نالینو، کارلو آلفونسو
كارلو الفونسو نالينو (به ایتالیایی Carlo Alfonso Nallino) (۱۸۷۲-۱۹۳۸م)، شرق‌شناس، مورخ، زبان‌شناس، پژوهنده تاریخ علم شرق
| نام | نالینو، کارلو آلفونسو |
|---|---|
| نام‌های دیگر | Carlo Alfonso Nallino |
| نام پدر | |
| متولد | 16 فوریه سال 1872م |
| محل تولد | تورین ایتالیا |
| رحلت | ۲۵ ژوئیه ۱۹۳۸ (۶۶ سال) |
| اساتید | |
| برخی آثار | الزيج الصابي في حساب النجوم و فلک البروج و مواضع الکواکب و غیرها |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06252AUTHORCODE |
ولادت
او در 16 فوریه سال 1872م در تورين در خانواده‌اى اهل علم به دنيا آمد. پدرش استاد شيمى بود.
تحصیلات
پس از اتمام تحصیلات اولیه مشغول یادگیری زبان عربی و سپس سریانی و عبری در اودینه[۱] شد. پس از آن به دانشگاه هنر تورین رفت و در بیست و یک سالگی درجه دکترا را اخذ کرد. موضوع رساله پایان‌نامه او درباره آثار ستاره‌شناسی و جغرافیای عربی و اسلامی بود.
در 21 سالگى نخستين كتابش را، كه درباره آثار جغرافيايى و ستاره‌شناسى عربى و اسلامى بود، در سه جلد منتشر كرد. پس از آن كار مفصل او درباره زيج بتانى از 1899م تا 1907م منتشر شد که او را در ميان مورخان علم، سرشناس كرد.
از سال 1896 در مؤسسه شرق‌شناسی ناپل به تدریس زبان عربی پرداخت و بعد از آن به دانشگاه پالرمو رفت. سپس از طرف دولت ایتالیا به قاهره عازم شد و شش ماه در آنجا ماند.
در 1900 نالینو کتابی به زبان عربی مصری منتشر کرد که حاصل سفر او به مصر بود و همین امر موجب اجازه ملک فواد اول پادشاه مصر برای تدریس در دانشگاه خدیو مصر شد. در میان شاگردان او در این دوره نام طه حسین شاعر بزرگ مصری به چشم می‌خورد. اساتید مصری در 1909 برای سخنرانی درباره ستاره‌شناسی از او دعوت بعمل آورند. نالینو سخنرانی‌اش را به زبان عربی ایراد کرد که سپس به صورت کتاب و تحت عنوان”علم ستاره‌شناسی، تاریخ اعراب در قرون وسطی” منتشر شد. علاقمندی او به تاریخ اسلام موجب شد که پس از تصرف طرابلس توسط دولت ایتالیا، از طرف وزارت مستعمرات ایتالیا مامور بررسی و نگهداری نسخ قدیمی و خطی عربی و اسناد منتصب به دولت عثمانی منصوب شد. ناگفته نماند که او مطالعاتی هم درباره دولت عثمانی و زبان ترکی داشت. از دیگر موضوعات مورد علاقه او مطالعات یمن و تمدن‌های مختلف مربوط به آن از گذشته تا به امروز بود که مباحث مربوط به لهجه‌ها و خط‌های مختلف عربی از آن جمله است.از 1927 تا 1931 تاریخ یمن را در دانشگاه هنر مصر تدریس می‌کرد که تأثیر زیادی در رشد و شکوفایی این رشته داشت. در 1933 به عضویت در آکادمی سلطنتی زبان عربی در قاهره درآمد و نیز یکی از اعضا آکادمی ملی و آکادمی سلطنتی ایتالیا بود. پس از بازگشت به ایتالیا در دانشگاه لاساپینزای رم[۲] استاد شد و مؤسسه پژوهش‌های شرقی را در آنجا بنا نهاد. این مؤسسه نشریه‌ای به نام شرق نوینرا زیر نظر او منتشر می‌کرد.
وفات
نالينو به زبان‌هاى عربى، فارسى، تركى و اردو مسلط بود. کارل نالینو در 1938 سفری دو ماهه به شبه جزیره عربستان داشت. در بازگشت به ایتالیا نگاشتن سفرنامه عربستان را آغاز کرد. تنها یک جلد از این سفرنامه منتشر شده بود که دچار حمله قلبی شد و در 25 جولای 1938م درگذشت.
آثار
کتب و مقالات زیادی از او به زبان ایتالیایی و عربی موجود است.
- منتخباتى از قرآن (لايپزيگ 1893)؛
- تكوين قبايل عربى پيش از اسلام (1893)؛
- صحنه‌اى از زندگى مصرى (4 - 1893)؛
- شكل زمين (1895)؛
- چاپ متن و ترجمه لاتينى زيج بتّانى با تحقيق و تعليق و تفسير مشكلات (رم 1907 - 1899)؛
- كتابى در «قواعد و مفردات عربى عاميانه مصر» (ميلانو 1900)؛
- فهرست نسخه‌هاى خطى عربى كتابخانه تورينو (1901)؛
- نشر «كتاب البيان» ابن رشد (سرقسطة 1904)؛
- بعضى از سنگ‌نوشته‌هاى عربى قبور جنوب ايتاليا (پالرم 1906).
- علم ستاره‌شناسی، تاریخ اعراب در قرون وسطی
- تاریخ هنر عرب
- زبان عامیانه عربی در مصر
- پیشگامان اروپایی در یمن”
او دو کتاب هم درباره تأثیر شریعت اسلامی بر اروپا دارد:” تمدن اسلامی در اروپا در قرون وسطا”و “جهان اسلام و اروپا”. در ایران نالینو را بیشتر به خاطر کتاب “تاریخ نجوم اسلامی” ترجمه احمد آرام می‌شناسند. نالینو در این کتاب درباره علم ستاره‌شناسی و اهمیت آن نزد مسلمانان و عرب زبانان سخن می‌گوید. او عقیده دارد آنچه متدینین را به علم نجوم جلب کرد، آیات قرآنی بود که در مورد سودمندی اجرام سماوی و حرکات آنها بحث می‌کنند و مردم را به تدبر در آنها امر می‌نمایند. به همین جهت است که در تفسیرهای بزرگی چون مفاتیح‌الغیب فخرالدین رازی و تفسیر نظام‌الدین الحسن القمی النیشابوری ملاحظه می‌کنید که هرجا فرصت به دست آمده، به تفصیل درباره مسائل فلکی به بحث پرداخته‌اند. منظور از اعراب در این کتاب، تمام کسانی است که در ممالک اسلامی با زبان عربی کار می‌کردند یعنی می‌نوشتند، می‌خواندند و غیره.
دختر او ماریا نالینو[۳] جا پای پدر نهاد و به شرق‌شناسی روی آورد و مسئولیت انتشار آثار پدرش را بر عهده گرفت. او زبان عربی را تقریبا بدون لهجه صحبت می‌کرد. خانه نالینو و دخترش به مؤسسه فرهنگی تبدیل شده است و ماریا نالینو تا زمان مرگ مدیریت آن را برعهده داشت. همه آثار او را جمع آورده و انستيتوى شرقى رم آنها را در شش جلد بدين ترتيب چاپ و منتشر كرده است:
- عربستان جنوبى، 303ص (1939)؛
- عقيده اسلامى، 474ص (1940)؛
- تاريخ عرب پيش از اسلام، 470ص (1941)؛
- شريعت اسلام، 724ص (1942)؛
- نجوم و احكام نجوم و جغرافيا، 558ص (1944)؛
- ادبيات و لغت و فلسفه، 724ص (1948).
پانویس
منابع مقاله
- نلينو، كرلو آلفونسو، تاريخ نجوم اسلامى، ترجمه علم الفلك تاريخه عند العرب في القرون الوسطى، مقدمه مترجم (احمد آرام) صفحه هفت، شماره ثبت دفتر مخصوص كتابخانه ملى 1311، به تاريخ 49/12/23.
- پایگاه مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی زبان اروپایی