نظرات في كتاب‌الله
نظرات في كتاب‌الله نام مجموعه مقالات شهيد حسن البناء است كه در اصل با عنوان «القرآن و علومه» در مجلات و نشريات مختلف به چاپ رسيده و يك‌جا تحت عنوان «نظرات في كتاب اللّه» توسط عصام تليمة گردآورى و تحقيق و پاورقى‌هاى بر آن نگاشته شده است.اين كتاب به زبان عربى است.
| نظرات فی کتاب الله | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بناء، حسن (نویسنده) تلیمة، عصام (گردآورنده و محقق) |
| ناشر | دار التوزيع و النشر الاسلامىه |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1423 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر اهل سنت - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 98 /ب9ن6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
محقق ابتدا به اهداف و انگيزه‌هاى خود در جمع‌آورى اين مقالات از منابع مختلف اشاره مى‌كند و اهميت تحقيق و پژوهش در ميراث به جاى مانده از اين شخصيت مبارز و دانشمند را يادآور مى‌شود همچنين مشكلاتى را كه در مسير جمع‌آورى مواريث علمى‌اى از اين دست فراروى محقق است بيان مى‌كند.
در اين كتاب به روش حسن البناء در بحثهاى قرآنى اشاره شده و اهتمام ويژۀ وى كه در اثر آن برخى وى را ملقب به «ابن القرآن» نموده‌اند بيان شده است.موضوع ديدگاه حسن البناء در مورد مناسب نبودن سنين كودكى براى حفظ قرآن و نيز ضرورت شناخت جايگاه قرآن در اصلاح جامعه و كمك به تشكيل دولت اسلامى، ديدگاه وى در مورد معالجه جن‌زده با قرآن، تفسير موضوعى از ديدگاه البنا، البناء و اسرائيليات، ويژگى‌هاى تفسير حسن البناء و نيز ابزار و ادوات تفسير از ديدگاه وى از جمله مطالبى است كه توسط محقق در ابتداى كتاب بيان شده است.
در ادامه مقالات گوناگونى كه از حسن البناء در نشريات مختلف در زمينۀ قرآن و علوم آن به چاپ رسيده به همراه تعليقه‌هاى پژوهشگر آمده است.
موضوعاتى كه در اين مقالات بدان پرداخته شده عبارتند از:
مقاله اول به توضيح روش ويژۀ حسن البناء در بيان مسائل دينى-كه به گفتۀ خود وى تا زمان او در نشريات دينى سابقه نداشته-مى‌پردازد.
مقاله دوم به روش حفظ قرآن و نامناسب بودن حفظ تمام قرآن در سنين كودكى اشاره مى‌كند.
مقاله سوم قرآن به عنوان يگانه راه و روش سعادت و دستيابى به حقيقت معرفى مى‌شود.
در مقاله چهارم مباحث تفسيرى و روش البناء در تفسير قرآن و مطالبى در باب علم تفسير، خاستگاه و تحولات آن و نيز ديدگاه عالمان دربارۀ تفسير قرآن بيان شده و نياز به تفسير قرآن و توجه پيشينيان به تفسير اين كتاب آسمانى، تأثيرپذيرى تفسير از فرهنگ زمانه، لغزشگاه‌هاى مفسرين يادآورى و «قلب» به عنوان برترين تفسير و بهترين ابزار فهم قرآن معرفى شده است.
در مقاله چهارم كه به موضوع ترجمۀ قرآن كريم مى‌پردازد، حسن البناء ديدگاه خود را دربارۀ عدم جواز ترجمۀ قرآن به ساير زبانها را يادآور مى‌شود و دغدغه‌هاى خود را در اين زمينه بيان مى‌كند.وى معتقد است به جاى ترجمه قرآن يا تفسير آن به ترتيب سور و آيات بايد به حفظ آيات آن و نشر آن در بين مردم همت گماشت.
در مقالات بعدى حسن البناء به تفسير موضوعى سوره‌هاى فاتحه، بقره، توبه، رعد، حجرات و مجادله پرداخته است.
در بخش«آيات» مقالاتى در موضوعات ذيل به چاپ رسيده است:
محكم و متشابه در قرآن، مسلمانان بين اتحاد و تفرقه، اتحاد يگانه راه پيروزى مسلمانان، خشنودى و رضايت به حكم خدا و پيامبر يكى از دلائل ايمان شخص مؤمن، اعجاز قرآن كريم در پيش‌گويى دو واقعه مهم در زمان ما يكى دربارۀ يهوديان اشغالگر و ديگرى در مورد مسيحيان مؤمن، معرفى راه‌حلهاى قرآن براى سه مشكل عمده دنياى جديد يعنى مشكل حكومت، سرمايه و خانواده.
در بخش«معركة المصحف»طى چند مقاله به معرفى قرآن به عنوان كتاب دين و دولت و يا راهنماى دين و دنياى مردم پرداخته شده است.
ساختار
در ابتداى كتاب مقدمه‌اى به قلم دكتر يوسف قرضاوى از علماى قطر نگاشته شده و سپس گردآورندۀ مقالات طى مقدمه‌اى به هدف خويش از انتشار اين مقالات و اهميت پژوهش اين ميراث علمى و تلاش خود در اين جهت اشاره كرده است.
در بخش اول كتاب روش حسن البناء در مباحث قرآنى بيان شده است.
در اين بخش عناوينى چون:حسن البناء ابن القرآن، البنا و معركة المصحف، البنا و الحقيقة القرآنية، البنا و التفسير الموضوعي، البنا و الاسرائيليات و...به چشم مى‌خورد.
در بخش دوم «مقدمات» عناوينى چون:وسائل المحافظة على القرآن الكريم، ضعف العناية بالقرآن و مظاهره، الحاجة الى التفسير، افضل التفاسير و أقرب طرائق الفهم و غيره ديده مى‌شود.
پس از آن بخشهايى به تفسير برخى سوره‌ها اختصاص يافته است:سورۀ فاتحه، سورۀ بقره كه در آن به عناوينى چون:إقامة الصلاة، الصلاة في القرآن و السنة، اثر الصلاة الروحى، افضل نظام اقتصادی، من وظائف القائد، مشروعية القتال في الاسلام، اهداف القتال في الاسلام و...پرداخته شده است.
تفسير سورۀ توبه كه عناوينى چون:معنى الحج الاكبر، غاية المسلم من القتال، حق الأمان، حرب جزاء، القضاء و القدر، مقاييس التكريم عند اللّه و... را دربردارد.
در تفسير سوره رعد به بحث از حروف الفواتح، موقف الوحى من العلوم، موقف القرآن من العلوم الكونية، الاسلام و المعاد، بعض آيات البعث في القرآن و...پرداخته شده است.
در تفسير سورۀ حجرات آداب عالى سلوك اجتماعى از ديدگاه قرآن معرفى شده است.
در تفسير سوره مجادله به بررسى جايگاه زن در اسلام، اوصاف مؤمنين و منافقين و... پرداخته شده است.
در بخش«آيات» موقف المسلم من المحكم و المتشابه في القرآن الكريم، المسلمون بين الوحدة و الفرقه، المشكلات الثلاث و...عناوينى است كه مورد بررسى واقع شده است.
در بخش پايانی «معركة المصحف» نيز عناوينى چون:الاسلام دين و دولة، القضاء و التشريع و المحكمة من حكم اللّه و...به چشم مى‌خورد.
در پايان كتاب هم منابع و مصادر تحقيق و فهرست تفصيلى مطالب كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
كتاب با تلاش عصام تليمة تهيه و توسط وى بر آن تعليقاتى افزوده شده و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 591 صفحه در سال 1423 هجرى توسط «دار التوزيع و النشر الاسلامىة» مصر منتشر شده است.