من حديث أبي‌عبيدة مجاعة بن الزبير العتكي
من حديث أبي‌عبيدة مجاعة بن الزبير العتكي، مجموعه‌ای است از چند متن مجزا. احادیثی از مُجّاعه بصری، عبدالباقی بن قانع، محمد بن عثمان بن کرامه، طاهر اَیلی و متنی با عنوان «الزيادات في كتاب الجود و السجاء»، از ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی (360-260ق) در این مجموعه فراهم آمده است. عام حسن صبری، پژوهش این آثار را انجام داده است.
| من حدیث أبي عبیدة مجاعة بن الزبیر العتکي البصري و معه أحادیث لأبي الحسین عبد الباقي بن قانع عن شیوخه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عتکی، مجاعه بن زبیر (نويسنده)
ایلی، طاهر بن خالد (نويسنده) ابن کرامه، محمد بن عثمان (نويسنده) ابن قانع بغدادی، عبد الباقی (نويسنده) طبرانی، سلیمان بن احمد (نويسنده) صبری، عامر حسن (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | الزیادات في کتاب الجود و السخاء ** من حدیث محمد بن عثمان بن کرامة و حدیث طاهر بن خالد بن نزار الأیلي روایة محمد بن مخلد العطار عنهما |
| ناشر | دار البشائر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1423ق - 2003م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ع2م8 117 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نخستین متن (یا کتاب) با عنوان «من حديث أبي‌عبيدة مُجّاعة بن الزبير العَتكي» ارائه شده است. این متن، احادیثی را از مُجّاعة (که به گفته عام حسن (محقق کتاب) محدّثی درستکار و راستگو از شمار محدثان سده دوم هجری است) که او آن‌ها را از نامداران و پیشوایان تابعین مانند حسن بصری، محمد بن سیرین و قتاده از طریق «سری بن سهل جندی‌شاپوری» نقل کرده است، در بر دارد. به این متن، احادیثی از ابوالحسن عبدُالباقی بن قانع به روایت از شیوخش افزوده شده است[۱]. به تعبیر دیگر، این اثر سه بخش دارد:
دومین کتاب، جزیی روایت‌شده از محمد بن مَخلَد عطار دوری بغدادی (درگذشته 331ق) است. او احادیثی را از «محمد بن عثمان بن کرامه بجلی، شیخ بخاری، ابوداود، ترمذی و دیگران»، همچنین احادیثی را از «طاهر بن خالد بن نزار بن مغیره اَیلی، شیخ ابوحاتم رازی و دیگران» و نیز احادیثی را از «ابوعلی حسن بن عرفه عبدی» و دیگر شیوخ خود روایت می‌کند[۳].
الزيادات في كتاب الجود و السخاء
اثر ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی (درگذشته 360ق) است. او در این کتاب، نمونه‌های زنده‌ای از کردار پیشینیان جامعه اسلامی را در موضوع «مهربانی، همدلی، همکاری بر نیکی و پرهیزگاری و دوری جستن از بخل و تنگ‌چشمی» در قالب حدیث و اثر ارائه می‌کند. این کتاب تکمله‌ای بر کتاب «مكارم الأخلاق» نویسنده شمرده می‌شود (هرچند اندکی از نص آن را نیز بازگو کرده است)[۴].
اصل این کتاب، اثری با عنوان «الجود و السخاء» است که به دست ما نرسیده است. این متن، بخش دوم از زیاداتی است که نویسنده آن‌ها را به اصل کتاب افزوده است. شاید طبرانی این نصوصی را که ویژه اخبار بخشندگان است، پس از اینکه کتاب را نوشته، به دست آورده است[۵]. این کتاب به روایت ابونُعَیم احمد بن عبدالله بن احمد از طبرانی نقل شده است[۶].
در میان 92 حدیث کتاب، روایتی شایان ذکر از پدر ابومُحجَّل درباره علی بن ابی‌طالب(ع) آمده که او را از بخشنده‌ترین مردم بشمار آورده است؛ بدین‌گونه که او حتی زیراندازی را که بر آن می‌نشست، می‌بخشید. برای همین خانواده‌‌اش که این خصلت وی را می‌دانستند، به زیر پایش پالان حمار یا چیزی که نشستن را کفایت کند، می‌گستردند[۷].
عام حسن صبری (محقق) در پژوهش خود، شرح حالی از مُجّاعه، ابوالحسین طستی و ابوالقاسم طبرانی نوشته[۸] و مجموعه‌ای از فهرست‌ها را برای احادیث نبوی و آثار، کسان و موضوعات کتاب‌ها تنظیم کرده است[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.