ویکی‌نور

كلیات فخرالدین عراقی: تفاوت میان نسخه‌ها

مقاله بحث

كلیات فخرالدین عراقی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۳ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۱

۵۳۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۳ مهٔ ۲۰۲۲
جز
+ناو
جز (جایگزینی متن - 'ا(' به 'ا (')
جز (+ناو)
 
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR14636J1.jpg|بندانگشتی|کلیات فخر الدین عراقی]]
| تصویر =NUR14636J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =کلیات فخرالدین عراقی
|+ |
| پدیدآوران =  
|-
[[محتشم، نسرین]] (محقق)
! نام کتاب!! data-type='bookName'|کلیات فخر الدین عراقی
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[محتشم، نسرین]] (محقق)


[[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر]] (نويسنده)
[[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر]] (نویسنده)
|-
| زبان =فارسی
|زبان  
| کد کنگره =
|data-type='language'|فارسی
| ناشر =  
|-
زوار
|کد کنگره  
| مکان نشر =تهران - ایران
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|
| سال نشر = 1382 ش  
|-
|موضوع
|data-type='subject'|
|-
|ناشر
|data-type='publisher'|زوار
|-
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|تهران - ایران
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'| 1382 هـ.ش  
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE14636AUTOMATIONCODE
|}
</div>


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14636AUTOMATIONCODE
| چاپ =2
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14636
| کتابخوان همراه نور =14636
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}


== معرّفى اجمالى كتاب==
'''كليّات عراقى'''، اثر [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|شيخ فخرالدين ابراهيم بن بزرجمهر بن عبدالغفار همدانى فراهانى]] و مشهور به [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|عراقى]] از بزرگان تصوّف و شاعران بلند مرتبه ايران در قرن هفتم هجرى، این کتاب به کوشش استاد [[نفیسی، سعید|سعيد نفيسى]] به چاپ رسیده است.


==ساختار==
كتاب، شامل مقدّمه‌ى ديوان، قصايد، مقطعات، تركيبات، ترجيعات، غزليات، رباعيات، عشاق نامه يا ده نامه، لمعات و اصطلاحات صوفيه است كه به كوشش استاد [[نفیسی، سعید|سعيد نفيسى]] به زيور طبع آراسته شده است. روشى كه عراقى در نظم عشاق نامه به كار برده و اساس را بر ده مثنوى عاشقانه و ده غزل گذاشته، پس از وى در ميان شاعران متصوّف ايران كراراً رواج داشته است و از آن جمله اوحدى مراغى ده نامه‌اى بنام وجيه‌الدين شاه يوسف در سال 705ق به پايان رسانيد و [[عبید زاکانی، عبیدالله|نظام‌الدين عبيد زاكانى]]، عشاق نامه‌ى خود را در سال 754ق تمام كرد.


«كليّات عراقى، به كوشش استاد [[نفیسی، سعید|سعيد نفيسى]]»
ديوان عراقى حدود پنج هزار بيت از قصيده و غزل و تركيب و ترجيع و ترانه و قطعه و مثنوى دارد كه به اهتمام [[نفیسی، سعید|مرحوم نفيسى]] در سال 1335ش به طبع رسيده است. عشّاق نامه‌ى عراقى تركيبى است، از مثنوى و غزل و مجموعاً شامل 1063 بيت است و به «ده نامه» نيز معروف است كه به نام شمس‌الدين محمد صاحب ديوان جوينى بين سال‌هاى 680-683ق و بر وزن حديقه‌ى سنائى سروده و به او تقديم نموده است. اين منظومه شامل ده فصل و هر فصل مشتمل بر مثنوى و غزل درباره‌ى مبحثى از عرفان است و بعدها منشاء ايجاد منظومه‌هايى بنام «ده نامه» گرديد. اثر معروف ديگرى كه در كتاب آمده است، «لمعات» است كه به ظن غالب در قونيه بعد از حضور در مجلس [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]] نگارش يافته؛ ولى شيوه‌ى نگارش آن بيشتر از «سوانح العشاق» [[غزالی، احمد بن محمد|احمد غزالى]] متأثر است. كتاب در بيان مراتب عشق است و مشتمل بر يك مقدمه و بيست و هشت لمعه است.
 
كتاب، شامل مقدّمه‌ى ديوان، قصايد، مقطعات، تركيبات، ترجيعات، غزليات، رباعيات، عشاق نامه يا ده نامه، لمعات و اصطلاحات صوفيه است كه به كوشش استاد [[نفیسی، سعید|سعيد نفيسى]] به زيور طبع آراسته شده است. روشى كه عراقى در نظم عشاق نامه به كار برده و اساس را بر ده مثنوى عاشقانه و ده غزل گذاشته، پس از وى در ميان شاعران متصوّف ايران كراراً رواج داشته است و از آن جمله اوحدى مراغى ده نامه‌اى بنام وجيه الدين شاه يوسف در سال 705ق به پايان رسانيد و نظام الدين عبيد زاكانى، عشاق نامه‌ى خود را در سال 754ق تمام كرد.
 
== ساختار كتاب==
 
 
ديوان عراقى حدود پنج هزار بيت از قصيده و غزل و تركيب و ترجيع و ترانه و قطعه و مثنوى دارد كه به اهتمام مرحوم نفيسى در سال 1335ش به طبع رسيده است. عشّاق نامه‌ى عراقى تركيبى است، از مثنوى و غزل و مجموعاً شامل 1063 بيت است و به «ده نامه» نيز معروف است كه به نام شمس‌الدين محمد صاحب ديوان جوينى بين سال‌هاى 680-683ق و بر وزن حديقه‌ى سنائى سروده و به او تقديم نموده است. اين منظومه شامل ده فصل و هر فصل مشتمل بر مثنوى و غزل درباره‌ى مبحثى از عرفان است و بعدها منشاء ايجاد منظومه‌هايى بنام «ده نامه» گرديد. اثر معروف ديگرى كه در كتاب آمده است، «لمعات» است كه به ظن غالب در قونيه بعد از حضور در مجلس [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]] نگارش يافته؛ ولى شيوه‌ى نگارش آن بيشتر از «سوانح العشاق» احمد غزالى متأثر است. كتاب در بيان مراتب عشق است و مشتمل بر يك مقدمه و بيست و هشت لمعه است.


== گزارش محتوا==
== گزارش محتوا==
مجموعه‌ى حاضر شامل ديوان اشعار و لمعات عراقى است كه به شرح و بررسى آنها مى‌پردازيم:
مجموعه‌ى حاضر شامل ديوان اشعار و لمعات عراقى است كه به شرح و بررسى آنها مى‌پردازيم:


عراقى غزل عارفانه را بسيار لطيف و طرب‌انگيز و سوزناك سروده است و شعر او وجد و شور خاصّى دارد و در منتها درجه‌ى زيبايى غزل عارفانه است. بى‌شك، وى عارفى بود شعردوست و عاشق پيشه و جمال پرست. بعد از شيخ زكريا، مريدان و معتقدانِ خانقاه ملتانى، عراقى را به باد انتقاد دادند. عراقى از طعن و تشنيع مردم، دل برداشته ملتان را ترك گفت. از راه عمّان به سرزمين حجاز وارد شد به مكّه‌ى معظّمه رسيده و به طواف خانه‌ى خدا شرفياب گرديد. در آن وقت عراقى چند قصيده در جلال و جمالِ خانه كعبه سرود:
عراقى غزل عارفانه را بسيار لطيف و طرب‌انگيز و سوزناك سروده است و شعر او وجد و شور خاصّى دارد و در منتها درجه‌ى زيبايى غزل عارفانه است. بى‌شك، وى عارفى بود شعردوست و عاشق پيشه و جمال پرست. بعد از شيخ زكريا، مريدان و معتقدانِ خانقاه ملتانى، عراقى را به باد انتقاد دادند. [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|عراقى]] از طعن و تشنيع مردم، دل برداشته ملتان را ترك گفت. از راه عمّان به سرزمين حجاز وارد شد به مكّه‌ى معظّمه رسيده و به طواف خانه‌ى خدا شرفياب گرديد. در آن وقت عراقى چند قصيده در جلال و جمالِ خانه كعبه سرود:


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''حبذا صفه بهشت مثال''|2=''مجلس نور و جلوه گاه سرور''}}
! حبذا صفه بهشت مثال!! مجلس نور و جلوه گاه سرور  
{{ب|''بيت معمور او مقر شرف''|2=''غرفش خوشتر از رياض بهشت ''}}
|}
{{ب|''برترين آسمانش صف نعال''|2=''روضه انس و بارگاه وصال''}}
{{ب|''سقف مرفوع او سپهر جلال''|2=''شرفش خوشتر از شكوه كمال ''}}
{{پایان شعر}}


{| class="wikitable poem"
|-
! بيت معمور او مقر شرف!! غرفش خوشتر از رياض بهشت
|}


{| class="wikitable poem"
[[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|عراقى]] بعد از زيارتِ خانه‌ى خدا، به مدينه منوره رسيد و هر شب كنار قبر مطهر پيامبر اكرم(ص) احياء كرد و اين پنج قصيده را انشاء نمود:
|-
! برترين آسمانش صف نعال!! روضه انس و بارگاه وصال
|}


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''عاشقان چون بر در دل حلقه سودا زنند''|2=''آتش سوداى جانان در دل شيدا زنند ''}}
! سقف مرفوع او سپهر جلال!! شرفش خوشتر از شكوه كمال
{{ب|''شهبازم و چو صيد جهان نيست در خورم''|2=''ناگه بود كه از كف ايام برپرم ''}}
|}
{{ب|''اى رخت مجمع جمال شده''|2=''مطلع نور ذوالجلال شده''}}
{{ب|''راه باريكست و شب تاريك و مركب لنگ و پير''|2=''اى سعادت رخ نماى و اى عنايت دست گير ''}}
{{ب|''دل تو را دوست‌تر ز جان دارد''|2=''جان ز بهر تو در ميان دارد ''}}
{{پایان شعر}}


عراقى بعد از زيارتِ خانه‌ى خدا، به مدينه منوره رسيد و هر شب كنار قبر مطهر پيامبر اكرم(ص) احياء كرد و اين پنج قصيده را انشاء نمود:
{| class="wikitable poem"
|-
! عاشقان چون بر در دل حلقه سودا زنند!! آتش سوداى جانان در دل شيدا زنند
|}
{| class="wikitable poem"
|-
! شهبازم و چو صيد جهان نيست در خورم!! ناگه بود كه از كف ايام برپرم
|}
{| class="wikitable poem"
|-
! اى رخت مجمع جمال شده!! مطلع نور ذوالجلال شده
|}
{| class="wikitable poem"
|-
! راه باريكست و شب تاريك و مركب لنگ و پير!! اى سعادت رخ نماى و اى عنايت دست گير
|}
{| class="wikitable poem"
|-
! دل تو را دوست‌تر ز جان دارد!! جان ز بهر تو در ميان دارد
|}


البته قصيده‌ى پنجم در ديوان اشعار تحت عنوان «در مدح صدرالدين» مندرج گرديده است. اين صدرالدّين ظاهراً صدرالدين عارف، فرزند شيخ زكريا به نظر مى‌رسد. علاوه بر آن، قصيده‌اى به مطلع زير در نعت حضرت پيامبر اكرم(ص) گفته شده كه در ديوان موجود است:
البته قصيده‌ى پنجم در ديوان اشعار تحت عنوان «در مدح صدرالدين» مندرج گرديده است. اين صدرالدّين ظاهراً صدرالدين عارف، فرزند شيخ زكريا به نظر مى‌رسد. علاوه بر آن، قصيده‌اى به مطلع زير در نعت حضرت پيامبر اكرم(ص) گفته شده كه در ديوان موجود است:


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''قبله‌ى روى صوفيان بارگه صفاى او''|2=''سرمه‌ى چشم قدسيان خاک در سراى او ''}}
! قبله‌ى روى صوفيان بارگه صفاى او!! سرمه‌ى چشم قدسيان خاك در سراى او  
{{پایان شعر}}
|}


از مطالعه‌ى قصايد نعتيّه، اين امر به ثبوت مى‌رسد كه عراقى در موقع نعت گويى، مطالب و مفاهيم قرآنى را در نظر داشته و اوصاف و صفات مصطفوى را با برخى سور و آيه‌ها هماهنگ ساخته است. مثلاً در قصيده‌ى اوّل «والضحى، ياسين، طه، عرو الوثقى، قاب قوسين، جنت الماوى، اوادنى، ذروه اعلى، سبحان الذى اسرى» به چشم مى‌خورد. عراقى مقامات و معجزات و مناقب حضرت رسول اكرم(ص) را با صراحت بيان نموده است. علاوه بر قصايدى چند كه در ديوان اشعار مسطور گرديده، عراقى در يگانه‌ى مثنوى «عشاق نامه» نعتى را شامل كرده است. در اين نعت هم، وى آيات قرآنى را با صفات حضرت سيدالمرسلين(ص) منطبق ساخته است و در بيت آخر، تعريف و توصيف محبوب خدا (ص) را چنين بيان كرده است:


{| class="wikitable poem"
از مطالعه‌ى قصايد نعتيّه، اين امر به ثبوت مى‌رسد كه عراقى در موقع نعت گويى، مطالب و مفاهيم قرآنى را در نظر داشته و اوصاف و صفات مصطفوى را با برخى سور و آيه‌ها هماهنگ ساخته است. مثلاً در قصيده‌ى اوّل «والضحى، ياسين، طه، عرو الوثقى، قاب قوسين، جنت الماوى، اوادنى، ذروه اعلى، سبحان الذى اسرى» به چشم مى‌خورد. عراقى مقامات و معجزات و مناقب حضرت رسول اكرم(ص) را با صراحت بيان نموده است. علاوه بر قصايدى چند كه در ديوان اشعار مسطور گرديده، عراقى در يگانه‌ى مثنوى «عشاق نامه» نعتى را شامل كرده است. در اين نعت هم، وى آيات قرآنى را با صفات حضرت سيدالمرسلين(ص) منطبق ساخته است و در بيت آخر، تعريف و توصيف محبوب خدا(ص) را چنين بيان كرده است:
|-
! چاكرش آفتاب و بنده سهيل!! روى او «والضّحى» و مو «واللّيل»
|}


عراقى در آغاز لمعات هم پس از حمد و درود، بدون ذكر عنوان در شأن حضرت محمّد(ص) نعتى مختصر شامل نموده است كه برخى ابيات آن مأخوذ و مقتبس از قصيده‌ى «شهبازم و چو صيد جهان نيست در خورم» به نظر مى‌آيد؛ مانند:
{{شعر}}
{{ب|''چاكرش آفتاب و بنده سهيل''|2=''روى او «والضّحى» و مو «واللّيل» ''}}
{{پایان شعر}}


{| class="wikitable poem"
[[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|عراقى]] در آغاز لمعات هم پس از حمد و درود، بدون ذكر عنوان در شأن حضرت محمّد(ص) نعتى مختصر شامل نموده است كه برخى ابيات آن مأخوذ و مقتبس از قصيده‌ى «شهبازم و چو صيد جهان نيست در خورم» به نظر مى‌آيد؛ مانند:
|-
! چو بنگرم در آينه عكس جمال خويش!! خورشيد آسمان ظهورم، عجب مدار
|}


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''چو بنگرم در آينه عكس جمال خويش''|2=''خورشيد آسمان ظهورم، عجب مدار ''}}
! ارواح قدسى چيست؟ نمودار معنيم!! بحر محيط رشحه‌اى از فيض فايضم  
{{ب|''ارواح قدسى چيست؟ نمودار معنيم''|2=''بحر محيط رشحه‌اى از فيض فايضم ''}}
|}
{{ب|''فى الجمله مظهر همه‌ى اشياست ذات من''|2=''گردد همه جهان به حقيقت مصورم ''}}
{{ب|''ذرات كاينات اگر گشت مظهرم''|2=''اشباح انس چيست؟ نگهدار پيكرم''}}
{{ب|''نور بسيط لمعه‌اى از نور از هرم''|2=''بل اسم اعظممم، به حقيقت چو بنگرم ''}}
{{پایان شعر}}


{| class="wikitable poem"
|-
! فى الجمله مظهر همه‌ى اشياست ذات من!! گردد همه جهان به حقيقت مصورم
|}
{| class="wikitable poem"
|-
! ذرات كاينات اگر گشت مظهرم!! اشباح انس چيست؟ نگهدار پيكرم
|}
{| class="wikitable poem"
|-
! نور بسيط لمعه‌اى از نور از هرم!! بل اسم اعظممم، به حقيقت چو بنگرم
|}


با مطالعه‌ى ديوان معلوم مى‌شود كه وى در تركيب بندى، نعت گويى كرده و حقايق و معارف و مناقب حضرت محمّد مصطفى(ص) را به طرزى بليغ انشاء نموده است؛ مانند:
با مطالعه‌ى ديوان معلوم مى‌شود كه وى در تركيب بندى، نعت گويى كرده و حقايق و معارف و مناقب حضرت محمّد مصطفى(ص) را به طرزى بليغ انشاء نموده است؛ مانند:


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''آن نور كه حق بدو توان ديد''|2=''فى الجمله كمال صورت اوست ''}}
! آن نور كه حق بدو توان ديد!! فى الجمله كمال صورت اوست
{{ب|''در آينه مصطفى چه بيند؟''|2=''كو عاشق روى حق؟ بيا گو ''}}
|}
{{ب|''باشد همه والضحى و طاها''|2=''آيينه ذات حق تعالى ''}}
{{ب|''جز حسن و جمال ذات والا''|2=''بنگر رخ خوب مصطفى را''}}
{{پایان شعر}}


{| class="wikitable poem"
حاصل كلام اينكه احوال و مقامات، آثار و تصانيف و عقايد و افكار عرفانى عراقى، بهترين دليل بر اين است كه او عارفى بوده سرشار از سوز و ساز، و عاشقى بوده دلنواز، و تمام كلام نعتيّه‌ى او نيز از جذبات و احساسات عاشقانه آكنده است. وى در قصيده‌ى اول از روى قرآن كريم در مورد مقامات و معجزات حضرت مصطفى(ص) اظهار عقيده كرده است. مثلاً مصراع «دو كمان از يك سپر سازند انگشتان او» را با آيه‌ى قرآنى '''«اقتربت الساعة و انشق القمر»''' مى‌توان تطبيق كرد. همچنين بيت زير:
|-
! در آينه مصطفى چه بيند؟!! كو عاشق روى حق؟ بيا گو
|}
 
{| class="wikitable poem"
|-
! باشد همه والضحى و طاها!! آيينه ذات حق تعالى
|}
 
{| class="wikitable poem"
|-
! جز حسن و جمال ذات والا!! بنگر رخ خوب مصطفى را
|}


حاصل كلام اينكه احوال و مقامات، آثار و تصانيف و عقايد و افكار عرفانى عراقى، بهترين دليل بر اين است كه او عارفى بوده سرشار از سوز و ساز، و عاشقى بوده دلنواز، و تمام كلام نعتيّه‌ى او نيز از جذبات و احساسات عاشقانه آكنده است. وى در قصيده‌ى اول از روى قرآن كريم در مورد مقامات و معجزات حضرت مصطفى(ص) اظهار عقيده كرده است. مثلاً مصراع «دو كمان از يك سپر سازند انگشتان او» را با آيه‌ى قرآنى '''«اقتربت الساعة و انشق القمر»''' مى‌توان تطبيق كرد. همچنين بيت زير:
{{شعر}}
{{ب|''چون بود در يم دستش منبع آب حيات''|2=''سنگ ريزه هم درو گويا شد از وازنند''}}
{{پایان شعر}}


{| class="wikitable poem"
|-
! چون بود در يم دستش منبع آب حيات!! سنگ ريزه هم درو گويا شد از وازنند
|}


معجزه‌ى سخن گفتن پيامبر اكرم(ص) با حجر را شاهد است. به نظر عراقى برخى از معجزات موسى(ع) و عيسى(ع) به وسيله‌ى آن حضرت به ظهور رسيده است:
معجزه‌ى سخن گفتن پيامبر اكرم(ص) با حجر را شاهد است. به نظر عراقى برخى از معجزات موسى(ع) و عيسى(ع) به وسيله‌ى آن حضرت به ظهور رسيده است:


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''شمه‌اى از طيب خلقش در دم عيسى نهند''|2=''وز فروغ شمع رويش آتش موسى زنند''}}
! شمه‌اى از طيب خلقش در دم عيسى نهند!! وز فروغ شمع رويش آتش موسى زنند
{{پایان شعر}}
|}


در قصيده‌ى دوّم، مطالب و مفاهيم عرفانى به طرزى شيوا بيان گرديده است. عراقى از زبان حقيقت ترجمان فخر موجودات(ص) «نورم كه از ظهور من اشيا وجود يافت» سر حقيقت كاينات و مقصد حيات را روشن ساخته و رسول آخرالزمان(ص) را مبداء و منبع كاينات ثابت كرده و خاتم نبوّت و سرور ولايت قرار داده است:
در قصيده‌ى دوّم، مطالب و مفاهيم عرفانى به طرزى شيوا بيان گرديده است. عراقى از زبان حقيقت ترجمان فخر موجودات(ص) «نورم كه از ظهور من اشيا وجود يافت» سر حقيقت كاينات و مقصد حيات را روشن ساخته و رسول آخرالزمان(ص) را مبداء و منبع كاينات ثابت كرده و خاتم نبوّت و سرور ولايت قرار داده است:


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''از من كمال يافت نبوّت كه خاتمم''|2=''بر من تمام گشت ولايت كه سرورم''}}
! از من كمال يافت نبوّت كه خاتمم!! بر من تمام گشت ولايت كه سرورم
{{پایان شعر}}
|}


عراقى تصريح مى‌كند نجات كشتى نوح، سرد شدن نار خليل و زنده گشتن مردگان از نفس عيسى(ع) به طفيل انعامات و كمالات و تصرّفات حضرت مصطفى(ص) بود.
عراقى تصريح مى‌كند نجات كشتى نوح، سرد شدن نار خليل و زنده گشتن مردگان از نفس عيسى(ع) به طفيل انعامات و كمالات و تصرّفات حضرت مصطفى(ص) بود.
خط ۱۹۴: خط ۱۱۲:
رساله‌ى لمعات:
رساله‌ى لمعات:


لمعات كتابى است در بيان مراتب عشق. عراقى اين كتاب را در قونيه و در محضر [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]] به رشته‌ى تحرير درآورده است؛ ولى طرح انديشه‌ى نگارش آن مشخصاً از مدّت‌ها قبل در ذهن خلاّق عراقى جاى داشته است. كتاب بيشتر از سوانح العشاق احمد غزالى متأثر است. اينك به محتواى كتاب اشاره مى‌كنيم:
لمعات كتابى است در بيان مراتب عشق. عراقى اين كتاب را در قونيه و در محضر [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]] به رشته‌ى تحرير درآورده است؛ ولى طرح انديشه‌ى نگارش آن مشخصاً از مدّت‌ها قبل در ذهن خلاّق عراقى جاى داشته است. كتاب بيشتر از سوانح العشاق [[غزالی، احمد بن محمد|احمد غزالى]] متأثر است. اينك به محتواى كتاب اشاره مى‌كنيم:


لمعه‌ى اوّل: اشتقاق عاشق و معشوق از عشق است. عشق از روى معشوقى آينه‌ى عاشقى آمد تا در وى مطالعه جمال خود كند و از روى عاشقى آينه‌ى معشوق آمد تا در او اسماء و صفات خود بيند.
لمعه‌ى اوّل: اشتقاق عاشق و معشوق از عشق است. عشق از روى معشوقى آينه‌ى عاشقى آمد تا در وى مطالعه جمال خود كند و از روى عاشقى آينه‌ى معشوق آمد تا در او اسماء و صفات خود بيند.
خط ۲۰۰: خط ۱۱۸:
لمعه‌ى دوّم: سلطان عشق خواست كه خيمه به صحرا زند، در خزاين را گشود و گنج بر عالم پاشيد و ناگاه عشقِ بى‌قرار، براى اظهار كمال، پرده از روى كار گشود و از روى معشوقى خود را بر عين عاشق جلوه فرمود.
لمعه‌ى دوّم: سلطان عشق خواست كه خيمه به صحرا زند، در خزاين را گشود و گنج بر عالم پاشيد و ناگاه عشقِ بى‌قرار، براى اظهار كمال، پرده از روى كار گشود و از روى معشوقى خود را بر عين عاشق جلوه فرمود.


لمعه‌ى سوّم: عشق خواست كه در آيينه‌ى جمال معشوقى، خود را مطالعه كند نظر در آينه‌ى عاشق كرد، صورت خودش در نظر آمد و دبدبه‌ى '''«يحبهم و يحبونه»''' در جهان انداخت.
لمعه‌ى سوّم: عشق خواست كه در آيينه‌ى جمال معشوقى، خود را مطالعه كند نظر در آينه‌ى عاشق كرد، صورت خودش در نظر آمد و دبدبه‌ى '''«يحبهم و يحبه‌گونه»''' در جهان انداخت.


لمعه‌ى چهارم: غيرت معشوقى اقتضاء كرد كه عاشق غير او را دوست نداشته باشد و به غير او محتاج نشود. شيخ جنيد گفت: «سى سال است با حق سخن مى‌گويم و خلق مى‌پندارند كه جنيد با ايشان مى‌گويد.»
لمعه‌ى چهارم: غيرت معشوقى اقتضاء كرد كه عاشق غير او را دوست نداشته باشد و به غير او محتاج نشود. شيخ جنيد گفت: «سى سال است با حق سخن مى‌گويم و خلق مى‌پندارند كه جنيد با ايشان مى‌گويد.»
خط ۲۵۵: خط ۱۷۳:




مرحوم استاد نفيسى از سه نسخه در تصحيح كتاب سود جسته‌اند كه عبارتند از:
[[نفیسی، سعید|مرحوم استاد نفيسى]] از سه نسخه در تصحيح كتاب سود جسته‌اند كه عبارتند از:
 
الف- سفينه‌اى شامل اشعار اميرخسرو دهلوى و حافظ شيرازى و سلمان ساوجى و بساطى سمرقندى و [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|فخرالدين‌عراقى]] و ابن‌يمين و [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|حكيم ترمذى]] و مناظره‌ى اطعمه‌ى شيرازى و اشعار نظامى و قسمتى از لمعات عراقى به خط على بن [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|حكيم ترمذى]] كه آن را در ظهر پنج شنبه غره محرّم 836ق به پايان رسانيده است.
 
ب- مجموعه‌اى شامل مقدمه‌ى ديوان و لمعات و ده نامه يا عشاق نامه و ديوان عراقى كه مربوط به اوايل قرن نهمق در تركيه است.
 
ج- مجموعه‌اى شامل لمعات و اصطلاحات صوفيه عراقى به خط بهاءالدين جلال‌الدين در جزينى است و درغره‌ى ذى‌الحجه 1097ق به پايان رسانيده است.
 
قابل توجه اينكه، كليّه‌ى نسخِ خطى مورد استفاده [[نفیسی، سعید|مرحوم نفيسى]] مربوط به قرن نهم به بعد مى‌باشد.


الف- سفينه‌اى شامل اشعار اميرخسرو دهلوى و حافظ شيرازى و سلمان ساوجى و بساطى سمرقندى و فخرالدين‌عراقى و ابن‌يمين و حكيم ترمذى و مناظره‌ى اطعمه‌ى شيرازى و اشعار نظامى و قسمتى از لمعات عراقى به خط على بن حكيم ترمذى كه آن را در ظهر پنج شنبه غره محرّم 836ق به پايان رسانيده است.
{{شعر و شاعری}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


ب- مجموعه‌اى شامل مقدمه‌ى ديوان و لمعات و ده نامه يا عشاق نامه و ديوان عراقى كه مربوط به اوايل قرن نهم ق در تركيه است.
[[دیوان عراقی (نسخه جدید)]]


ج- مجموعه‌اى شامل لمعات و اصطلاحات صوفيه عراقى به خط بهاءالدين جلال‌الدين در جزينى است و درغره‌ى ذى الحجه 1097 ق به پايان رسانيده است.
[[دیوان عراقی]]


قابل توجه اينكه، كليّه‌ى نسخِ خطى مورد استفاده مرحوم نفيسى مربوط به قرن نهم به بعد مى‌باشد.




== پیوندها ==


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
Yaalatif
۶٬۲۹۵

ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/133721...585903»