحث اضافه در پنج مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:ابوت، خواص مضاف، عدم استقلال اضافه، تقسيمات اضافه، اقسام مضاف از جهت تقدم و تأخر.

المرصد الثالث:نفوس مجرده در چهار مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:نفوس فلكى مجرد از ماده،نفوس انسانى مجرده،حادث بودن نفوس ناطقه، تعلق نفس به بدن.المرصد الرابع:موضوع عقل در سه مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:ثبات عقل، ترتيب صدور عقل، احكام عقول.

المرصد السادس:افعال حق تعالى در هشت مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:اختيار بندگان، توليد و فروعات آن، امورى كه قرآن كريم به آنها تصريح كرده است، اراده خداوند،حسن و قبح، افعال الله، تكليف ما لا يطاق، عدم تعليل افعال حق تعالى به اغراض، اسم، اسماء حق تعالى الموقف السادس:سمعيات در چهار مرصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:المرصد الاول:نبوت در 9 مقصد بيان مى‌شود كه شامل:معناى نبى،حقيقت معجزه، امكان بعثت، اثبات نبوت، عصمت انبياء،حقيقت عصمت، عصمت ملائكه، برترى انبياء بر ملائكه، كرامات انبياء.

المرصد الثانى:معاد در 12 مقصد بيان مى‌شود كه عبارتند از:اعاده معدوم،حشر اجساد، معاد روحانى، مخلوق بودن بهشت و جهنم در حال حاضر،حسن و قبح افعال، عذاب و عقاب، احباط عمل، عفو الهى،شفاعت، توبه، احياء مردگان در قبر و سؤال نكير و منكر و عذاب قبر،صراط و ميزان و حساب و قرائت كتاب و حوض و شهادت اعضاء.

مؤلف در قالب 6 موقف و چندين مرصد و دهها مقصد، همۀ موضوعات و مسائل علم كلامى را كه تا زمان خود مطرح بوده است، مورد بررسى قرار مى‌دهد.از بحثهاى عرض گرفته تا مباحث كلى از قبيل واجب،جوهر، علت و...از مباحث الهيات موضوعاتى از قبيل ذات خداوند-اثبات صانع، وجود خداوند، ماهيت خدا،صفات ثبوتى و سلبى...و نيز مباحث مربوط به نبوت از قبيل معناى نبى،حقيقت معجزه، امكان بعثت، اثبات نبوت، عصمت انبياء،حقيقت عصمت، عصمت ملائكة و...و نيز مباحث مربوط به معاد از قبيل اعاده معدوم،حشر اجساد، حشر روحانى، مخلوق بودن بهشت و جهنم در حال حاضر، عذاب و عقاب، احباط عمل و...و نيز مباحث مربوط به امامت مانند معناى امام، افضليت امام، تقدم افضل بر مفضول، امام بر حق و...همه را بطور مبسوط مورد تحقيق قرار مى‌دهد.