معاد در نگاه وحی و فلسفه

معاد در نگاه وحی و فلسفه، محمدباقر شریعتی سبزواری (متولد 1319ش- اسفراین که در بررسی و تحلیل جامع موضوع معاد (رستاخیز) از منظر آیات وحی و آموزه‌های فلسفی است. هدف اصلی نویسنده، تبیین نقش حیاتی و زیربنایی این اعتقاد در زندگی فردی و اجتماعی انسان است.

معاد در نگاه وحی و فلسفه
پدیدآوران	شریعتی سبزواری، محمدباقر (نويسنده)
سال نشر	1363ش
چاپ	1
موضوع	معاد - رستاخیز
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	7م4ش 222/1 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب در شش بخش اصلی تنظیم شده است: بخش اول (نقش معاد در زندگی انسان)، بخش دوم (روش ما در بحث معاد)، بخش سوم (دیدگاه‌های مختلف در موضوع معاد)، بخش چهارم (قیامت از دیدگاه وسیع‌تر)، بخش پنجم (معاد جسمانی در چشم ادیان) و بخش ششم (غائله بعد از مرگ).

سبک نگارش

نویسنده باتکیه‌بر منطق و برهان عقلی، مباحث را از طریق استدلال‌های فلسفی و علمی پی می‌گیرد تا صحت عقاید را تأیید کند. نگارش کتاب بر جمع‌آوری و تنظیم مطالب پراکنده تأکید دارد و نویسنده تلاش می‌کند با استفاده از طرق گوناگون از جمله به‌کارگیری آیات، روایات، اشعار و تشبیهات، به سؤالات بنیادین بشر در خصوص آینده و هدف زندگی پاسخ دهد.

گزارش محتوا

بخش اول: نقش معاد در زندگی انسان؛ این بخش به تأثیر عمیق و اصولی ایمان به معاد بر جنبه‌های فردی و اجتماعی زندگی می‌پردازد. اعتقاد به معاد، پاسخگوی فطرت ابدی و غیرمحسوس انسان است. این ایمان، به زندگی هدف و معنا می‌بخشد و انسان را از محدودیت‌های دنیوی رها می‌سازد، به‌طوری که فرد در اعمال خود به آینده‌ای ابدی می‌نگرد و از قید طمع رهایی می‌یابد.

بخش دوم: روش ما در بحث معاد؛ در این قسمت، روشی که برای اثبات معاد مورداستفاده قرار می‌گیرد، موردبحث است و به طور خاص به موضوع روح و بقای آن می‌پردازد. نویسنده به توضیح تظاهرات روحی می‌پردازد و بیان می‌کند که این پدیده‌ها قابل‌اندازه‌گیری علمی صرف نیستند. شواهدی از تجربیات روحی، مانند رؤیاهای صادقه و روشن‌بینی‌ها، ارائه می‌شود که به اثبات جدایی روح از بدن پس از مرگ و ادامه وجود آن کمک می‌کند. تأکید می‌شود که روح دارای هویتی مستقل و غیرمادی است و بقای آن با استدلال‌های عقلی و شواهد تجربی تأیید می‌شود.

بخش سوم: دیدگاه‌های مختلف در موضوع معاد؛ این بخش به بررسی و ارزیابی دیدگاه‌های مخالف یا متفاوت با معاد اسلامی اختصاص دارد. دیدگاه‌هایی چون ماتریالیسم که جهان را فاقد هدف می‌دانند و زندگی را محدود به دوره مادی می‌شمارند، نقد می‌شوند. همچنین، اشکالات مربوط به اعتقاد به تناسخ (حلول روح در کالبد دیگر) و نیز دیدگاه کسانی که معاد را تنها روحانی می‌دانند، بررسی می‌شود. نویسنده تصریح می‌کند که هر مکتب فکری که معاد را انکار کند یا آن را صرفاً مادی بداند، از پاسخ به مسائل اخلاقی و غایات انسانی عاجز است.

بخش چهارم: قیامت از دیدگاه وسیع‌تر و دلایل اثبات آن؛ این بخش دیدگاه معاد را از سطح فردی به سطح جهانی و کیهانی گسترش می‌دهد و بر هدفمندی خلقت تأکید می‌کند. نویسنده با ذکر شگفتی‌های جهان هستی، اثبات می‌کند که آفرینش بر اساس یک نظام دقیق و منظم صورت‌گرفته و پوچ نیست. مفهوم «پایان تکامل کونی» تشریح می‌شود؛ به این معنی که جهان به‌سوی کمال در حرکت است و قیامت آخرین مرحله این تکامل خواهد بود. این بخش همچنین بر لزوم رستاخیز به‌عنوان عکس‌العمل عمل انسان و برقراری عدل الهی برای پاداش و مجازات دائم تأکید دارد، چرا که جزای عمل باید متناسب با وسعت و ابدیت روح انسان باشد.

بخش پنجم: معاد جسمانی در چشم ادیان؛ این بخش به طور ویژه به موضوع معاد جسمانی و امکان بازگشت بدن می‌پردازد. دیدگاه ادیان مختلف مانند زرتشتیان، مسیحیان و مذاهب دوران جاهلیت در مورد معاد جسمانی ارائه و تحلیل می‌شود. نویسنده این بحث را باتوجه‌به اصل علاقه انسان به کالبد پیش می‌برد. همچنین، شبهاتی مانند محال بودن تجدید جسد از نظر علمی و فلسفی پاسخ داده می‌شوند، با این توضیح که خداوند قادر است اجزای پراکنده را مجدداً گردآوری کند. نهایتاً، تأکید می‌شود که معاد در دیدگاه قرآنی ترکیبی از معاد روحانی و جسمانی است که کاملاً منطبق بر عدل و حکمت آفرینش است.

بخش ششم غائله بعد از مرگ این بخش، به بحث پیرامون موضوعاتی همچون سؤال و حیات قبر، حل فلسفی حیات قبر، فلسفه تلقین مردگان، زندگی در برزخ، برزخ از دید کتاب و سنت، واکنش افراد در موقع مرگ و... اختصاص‌یافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.