نحو القلوب الصغیر
نحو القلوب الصغیر اثر زین‌الاسلام عبدالکریم قشیری، کتابی است که در آن، قواعد نحو با بیانی ابتکاری و عارفانه، بر احوال قلوب منطبق شده و با تحقیق احمد علم‌الدین جندی به چاپ رسیده است.
| نحو القلوب الصغیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قشیری، عبدالکریم بن هوازن (نویسنده)
جندی، احمد (محقق و مقدمه‌نويس) بسیونی، ابراهیم (محقق) |
| ناشر | الهيئة المصرية العامة للکتاب |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 2008م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| شابک | 978-977-420-366-8 |
| موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ق5ن3 / 282/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
«نحو القلوب»، در دو بخش تنظيم شده كه بخش اول، مشتمل بر 60 فصل و بخش دوم، داراى 5 باب است[۱].
قشيرى در این كتاب مى‌كوشد تا احكام تصوف را كه به تعبير وى، «نحو القلوب الكبير» است، با نحو ادبى كه «نحو القلوب الصغير» است، تطبيق داده و مبانى عرفان را به اين صورت به رشته تحرير درآورد. وى در بخش اول، از مباحثى همچون نحو، كلام و اقسام آن، اسم، كلام مفيد و غير مفيد و اعراب و بناء در علم نحو و در علم عرفان سخن مى‌گويد؛ مثلا: نحو در لغت، قصد به‌سوى كلام صحيح است، ولى نحو قلب، قصد به‌سوى قول حميد است و قول حميد، مخاطب قرار دادن حق با زبان قلب است[۲].
وجوه اعراب در علم نحو چهار چيز است: رفع و نصب و جر و جزم. در عرفان، رفع قلب، گاه، به رفع آن از دنياست و گاه، به رفع آن از پيروى شهوات و آرزوها و... است[۳].
در بخش دوم، از اقسام كلام، اسماء و اشتقاقات آنها، موانع صرف، اعراب و بناء و بدل در هر دو علم بحث كرده است؛ مثلا: در علم نحو، بدل، بر چهارگونه است: بدل كل از كل، بدل بعض از كل، بدل اشتمال و بدل غلط. در علم عرفان، اولى، بدل عارفان است كه همه چيز غيراز خدا را وانهادند و در عوض به خود خدا كه همه چيز است، رسيدند. بدل بعض از كل، بدل عابدان است كه به جاى معصيت، اطاعت كردند. بدل اشتمال، به گروهى تعلق دارد كه اعمال آنها مشتمل بر خوف و رجاست؛ ازاين‌رو، آنچه را بدان اميدوارند، به آنها عطا مى‌شود و از آنچه بيم دارند، ايمنى مى‌يابند. بدل غلط، بدل رانده‌شدگان از آستان قرب الهى است كه بهره خويش از قرب را با خوشى‌هاى زودگذر دنيوى معاوضه كردند[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- ریاضة النفس