مطالع السعود بطیب أخبار الوالي داود

مطالع السعود بطيب أخبار الوالي داود تاريخ العراق و نجد، اثر عثمان بن سند الوائلی البصری (۱۱۸0– ۱۲۴۲ق)، اثری تاریخی است که وقایع عراق و نجد را در دوران حکومت داوود پاشا و پیش از آن، از سال ۱۱۸۸ق تا ۱۲۴۲ق، ثبت کرده است. موضوع اصلی آن شامل تاریخ سیاسی حکومت ممالیک در بغداد و بصره، و شرح فعالیت‌ها و اقدامات والی داوود پاشا است.

مطالع السعود بطیب أخبار الوالي داود
پدیدآوران	ابن سند، عثمان (نويسنده) رووف، عماد عبدالسلام (محقق)
عنوان‌های دیگر	‏تاريخ العراق و نجد، سنه 1188ق
ناشر	الدار العربية للموسوعات
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1431ق - 2010م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف2م6 77 DS
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب وقایع تاریخی را به‌صورت سال‌به‌سال (حوادث سنة...) تنظیم کرده است و شروع آن از حوادث سال ۱۱۸۸ق تا حدود سال ۱۲۴۲ق است.

سبک نگارش

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های سبک نگارشی کتاب، به شرح زیر است:

1. مزج شعر و نثر: شیوه نگارش کتاب ترکیبی از نثر ادبی و فصیح، همراه با گنجاندن اشعار فراوان خود نویسنده و دیگر شاعران معاصر است.

1. توجه به تراجم و معرفی شخصیت‌ها: این کتاب اهمیت زیادی به ثبت شرح‌حال (تراجم) افراد برجسته معاصر نویسنده، اعم از علما، ادبا و حاکمان، می‌دهد و حاوی مجموعه‌ای غنی از آثار ادبی آنان است.
2. بلاغت و فصاحت: نویسنده در تألیف خود از اسلوب‌های ادبی عالی و بلاغت استفاده کرده و آن را با توصیفات بدیع همراه نموده است.

گزارش محتوا

کتاب با شرح وقایع مربوط به سال ۱۱۸۸ق و محاصره شهر بصره توسط کریم‌خان زند آغاز می‌شود. در این بخش، به مقاومت مردم بصره و نقش سلیمان پاشا در دفع این محاصره اشاره شده است‏.

در وقایع سال ۱۱۹۰ق به مرگ وزیر عمر پاشا و نایب او سلیمان پاشا اشاره شده و شرح‌حالی از شیخ صبغة الله حیدری، ارائه گردیده است‏.

سپس وقایع مربوط به عقب‌نشینی نیروهای ایرانی از بصره در سال ۱۱۹۳ق، به دنبال مرگ کریم‌خان زند، شرح داده شده است؛ پس از آن سلیمان پاشا توانست ولایت بغداد را به دست گیرد‏.

در سال 1194ق، به رسیدن سلیمان پاشا به بغداد و قتل ابن خلیل و شورش عجم محمد اشاره شده است.

حوادث سال ١١٩٥ق حول محور تهاجم خَزاعِل (غزو الخزاعل) می‌چرخد. این واقعه شامل شورش و جنگی بود که توسط حمد بن حمّود بن عباس، رهبر قبیلهٔ خزاعل، علیه وزیر وقت رخ داد. حمود پیش‌ازاین خود پس از مرگ عمویش عزل شده بود. وزیر مذکور پس از ورود به شهرش، با وجود ترس از سربازانش و شورشیان (الباغي)، به دنبال کمک بود. در اوایل همین سال (جمادی الآخره ۱۱۹٥ق) فرمانی از سلطان عثمانی صادر شد که طی آن، اقدامات سلیمان پاشا در جهت مقابله با کسانی که مسیرهای تجاری را مسدود کرده بودند، تأیید شد.

با نزدیک‌شدن به انتهای کتاب، تمرکز عمده بر دوره حکومت داود پاشا است که در سال ۱۲۲۳ هجری قمری (۱۸۰۸ میلادی) به عنوان والی بغداد منصوب شد. این اثر، که نام آن نیز به اخبار این والی اشاره دارد، با هدف ثبت سیره و وقایع دوران داود پاشا نگاشته شده و روایات مربوط به عزل و وفات او در اوایل سال ۱۲۴۲ هجری قمری (۱۸۲۶ میلادی) به منزله‌ی پایان روایت تاریخی کتاب است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.