تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی (جعفری): تفاوت میان نسخه‌ها

#:گروه سوم: تناقضاتى است كه عميق‌تر از دو گروه فوق است، از قبيل رابطه موجود برتر با جهان هستى و جبر و اختيار. آنچه كه اين جانب احساس مى‌كنم اين‌گونه تناقض‌ها را با چند احتمال مى‌توان توضيح داد:

#:الف)جلال‌الدين در اين موارد، هر نظريه‌اى كه پيش مى‌كشد، به جهت وسعت و عظمت ديدگاهش، آن نظريه با ملاحظه شرايط ذهنى جلال‌الدين به حد نصاب خود مى‌رسد و آن‌چنان عمق نظريه و استدلال به آن، جلال‌الدين را جلب مى‌كند كه در آن حال به نظريه مخالف توجهى ندارد، لذا در موقع محاسبه مجموعى، نظريات با يكديگر سازگار نمى‌باشد. بايستى در اين موارد بگوييم: در حقيقت افراد متفكر را به انديشه عميق، تحريك و وادار مى‌كند و مى‌خواهد اين مسائل، عميق‌تر بررسى شود نه اينكه مى‌خواهد نظريه نهايى بدهد.

#:ج)احتمال هم مى‌رود كه اين‌گونه تناقضات را با ابيات ديگرش حل و فصل مى‌كند؛ چنان‌كه در مسئله جبر و اختيار، چند بار، دو نسبت داشتن كار انسانى را مطرح نموده است.

#:د)بعضى‌ها احتمال داده‌اند كه جلال‌الدين به جهت عشق افلاطونى كه پيدا كرده بود، سطح عميق شخصيت او در حال جذبه بوده و از نظر سطح ظاهرى، چندشخصيتى شده است.

#:ب)آياتى را كه مورد استشهاد يا تفسير مولوى بوده در متن كتاب نقل و ترجمه كرده، سپس ارتباط آنها را با مقصود وى بيان داشته و در پاورقى، اسم سوره و شماره آيه را ثبت كرده است؛

#:ج)روايات مورد بحث و تفسير و استشهاد مولوى را، به‌قدر ممكن از منابع آنها نقل كرده و ارتباط آنها را با هدف او توضيح داده است؛

#:ذ)براى اينكه ارتباطات ابيات نيز تا حدودى مورد بررسى قرار گيرد و ضمناً خود ابيات كه احتياج به توضيح بيشتر دارند توضيح داده شوند، پس از بيان مطالب، يك تفسير عمومى در باره مجموع ابيات ذكر كرده است؛

#:ر)لغات و مفرداتى را كه احتياج به توضيح دارند، در پاورقى‌ها آورده و به اندازه مناسب، معانى آن‌ها را يادآورى كرده است؛