نبرد در شیاکوه

نبرد در شیاکوه ، با نام کامل «نبرد در شیاکوه: عملیات محمد رسول الله(ص)؛ عملیات خاتم النبیین(ص): تنش در روابط ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، دی ماه ۱۳۶۰» از آثار راوی و تاریخ‌نگار دوران دفاع مقدس، نعمت‌الله سلیمانی‌خواه (متولد 1339ش)، جلد اول از كتاب هفدهم از مجموعه بزرگ و 60 جلدیِ «روزشمار جنگ ایران و عراق» است که به گزارش مهم‌ترین رویدادها با بهره‌گیری از منابع مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در 30 روز از دوران دفاع مقدس هشت ساله می‌پردازد و در مجموع، شامل 389 گزارش درباره جنگ تحمیلی و ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادی و موضوعات مربوط به آن در دوره زمانى اول دی ماه ۱۳۶۰ هجری شمسی تا سی‌ام همان ماه می‌شود.

نبرد در شیاکوه
پدیدآوران	سلیمانی‌خواه، نعمت‌الله (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	عملیات محمد رسول الله(ص)؛ عملیات خاتم النبیین(ص): تنش در روابط ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، دی ماه 1360
سال نشر	1400ش
چاپ	1
موضوع	عملیات محمد رسول الله(ص)؛ عملیات خاتم النبیین(ص) - جنگ ایران و عراق، 1359 - 1367 - گاهشماری - جنگ ایران و عراق، 1359 - 1367 - نبرد ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

حوادث مهمّ

• نعمت‌الله سلیمانی‌خواه تأکید کرده است:
• با گذشت حدود پانزده ماه از تجاوز نظامى عراق به خاك ايران، وضعيت جنگ و مرزبندى‌ها و جبهه‌بندى‌هاى سياسى و نظامى در منطقه، محيط بين‌الملل و عرصه ملى و همچنين وضعيت اقتصادى دو طرف آشكارتر و درعين‌حال پيچيده‌تر و بغرنج‌تر شد. اين درحالى بود كه همه قدرت‌هاى جهانى و وابستگان منطقه‌اى آنها به‌نوعى تلاش مى‌كردند كه با دخالت در جنگ، از آن بهره‌بردارى كنند، به‌طورى‌كه اين دخالت اغلب به نفع طرف عراقى بود. بنابراين، در دى‌ماه سال 1360 با مسائل متعددى در حوزه‌هاى گوناگون جنگ ايران و عراق روبه‌رو بوديم كه اين حوزه‌ها را مى‌توان به سه بخش عمده نظامى، سياسى و اقتصادى و چندين زيرمجموعه مهم تقسيم كرد....
• او به توضیح این مسائل پرداخته و از جمله چنین نوشته است:
• «گزارش اوليه از عمليات مطلع‌الفجر» ساعت 3 صبح 20 آذرماه 1360، با اعلام رمز "يا مهدى ادركنى"، عمليات "مطلع‌الفجر" در حدفاصل ارتفاعات شمال‌غربى گيلان‌غرب و جنوب‌غربى سرپل ذهاب در چهار جبهه بانسيران - شياكوه، چرميان، دشت گيلان‌غرب و برآفتاب آغاز شد. رزمندگان ايران در هريك از اين جبهه‌ها از 4 محور فرعى براى نفوذ به خطوط دفاعى نيروهاى عراق سود مى‌بردند و با استفاده از اين محورها به اهداف عمليات ازجمله ارتفاعات، تنگه‌ها، قله‌ها، معابر وصولى و برخى از روستاهاى منطقه دسترسى پيدا مى‌كردند.
• الف) جبهه بانسيران - شياكوه

نيروهاى اين جبهه شامل 6 گردان (4 گردان منها و 2 گردان كامل) از سپاه و يك گردان (يكم) از تيپ 58 ذوالفقار ارتش به‌اضافه يك دسته تانك ارتش از مسير دشت شك‌ميان وارد شدند و از چهار محور فرعى به‌سمت اهداف پيشروى كردند. ... در محور چهارم، به‌دليل همراهى‌نكردن و فرار بلدچى‌هاى محلى، يك گردان از نيروهاى سپاه ديرتر از موعد مقرر به هدف رسيد و ساعت 10 صبح روى ارتفاع گلالباز مستقر شد، اما باتوجه‌به اينكه حفظ اين ارتفاع به تصرف و نگهدارى ارتفاع ديزه‌كش در عمق يكى از محورهاى جبهه چرميان وابسته بود، اين نيروها نيز هنگام عصر موضع تصرف‌شده را ترك كردند. درواقع به‌دليل موفق‌نبودن يكى از محورهاى جبهه چرميان، نيروهاى سپاه نيز مجبور به عقب‌نشينى از اين محور شدند. ارتش عراق در محور بانسيران - شياكوه يك گردان كوهستانى، يك گردان پياده و 2 گردان نيروى مخصوص آرايش داده بود.

هدف و روش

• مركز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تأکید کرده است:
• براى بهره‌گیرى شایسته از این كتاب توجه به چند نكته ضرورى است:

1. مقدمه كتاب شامل جمع‌بندى مهم‌ترین موضوعاتى است كه در گزارش‌هاى مختلف در سراسر كتاب بدان‌ها پرداخته شده است.
2. هرروز از روزشمار به‌منزله یك فصل و در قالب چندین گزارش شامل اخبار و تفسیر و تحلیل وقایع همان روز است كه در پایان آن، فهرست منابع و مآخذ مطالب همان روز درج شده است. همچنین برخى از توضیحات ضرورى درباره بعضى گزارش‌ها كه در متن روزشمار نمى‌گنجیده، در پانوشت یا در ضمیمه پایان همان روزشمار آمده است.
3. پس از متن اصلى كتاب، چكیده‌اى از مطالب كتاب با عنوان "گزارش روزشمار" درج شده است كه شماره‌هایى نظیر شماره گزارش‌هاى متن كتاب دارد و دستیابى به مطالب موردنظر را آسان مى‌كند. در پایان كتاب نیز فهرست راهنماى موضوعى (نمایه) آمده است. همچنین عكس‌هایى از صحنه‌هاى وقایع و اشخاص ذكرشده در گزارش‌ها، در كتاب چاپ شده است.
4. براى آگاهى بیشتر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعه روزشمار، مطالعه مقدمه كتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه كتاب دهم (هجوم سراسرى) ضرورى است.

• نعمت‌الله سلیمانی‌خواه، یادآور شده است:

1. باتوجه‌به انبوه هزاران خبر و گزارش درباره اخبار مربوط به سه حوزه عمده و كلان يادشده در ابعاد نظامى، سياسى و اقتصادى جنگ ايران و عراق در دى‌ماه 1360، اخبار مربوط را در سه گروه اولويت‌بندى كرديم و بااينكه همه تلاشمان بر اين بود كه تمام مطالب و رويدادهايى كه ارتباط مستقيم با جنگ ايران و عراق داشت و همچنين عوامل دور و نزديك تأثيرگذار بر روند جنگ را مورد بررسى و ارزيابى قرار دهيم، اما حجم مطالب به‌قدرى زياد بود كه ناگزير شديم از برخى مطالب چشم‌پوشى كنيم.
2. بااين‌حال، چون حجم اخبار و وقايع اين دوره بسيار زياد بود ناگزير شديم كه روزشمار جلد 17 را در دو جلد مجزا منتشر كنيم. اميدوارم كه محققان و پژوهشگران تاريخ انقلاب و جنگ تحميلى عراق عليه ايران بتوانند در اين كتاب به پاسخ برخى پرسش‌هاى مورد نظر خود ازجمله علل و عوامل ادامه جنگ در سال دوم حمله ارتش عراق به ایران دست یابند.

ساختار

• مطالب این اثر بر اساس ترتیب زمانی و در قالب روزشمار (از تاریخ 1 دی سال 1360 تا 30 دی 1360 هجری شمسی) تنظیم شده است و گزارشی جامع از رویدادهای 30 روز از حماسه ایران اسلامی در دوره دفاع مقدس هشت ساله را به شکل 389 خبر، تفسیر، تحلیل و گزارش عرضه می‌کند.
• متن اصلی کتاب 2 بخش دارد:

1. «روزشمار» که اکثریت مطالب اثر را تشکیل می‌دهد. (بیش از 650 صفحه)
2. «گزارش روزشمار» (فشرده اهم مطالب) که مختصر است. (حدود 50 صفحه)

• فهرست نقشه‌ها و راهنمای عکس‌ها در آغاز کتاب و نمایه (فهرست راهنمای موضوعی) در پایان آن آمده است.

نمونه مباحث

• «روزشمار جنگ سه‌شنبه 15 دی 1360» ... 202- رئيس‌جمهور عصر امروز در ديدار با فرماندهان نواحى و مسئولان سياسى ايدئولوژيك ژاندارمرى جمهورى اسلامى ايران سخنان مبسوطى درباره بازسازى ارتش و ژاندارمرى بيان و آينده مورد انتظار را در اين نيروها تشريح كرد.... آيت‌الله خامنه‌اى در قسمتى از سخنان خود با اشاره به ضرورت بازسازى كشور پس از پيروزى انقلاب اسلامى گفت: «انقلاب اسلامى بايستى شكل غلط و محتواى باطل گذشته را از بين ببرد و شكل و محتواى صحيح را به هر بخشى از جامعه بدهد و بازسازى يكى از اصول اصلى انقلاب است. من در كل كادر نظامى اعم از ارتش، ژاندارمرى و شهربانى نياز به بازسازى را احساس مى‌كنم.» ... آيت‌الله خامنه‌اى در بخش ديگرى از سخنان خود با اشاره به نقش ارزشمند دواير سياسى ايدئولوژيك براى ارتقاى سطح مكتبى و اسلامى نيروهاى ارتش، ژاندارمرى و شهربانى خاطرنشان كرد: «روزى كه دواير سياسى ايدئولوژيك به‌وجود آمد شايد كسى به‌درستى نمى‌توانست بركات اين كار را درك كند، ولى بركات آن اين است كه شما مى‌توانيد امروز روى يك ارتش عظيم مكتبى حساب كنيد و مى‌توانيد براى آينده به مردم و جامعه قول دهيد افسران و درجه‌داران و كارمندانى خواهيد داشت كه براى خدا و براى اين ملت حاضرند جان خود را به خطر بيندازند و استقلال و آزادى اين ملت را حفظ كنند.» ...
• «گزارش روزشمار 15 دی 1360» ... 202- سخنان مبسوط رئیس جمهوری ایران در دیدار با فرماندهان نواحی و مسئولان سیاسی ایدئولوژیک ژاندارمری جمهوری اسامی ایران درباره بازسازی ارتش و ژاندارمری با اشاره به وحدت حاکم میان مردم و نیروهای مسلح و نیز هشدار به ابرقدرتها.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.