هروی کابلی، محمد زاهد بن محمد اسلم
| نام | هروی کابلی، محمد زاهد بن محمد اسلم |
|---|---|
| نامهای دیگر | زاهد ک‍اب‍ل، م‍ح‍م‍دزاه‍د بن محمداسلم
زاهد ه‍روي، م‍ح‍م‍دزاه‍د ه‍روي، م‍ح‍م‍دزاه‍د بن محمداسلم ميرزاهد، م‍ح‍م‍دزاه‍د بن محمد اسلم |
| نام پدر | محمداسلم |
| متولد | |
| محل تولد | هند |
| رحلت | 1101ق |
| اساتید | محمدفاضل بدخشى |
| برخی آثار | شرح الرسالة المعمولة في التصور و التصديق و تعليقاته |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06737AUTHORCODE |
محمد زاهد بن محمد اسلم هروی کابلی (متوفی 1101ق)، معروف به میرزاهد، حکیم و منطق‌دان هندی.
ولادت
مير زاهد در هند به دنيا آمد. نامش محمد و پدرش قاضى محمد اسلم هروى (متوفى ۱۰۶۱ق در لاهور) از نوادگان خواجه كوهى و از علماى هرات بود. میر زاهد را كابلى هم خوانده‌اند.
مشاغل و مناصب
در زادگاهش رشد و پرورش يافت. وى در ۱۰۶۴ق به دستور شاه جهان به سِمَت وقایع‌نگاری كابل منصوب شد. سپس در ۱۰۷۷ق به دربار اورنگ زيب عالمگير در اكبرآباد رفت، و در آنجا به سمت محتسب اردوى پادشاهى برگزيده و چند سال پس از آن به صدارت كابل گماشته شد و در كنار منصب صدارت به تدريس و تحقيق هم اشتغال داشت.
اساتید
زاهد هروى نزد پدرش و استادانى چون ملا محمدفاضل بدخشى و محمدصادق حلوائى به تحصيل علوم پرداخت. سلسله استادان او با دو واسطه بعد از ملا محمدفاضل بدخشى به جلال‌الدین دوانى می‌رسد.
شاگردان
زاهد هروى در اكبرآباد به تدريس و تربيت شاگردان مشغول شد. فرزندش، محمداسلم، حامد حنفى جونپورى، ابوالفتح نيوتينى، عبدالفتاح صمدنى، محمدصالح بنگالى و شاه عبدالرحيم، پدر شاه ولی‌الله دهلوى، از شاگردان او بوده‌اند.
به گفته رضوى، ميرزاهد هروى به تصوف گرايش داشت و از اين جنبه نيز بر شاه عبدالرحيم تأثير گذاشت.
وفات
محمد زاهد هروى در ۱۱۰۱ق در كابل وفات يافت.
آثار
از زاهد هروى آثارى بر جا مانده كه اغلب آنها شرح و حاشيه بر كتب معروف منطق و كلام است كه برخى از آنها در مدارس هند متداول بوده است.
برخى از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- حاشية شرح المواقف ميرسيد شريف جرجانى، اين حواشى بر موقف دوم (امور عامه) از شرح المواقف است. بر اين حاشيه، تعليقات و حواشى بسيارى نوشته شده است.
- حاشية شرح التهذيب كه بر شرح جلال‌الدین دوانى بر تهذيب المنطق سعدالدين تفتازانى نوشته شده است. اين كتاب با عنوان حاشيه ميرزاهد ملاجلال و الحاشية الزاهدية الجلالية شهرت داشته و حواشى بسيارى بر آن نوشته شده است.
- شرح الرسالة المعمولة فى التصور و التصديق، در منطق كه بر رساله قطب‌الدین رازى نوشته شده است.
تدريس اين سه اثر زاهد هروى در مدارس علمى متداول بوده و به «الزواهد الثلاث» و «الحواشى الثلاث الزاهدية» معروف بوده است.
- حاشية شرح التجريد محمود اصفهانى؛
- حاشية شرح الهياكل جلال‌الدین دوانى؛
- تفسير القرآن به فارسى؛
- رسالة فى تحقيق ماهية العدد[۱].
پانویس
- ↑ صلواتی، عبدالله، ج25، ص199-200
منابع مقاله
صلواتی عبدالله، دانشنامه جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1395ش.