نظامی شاعر داستانسرا
نظامی شاعر داستانسرا تألیف علیاکبر شهابی (۱۲۸۷-۱۳۶۷ش)؛ این کتاب در دو بخش به بررسی زندگی و آثار حکیم نظامی گنجوی میپردازد. در بخش نخست، نویسنده به زندگانی نظامی پرداخته و در بخش دوم که مهمتر و سودمندتر است، آثار نظامی که به نام «خمسه» شهرت دارد، مورد بحث و نقد قرار گرفته است. نویسنده در این اثر به مزایا و ویژگیهای لفظی و معنوی اشعار این سخنور نامدار و افکار سودمندی که مثنویهای او آکنده از آنهاست، اشاره میکند.
| نظامی شاعر داستانسرا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شهابی، علیاکبر (نویسنده) |
| ناشر | شفیعی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-622-5926-35-6 |
| موضوع | نظامی، الیاس بن یوسف، ٥٣٠؟ - ۶١٣؟ق -- سرگذشتنامه، نظامی، الیاس بن یوسف، ٥٣٠؟ - ۶١٣؟ق -- نقد و تفسیر، شعر فارسی -- قرن ۶ق -- تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR ۵۱۳۵/ش۹ن۶ |
ساختار
این کتاب شامل یک مقدمه، دو بخش اصلی و فهرستهای پایانی میباشد.
گزارش کتاب
کتاب "نظامی شاعر داستانسرا" اثر علیاکبر شهابی، پژوهشی جامع در مورد زندگی و آثار حکیم نظامی گنجوی، یکی از برجستهترین شاعران فارسیزبان است. نویسنده در این کتاب به بررسی عمیق شخصیت ادبی و هنری نظامی میپردازد که استاد مسلم داستانسرایی به شمار میرود.
در بخش نخست کتاب که به زندگانی نظامی اختصاص دارد، نویسنده نشان میدهد که هیچیک از تذکرهنویسان و مورخان برای نظامی شغل و منصبی ذکر نکردهاند. این امر نشان میدهد که نظامی از همان آغاز جوانی و زمان فراگرفتن دانش و فرهنگ، به طبع وقاد و ذوق سرشار خود پی برده و پس از فراگیری علوم شرعی و عقلی و فنون ادبی و ذوقی زمان خود، تمام وقت خود را مصروف سرودن شعر کرده است. همین آسودگی و فراغ از مشاغل و مناصب و اختصاص تمام اوقات به پرورش ذوق و طبع، سبب شد که نظامی به درجۀ اعلای شاعری برسد.
بخش دوم کتاب که مهمتر و سودمندتر است، به بررسی آثار نظامی میپردازد. نویسنده در این بخش به تحلیل خمسه نظامی شامل "مخزن الاسرار"، "خسرو و شیرین"، "لیلی و مجنون"، "هفت گنبد" و "اسکندرنامه" میپردازد. در بررسی هر یک از این آثار، نویسنده موارد متعددی را در نظر داشته است از جمله: بحث در چگونگی و تاریخ تألیف و غرض از سرودن مثنوی و موضوع هر یک از داستانها، بررسی افکار و عقاید و معانی فلسفی و عرفانی و اجتماعی، تحلیل ترکیبات مخصوص و استعارات و تشبیهات غریب و اصطلاحات بیسابقه، بررسی الفاظ و لغات مفرد و ذکر پارهای از لغات خاصی که نظامی به کار برده است.
همچنین نویسنده به انتخاب پارهای از اشعار که از جهت حسن وصف و تشبیه و ایجاز و استعمال بر مضامین عالی نمونه عالی و شاهکار شعر و ادب فارسی است، پرداخته و ابیاتی را که جزء امثال جاری شده یا در حکم مثل جاری است، استخراج کرده است. علاوه بر این، به ذکر پارهای از اشعار که جنبۀ تاریخی دارد یا شاعران دیگری به همان مضمون شعر گفتهاند، پرداخته و مثنویهای نظامی را با برخی از مثنویهای شاعران نامدار دیگر که در همان زمینه سروده شده است، مقایسه کرده است.
نویسنده در سرتاسر کتاب بر این نکته تأکید دارد که طبع نظامی در نهایت توانایی و سرشاری و قدرت تخیل و ابتکارش در کمال وسعت است. در آوردن مضامین و معانی دقیق، اندیشهاش توانا و در وصف مجالس و مناظر، بیانش زیبا و شیوا و در تلفیق و ترکیب جملات و اصطلاحات تازه و آوردن تشبیهات و استعارات نغز و بدیع، قلمش روان و پویاست.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات