نائینی، عبرت
محمدعلی مصاحبی نائینی (۱۲۴۵ - ۱۳۲۱ش)، متخلص به «عبرت» و ملقب به «عارف‌علی» از شاعران و ادبای برجسته معاصر ایران است. دیوان اشعار و مدينة الأدب از جمله آثار اوست. وی در سال 1321 درگذشت و در ابن بابویه به خاک سپرده شد.
| نام | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | میرزا عبدالخالق |
| متولد | ۱۲۴۵ش |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | ۱۳۲۱ش |
| اساتید | شیخ مهدی اعمی
میرزا محمدعلی نائینی |
| برخی آثار | دیوان کامل عبرت نائینی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE09100AUTHORCODE |
ولادت
محمدعلی فرزند میرزا عبدالخالق، در ماه رمضان 1245ش، در شهر اصفهان پا به عرصه وجود گذاشت. نسبش به مرحوم مصاحب نائینی می‌رسد که شاعری خوش‌سخن و ظریف‌طبع بوده و در آتشکده آذر و سایر کتب تذکره مذکور است. پدرش میرزا عبدالخالق به سال 1240ق، در دیه محمدیه از قراء نائین تولد یافت. مادرش دختر ملا میرزا محمد شهشهانی است[۱].
تحصیلات
چون عبرت به حد رشد و تمییز رسید، فارسی را نزد عمه فاضله خویش خوانده، آنگاه در محضر شیخ مهدی اعمی به قوانین نحو و صرف به‌نحو کامل بصیر گشت. قواعد خط نسخ را در خدمت میرزا محمدعلی معروف به نائینی فراگرفت. سپس از حضرت فاضل علامه ملا محمد کاشانی معانی و بیان و بدیع و منطق و مبادی فلسفه آموخت[۲].
وی به بیشتر نقاط ایران سفر کرد و از مشایخ صوفیه بهره برد؛ «چون پدرش میرزا عبدالخالق به سال 1304 داعی حق را لبیک گفت، استاد را داعیه درونی و جاذبه نهانی آشکار و شوق طلب دامن‌گیر آمد و به سیر انفس و آفاق روی نهاد و هفده سال پیاپی گاهی چون ماه به شب راه می‌پیمود و زمانی چون خورشید به روز گرد جهان برمی‌آمد. خلاصه آنکه بیشتر نقاط ایران را به پای طلب بپیمود تا از سعی حصول و در سلوک وصول روی نمود و به خدمت بسیاری از مشایخ سلسله خاکسار... و پیشروان طبقات دیگر صوفیه رسید و آنچه می‌خواست یافت»[۳].
وی سال‌ها در تهران زندگی می‌کرده است و زندگی خصوصی خود را با بی‌نیازی و فقر ادامه داده است. یک بار ازدواج کرده و یک پسر و یک دختر داشته است[۴].
در انجمن ادبی مورداحترام همگان بود، دفتر غزلش را در بغل داشت. وقتی نوبت به او می‌رسید غزلی می‌خواند و مورد تحسین بسیار واقع می‌شد. بی‌اینکه از نظر لفظ و معنی انتقادی بشود؛ یعنی شعرش بی‌عیب و نقص بود[۵].
استاد محمدعلی ناصح او را یکی از دو استاد شعر فارسی می‌داند که سرآمد شعرای زمانند. وی در سال 1315ش، شرح‌حال کاملی بر مقدمه دیوان عبرت نگاشته است[۶].
بهترین تألیف او علاوه بر دیوان اشعارش، کتاب مدينة الأدب می‌باشد که به خط خوش خویش آن را در شرح‌حال شعرای معاصر نوشته است[۷].
وفات
عبرت در سال 1321ش، در سن 76 سالگی در تهران درگذشت. مزارش در سمت غربی امامزاده عبدالله تهران نزدیک مزار استاد سخن وحید دستگردی است[۸]. در مقدمه دیوان عبرت به نقل از شرح رجال ایران مهدی بامداد تاریخ درگذشت عبرت 1421 خورشیدی ذکر شده که به نظر می‌رسد که اشتباه تایپی باشد؛
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه «دیوان کامل عبرت نائینی»، به تصحیح و اهتمام مجتبی برزآبادی فراهانی، تهران، انتشارات سنائی، چاپ اول، 1376.
- بی‌نام، «استاد عبرت نائینی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، ماهنامه ارمغان، مهر 1313، دوره پانزدهم، شماره 7، ص513 تا 517.
- آل داود، سید علی، «عبرت نائینی به روایت حبیب یغمائی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پیام بهارستان، دوره دوم، زمستان 1388، شماره 6، ص113 تا 118.