حاشية المكاسب (آخوند): تفاوت میان نسخه‌ها

#[[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]] در اين كتاب بيشتر به تحليل و بررسى نظريات [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] پرداخته و به آيات شريف قرآن و روايات و مآخذ و منابع و اقوال فقهاى عظام كه در كتاب المكاسب ذكر شده كمتر متعرض شده و يا اصلا آنان را بررسى نكرده است.

#احترام به [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (قده) و برخورد مؤدبانۀ آخوند با مطالب مذكور در مكاسب از ديگر ويژگى‌هاى اين كتاب است كه در جاى جاى كتاب ديده مى‌شود و اشتباهات مذكور در آن را معمولا با كلمۀ «سهو» عنوان نموده است.

#:به عنوان نمونه: الظاهر انه سهو عن قلمه الشريف، سهوا من قلمه الشريف، الظاهر انه غلط من قلمه الشريف، حق العباره أن يقول، فتدبر كلامه زيد في علو مقامه. <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/239 حاشيه بر مكاسب ص239]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/249 همان ص249]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/130 همان ص130]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/133 همان ص133]</ref>

#از ديگر خصوصيات كتاب احاطۀ مؤلف به نظريات شيخ اعظم در تمام مباحث كتاب است به عنوان نمونه: سيأتي منه (قده) في باب الشرط، صحة استعماله في الإلزام الابتدائي.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/148 همان ص148]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/11 همان ص11]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/21 همان ص21]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/64 همان ص64]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/70 همان ص70]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/123 همان ص123]</ref>

#با توجه به اين كه مؤلف از اصوليون بزرگ بلكه برترين آنان در زمان خود مى‌باشد و اين كتاب را پس از نگارش كتاب‌هاى اصولى متعددى نوشته است بنابراين ارجاع به اين كتاب‌ها از ديگر ويژگى‌هاى اين كتاب است به عنوان نمونه:

#:ر توضيح اشكال تأثير معدوم سابق در موجود لاحق و همين‌طور بحث سببيت و مسببيت به كتاب فوائد الأصول ارجاع مى‌دهد، قد حققناه القول في التفصى عن الإشكال في البحث، و في بعض فوائدنا، يا اين كه من أراد الإطلاع التام فعليه المراجعة إلى الفوائد. <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/259 همان ص259]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/60 همان ص60]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/259 همان ص259]</ref>

#در ابتداى مبحث بيع، تعريف بيع را تبديل مال بمال دانسته كه در اين صورت بيع مربوط به يك فرد است و تعريف مبادلۀ مال بمال كه نيازمند دو فرد است را نمى‌پذيرد.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/3 همان ص3]</ref>

#در بحث تعريف مثلى و قيمى مؤلف همانند كفاية الأصول اختلاف در تعريف را از باب اختلاف در ماهيت نمى‌داند و مى‌نويسد: إن الاختلاف في تعريفه، ليس لأجل الخلاف في حقيقته و ماهيته، ضرورة أن مثل هذه التعريفات، ليس بحد، بل و لا رسم، بل من باب شرح الاسم، كما هو الشأن في التفسيرات اللغوية.

#:در نهايت وى نتيجه مى‌گيرد: فالأولى تعريفه بما كثر أفراده التي لا تفاوت فيها بحسب الصفات المختلفة بحسب الرغبات.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/35 همان ص35]</ref>

#وى قاعدۀ على اليد را يك اعتبار خاص عقلايى كه داراى منشأ مخصوص و آثار خاصى است مى‌داند و بالتبع آن ضمان را نيز قاعدۀ عقلايى كه از آثار قاعدۀ على اليد است، مى‌داند و آن دو را از نظر هويت يكى نمى‌داند و مى‌نويسد، قد عرفت أن الضمان و العهدة اعتبار عقلائي، من آثار كون دركها و خسارتها بعد التلف.

#:و صفحۀ بعد مى‌نويسد: فلا وجه أصلا لتفسير الضمان المستفاد على اليد بها.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/82 همان ص82]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/83 همان ص83]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/84 همان ص84]</ref>

#دخالت شرايط زمان و مكان در عناوين فقهى مثل عنوان مكيل و موزون از ديگر ابتكارات مؤلف است، به اين صورت كه اگر چه ظاهرا عنوان مكيل و موزون به نحو سببيت و موضوعيت در روايات اخذ شده باشد اما بعيد نيست كه قضيۀ اطلاقات اول اين اقتضاء را داشته باشد كه ملاك در عنوان مكيل و موزون براى رفع غرر و جهالت با كيل و وزن به نحو متعارف باشد و از طرفى نيز تعيين كنندۀ متعارف و عرف جامعه، شرايط زمان و مكان باشد. سپس در رابطه با شرايط زمان و مكان بحث مفصلى را مطرح مى‌نمايد: مما تعارف رفعهما عنه باحدهما في زمان و مكان، فهو مكيل أو موزون في ذاك الزمان و المكان، فلا بد فيه من رفعهما من احدهما و إن لم يكن كذلك في زمان أو مكان آخر.<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/126 همان ص126]</ref> <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/493/1/127 همان ص127]</ref>

#[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 220/6

#أعيان الشيعة ج 5/9

#منتهى الدراية ج 42/1