منهاج الملة في بيان الوقت و القبلة
منهاج الملّة في بيان الوقت و القبلة تأليف آیت‌الله على غروى على‌يارى، با اشراف، آیت‌الله محمد جواد غروى، توسط سيد هدايةالله مسترحمى تصحيح و تحقيق شده و به همت بنياد فرهنگ اسلامى كوشانپور درباره مسائل فقهى وقت نماز و تعيين و استقبال قبله با استفاده از علم هيئت به چاپ رسيده است.
| منهاج الملة في بیان الوقت و القبلة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | علیاری تبریزی، علی بن عبدالله (نویسنده)
غروی علیاری، جواد (زير نظر) مسترحمی، هدایتالله (مصحح و معلق) |
| ناشر | بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1379 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اوقات شرعی قبله و قبله یابی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 186/6 /ع8م8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگيزه تأليف
شناخت وقت نماز و قبله از مهم‌ترين مقدمات نماز به شمار مى‌آيد.
مباحث مربوط به وقت و قبله در زمان حيات مؤلف به صورت جامع و مبسوط در بين كتب فقهى موجود نبوده و اغلب، فقها اين مباحث را به كتاب‌هاى علم هيئت ارجاع مى‌داند و اگر در كتب فقهى اشاره‌اى به مباحث آن مى‌شد، فايده عملى چندانى نداشته است.
مؤلف با توجه به ضرورت تدوين چنين اثرى و در پى درخواست فرزندش، ميرزا حسن على يارى، تصميم مى‌گيرد كه اثرى مستقل در اين باب تدوين كند و به تفصيل مسائل مربوط به علم هيئت و همچنين مبانى فقهى آن را در يك مجموعه بررسى كند.
ساختار
كتاب مشتمل بر يك مقدمه و يك خاتمه و چهار ركن است.
مقدمه از چهار فصل تشكيل مى‌شود: فصل اول، مبادى هندى؛ فصل دوم، مباحث مربوط به دايره‌اى عظميه؛ فصل سوم، تعيين عرض و طول بلاد؛ و فصل چهارم، درباره فضيلت نماز.
اركان چهارگانه نيز عبارتند از: شناخت وقت، شناخت قبله، شناخت جهت شهرها و شناخت مقدار انحراف قبله نسبت به شهرها، و بيان صبح و شفق. خاتمه كتاب نيز به مباحثى در باب روز و شب اختصاص دارد.
مصنف در طول كتاب و در توضيح مطالب، از اشعار مربوط به علم هندسه و هيئت و شكل‌هاى هندسى زيادى بهره گرفته است.
گزارش محتوا
مؤلف در مباحث مقدماتى، اصولى از علم هيئت و هندسه كه به منزله مقدمه تعيين قبله است مطرح مى‌كند.
وى از تعريف جسم و كره و سطح و قوس شروع مى‌كند و با استفاده از آثار ارشميدس و بطلميوس مباحثى درباره دواير عظيمه و افلاك و منطقه‌البروج و بروج و طول و عرض جغرافيايى شهرها مطرح مى‌كند.
دواير عظيمه، دايره‌هايى فرضى است كه كره زمين را به دو نيم تقسيم مى‌كند و مركز آن همان مركز كره است.
تعيين طول و عرض جغرافيايى شهرها با همين دواير عظيمه صورت مى‌گيرد. مؤلف همچنين مباحثى درباره ظل و شاخص و شناخت هنگام زوال (ظهر شرعى) مطرح مى‌كند و با استفاده از تصوير دايره هندیه، چگونگى تشخيص زوال را آموزش مى‌دهد.
وى طول و عرض جغرافيايى اكثر شهرها و مناطق ايران را برحسب علم هيئت قديم محاسبه و در كتاب ذكر كرده است و چگونگى تشخيص قبله و علائم قبله را آموزش داده است.
وى همچنين از شهرهاى مدينه و مكه و فضايل اين دو شهر سخن گفته و به بيان برخى از نمازهاى مستحبى و وقت نمازهاى مستحبى و واجب پرداخته است.