۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
العمدة في إعراب البردة قصيدة البوصيري (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۶ فوریهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۷:۲۴
، ۲۶ فوریهٔ ۲۰۱۷←گزارش محتوا
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
قصیده با ساختار تشبیب که سرآغاز همه قصاید بزرگ عرب است، شروع مى‌شود. اما عشق، معشوق و منزلگه معشوق، همه در فضایى روحانى و دینى غوطه‌ور است. این بخش شامل 12 بیت است. پس از آن، ذکر نفس اماره آغاز مى‌شود که نصیحت پیران نمى‌شنود. این نفس، توشه‌ای شایسته برای پیری که اینک چون میهمان بر شاعر وارد شده، آماده نساخته است. بوصیری در این بخش، مردم را حتى از دسیسه‌های گرسنگى و یا شکم‌بارگى هم برحذر مى‌دارد. عموماً 16 بیت در این‌باره سروده شده و برخى از مصرع‌های این بخش به‌صورت ضرب‌المثل درآمده است. در مرتبه سوم، مدح پیامبر(ص) در 30 بیت آمده است. برخى از ابیات این بخش، در نهایت زیبایى و استواری است. در مرتبت چهارم، سخن از میلاد پیامبر(ص) است؛ در اثر میلاد آن حضرت، طاق کسری از هم بشکافت، آتش جاویدان مجوسان فرومرد، دریاچه ساوه خشکید... نیز در آن آمده است که چگونه درختان به او سجده کردند، ابر چگونه بر سر مبارکش سایه افکند، عنکبوت چگونه بر در غار تار و پود بست و چگونه آن حضرت بیمار و مجنون را شفا بخشید... | قصیده با ساختار تشبیب که سرآغاز همه قصاید بزرگ عرب است، شروع مى‌شود. اما عشق، معشوق و منزلگه معشوق، همه در فضایى روحانى و دینى غوطه‌ور است. این بخش شامل 12 بیت است. پس از آن، ذکر نفس اماره آغاز مى‌شود که نصیحت پیران نمى‌شنود. این نفس، توشه‌ای شایسته برای پیری که اینک چون میهمان بر شاعر وارد شده، آماده نساخته است. بوصیری در این بخش، مردم را حتى از دسیسه‌های گرسنگى و یا شکم‌بارگى هم برحذر مى‌دارد. عموماً 16 بیت در این‌باره سروده شده و برخى از مصرع‌های این بخش به‌صورت ضرب‌المثل درآمده است. در مرتبه سوم، مدح پیامبر(ص) در 30 بیت آمده است. برخى از ابیات این بخش، در نهایت زیبایى و استواری است. در مرتبت چهارم، سخن از میلاد پیامبر(ص) است؛ در اثر میلاد آن حضرت، طاق کسری از هم بشکافت، آتش جاویدان مجوسان فرومرد، دریاچه ساوه خشکید... نیز در آن آمده است که چگونه درختان به او سجده کردند، ابر چگونه بر سر مبارکش سایه افکند، عنکبوت چگونه بر در غار تار و پود بست و چگونه آن حضرت بیمار و مجنون را شفا بخشید... | ||
پنجم، در ذکر دعا و ستایش (10 بیت) است. در مرتبت ششم، شرف قرآن، عظمت و اعجاز آن را در 17 بیت شرح داده است. در مرتبه هفتم، روایت معراج نبوی در 13 بیت است. در مرتبه هشتم، سخن از جهاد و خاصه دلاوری‌های حضرت پیامبر(ص) و اصحاب اوست (22 بیت) که از بخش‌های بسیار برازنده قصیده برده و حتى از جمله زیباترین آثار ادب دینى عرب است. مرتبت نهم و دهم (14 بیت + 9 بیت) در استغفار و توسل به حضرت رسول(ص) و مناجات و زاری بر حال خویشتن است<ref>همان</ref>. | |||
شرح‌ها، تخمیس‌ها، تثلیث‌ها و تشطیرها و ترجمه‌های گوناگون قصیده برده چندان کثرت یافته است که جمع‌آوری همه آنها به‌آسانى میسر نیست. هنوز از هر کتابخانه شخصى در کشورهای اسلامى، شماری ترجمه و شرح ناشناخته سر بیرون مى‌کشد. جامع‌ترین گزارشى که تاکنون به عربى فراهم آمده، هنوز بخش «برده» در «كشف الظنون» حاجى خلیفه است. وی مجموعاً از 46 شرح نام برده که دوتای آنها فارسى وسه‌تا ترکى است. از تخمیس‌ها نیز به 11 تخمیس اشاره کرده است. نیز در حاشیه کتاب افزوده شده که تخمیسات و تسبیعات قصیده از شمار خارج است و از قول سهرانى آمده است که وی 35 تخمیس دیده. باسه نیز به 90 شرح به زبان‌های عربى، فارسى، ترکى و بربری اشاره کرده است. ظاهراً نخستین شرح، از آن ابوشامه، فقیه، ادیب و مورخ دمشقى (د 665ق/1267م) بوده است که نسخه‌های خطى این شرح در کتابخانه ملى پاریس و کتابخانه مونیخ موجود است. گسترده‌ترین شرح نیز گویا شرح ابوعبدالله محمد بن مرزوق تلمسانى (د 842ق/1438م) است که «الاستيعاب لما فيها من البيان و الإعراب»، نامیده شده است. مزیت این شرح مفصل آن است که مؤلف، برخلاف دیگران، تنها به شرح لغوی قصیده بسنده نکرده، بلکه به استخراج معانى صوفیانه شعر نیز پرداخته است<ref>همان، ص692-691</ref>. | شرح‌ها، تخمیس‌ها، تثلیث‌ها و تشطیرها و ترجمه‌های گوناگون قصیده برده چندان کثرت یافته است که جمع‌آوری همه آنها به‌آسانى میسر نیست. هنوز از هر کتابخانه شخصى در کشورهای اسلامى، شماری ترجمه و شرح ناشناخته سر بیرون مى‌کشد. جامع‌ترین گزارشى که تاکنون به عربى فراهم آمده، هنوز بخش «برده» در «كشف الظنون» حاجى خلیفه است. وی مجموعاً از 46 شرح نام برده که دوتای آنها فارسى وسه‌تا ترکى است. از تخمیس‌ها نیز به 11 تخمیس اشاره کرده است. نیز در حاشیه کتاب افزوده شده که تخمیسات و تسبیعات قصیده از شمار خارج است و از قول سهرانى آمده است که وی 35 تخمیس دیده. باسه نیز به 90 شرح به زبان‌های عربى، فارسى، ترکى و بربری اشاره کرده است. ظاهراً نخستین شرح، از آن ابوشامه، فقیه، ادیب و مورخ دمشقى (د 665ق/1267م) بوده است که نسخه‌های خطى این شرح در کتابخانه ملى پاریس و کتابخانه مونیخ موجود است. گسترده‌ترین شرح نیز گویا شرح ابوعبدالله محمد بن مرزوق تلمسانى (د 842ق/1438م) است که «الاستيعاب لما فيها من البيان و الإعراب»، نامیده شده است. مزیت این شرح مفصل آن است که مؤلف، برخلاف دیگران، تنها به شرح لغوی قصیده بسنده نکرده، بلکه به استخراج معانى صوفیانه شعر نیز پرداخته است<ref>همان، ص692-691</ref>. | ||